تفسیر قرآن سوره انشراح توسط حجت الاسلام دکتر رفیعی(شرح صدر)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم

أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ ﴿١﴾

وَوَضَعْنَا عَنْکَ وِزْرَکَ ﴿٢﴾

الَّذِی أَنْقَضَ ظَهْرَکَ ﴿٣﴾

وَرَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ ﴿۴﴾

فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا ﴿۵﴾

إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا ﴿۶﴾

فَإِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ ﴿٧﴾

وَإِلَى رَبِّکَ فَارْغَبْ ﴿٨﴾

ترجمه الهی قمشه ای

به نام خداوند بخشنده مهربان

(ای رسول گرامی) آیا ما تو را (به نعمت حکمت و رسالت) شرح صدر (و بلندی همّت) عطا نکردیم؟ ( ۱ )

 و بار سنگین (گناه) را (به اعطای مقام عصمت) از تو برداشتیم. ( ۲ )

 در صورتی که آن بار سنگین ممکن بود پشت تو را گران دارد. ( ۳ )

 و نام نکوی تو را (به رغم دشمنان، در عالم) بلند کردیم. ( ۴ )

 پس (بدان که به لطف خدا) با هر سختی البته آسانی هست. ( ۵ )

 و با هر سختی البته آسانی هست. ( ۶ )

 پس چون از نماز و طاعت پرداختی برای دعا همت مصروف دار. ( ۷ )

 و به سوی خدای خود همیشه متوجه و مشتاق باش

ترجمه آیت الله مکارم شیرازی

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

آیا ما سینه تو را گشاده نساختیم، (۱)

و بار سنگین تو را از تو برنداشتیم؟! (۲)

همان بارى که سخت بر پشت تو سنگینى مى‏کرد! (۳)

و آوازه تو را بلند ساختیم! (۴)

به یقین با (هر) سختى آسانى است! (۵)

(آرى) مسلما با (هر) سختى آسانى است، (۶)

پس هنگامى که از کار مهمى فارغ مى‏شوى به مهم دیگرى پرداز، (۷)

و به سوى پروردگارت توجه کن! (۸)

چهارشنبه ۲۴ مهرماه ۱۳۹۳ در شب سالروز ورود حضرت معصومه (س) به شهر مقدس قم جهت زیارت کریمه اهل بیت(ع) راهی حرم مطهر شدم ، بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء به امامت مرجع عالیقدر آیت الله العظمی شبیری زنجانی جلسه تفسیر قرآن توسط حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی در شبستان امام خمینی(ره) حرم مطهر حضرت معصومه(س) برگزار شد. مدتی بود که مشکلاتی آزارم می داد که مباحث دکتر رفیعی آن هم عین آیه قرآن و شرح و تفسیر سوره الم نشرح باعث آرامش و قوت قلبم گردید که در مشکلات و سختی ها باید چکار کنیم؟ و از خدا شرح صدر درخواست نمایم،امیدوارم کسی در زندگیش مشکل و سختی نداشته باشد در ادامه این مباحث قرآنی را تقدیم شما می نمایم.

آزار پیامبر(ص) توسط کفار و دلجویی خداوند از پیامبر(ص)

دکتررفیعی اظهار کرد: با توجه به آزار و اذیت‌هایی که کفار و مشرکان نسبت به پیامبر(ص) داشتند، خداوند متعال آیات زیادی برای دل‌جویی پیامبر(ص) بیان کرده است که گاهی با بیان تاریخ گذشته پیامبران و آزار اذیتی که آن‌ها شده‌اند و گاهی هم با بیان اینکه ما حمایت و یاری‌ات می‌کنیم در قرآن خطاب به پیامبر(ص) آمده است.

شرح صدر در آیه اول سوره انشراح

وی در ادامه گفت: در سوره الم نشرح در ابتدا سه تا از الطافی که خداوند به پیامبر(ص) عنایت کرده است ذکر شده، در ابتدا آمده است؛ أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ، شرح در لغت به معنای شکافتن است و شرح صدر به معنای دریادلی و قدرت تحمل است.

شرح صدر در برابر سختی ها

این کارشناس قرآنی بیان کرد: بعضی دل‌ها تنگ است و تحمل ندارد با یک سختی خودش را می‌بازد و نمی‌تواند تحمل کند اما بعضی دل‌های دیگر قدرت تحمل بیشتری دارند و دریا دل هستند، حال خداوند نیز به پیامبر(ص) می‌فرماید: أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ، ما به روح تو صدر همراه با تحمل داده‌ایم. در اینجا خداوند به پیامبر(ص) گسترش تحمل و استقامت در برابر لجاجت‌ها و آزار دشمنان می‌دهد.

درخواست حضرت موسی (ع) از خدا برای شرح صدر

وی ادامه داد: علاوه بر این سوره در آیات دیگر قرآن نیز شرح صدر آمده است، در آیه ۲۵ سوره طه آنجا که حضرت موسی(ع) جهت روبرو شدن با فرعون یکی از دعاها و درخواست‌هایش از خدا شرح صدر بود که فرمود؛ قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی وَیَسِّرْ لِی أَمْرِی، اما در این آیه سوره شرح خداوند خودشان به پیامبر(ص) شرح صدر عنایت کرده است.

شرح صدر بهترین موهبت الهی

رفیعی افزود: در آیه دیگر، آیه ۱۲۵ سوره انعام، خداوند شرح صدر را به‌عنوان بهترین موهبت الهی یاد کرده و می‌فرماید؛ فَمَن یُرِدِ اللّهُ أَن یَهْدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلإِسْلاَمِ، یعنی آن کسی که خدا بخواهد هدایت کند به او شرح صدر می‌دهد.

کسب قدرت تحمل با شرح صدر در فراز و نشیب زندگی

وی تصریح کرد: بنابراین دقت داشته باشید زندگی پرفراز و نشیب و همراه با سختی است، اگر انسان قدرت تحمل نداشته باشد اصلا نمی‌تواند زندگی کند به هم می‌ریزد و امکان ادامه دادن زندگی را ندارد، بنابراین شرح صدر انسان را نورانی می‌کند و به او قدرت تحمل در سختی‌ها را می‌دهد، برای بدست آوردن شرح صدر تمرین و مطالعه لازم است و نباید در مشکلات و سختی‌ها سریع صحنه را خالی کرد و باخت.

شرح صدر آزادگان در زندان های عراق

این مفسر قرآن گفت: به شرح حال آزادگان در زندان‌های عراق توجه کنید، ببینید این آزادگان در اسارت با چه وضعیتی بودند و تحمل کردند، اکنون کسانی هستند که بیش از ۲۵ سال روی تخت خوابیده‌اند و قطع نخاع هستند، خیلی تحمل می‌خواهد، گاهی انسان به مراکزی که این عزیزان را نگهداری می‌کنند سربزند و از دیدن آنها درس بگیرد.

چگونه شرح صدر کسب کنیم؟

با دلبسته نشدن به دنیا / یاد قیامت / یاد مرگ

عضو هیئت علمی جامعه‌المصطفی در ادامه به حدیثی از پیامبر(ص) از کتاب مجمع‌البیان مرحوم طبرسی پیرامون شرح صدر اشاره و بیان کرد: کسی از پیامبر(ص) پرسید ما هم شرح صدر پیدا می‌کنیم؟ و پیامبر فرمود سه چیز شرح صدر می‌آورد؛ اول اینکه به دنیا نچسبید، در نماز وقتی دیر می‌رسید و امام جماعت در حال تشهد است شما به صورت نیم‌خیز می‌شوید که به این حالت در نماز جماعت تجافی می‌گویند که اولین راه شرح صدر این حالت نسبت به دنیا است که از دنیا به دنیا وابسته نشوید اگر وابسته نشوید بچه از دست رفت، خانه از دست رفت ، ماشین از دست رفت دیگر ناراحت نمی‌شوید، چون به دنیا نچسبیده‌اید و وابسته دنیا نیستید و این وابستگی باعث می‌شود تحمل شما بالا برود.

وی تصریح کرد: توجه به قیامت دومین چیز برای شرح صدر است، این توجه باعث می‌شود بالاخره خدا و قیامتی هست و این دنیا زودگذر تمام می‌شود که این توجه تحملتان را بیشتر می‌کند و سوم یاد مرگ است، یاد مرگ وابستگی را کم می‌کند و تحمل انسان را بالا می‌برد. هر چند وقت به قبرستان بروید، وقتی پیامبر(ص) از قبرستانی عبور می کردند، می‌ایستادند و به اهل قبور می‌گفتند ما هم به شما ملحق می‌شویم.

برداشتن سنگینی بار رسالت از دوش پیامبر(ص)

رفیعی گفت: در ادامه این سوره خدا خطاب به پیامبر می‌فرماید؛ وَوَضَعْنَا عَنکَ وِزْرَکَ الَّذِی أَنقَضَ ظَهْرَکَ، این بار سنگین نبوت، رسالت و هدایت مردم را از دوش تو برداشتیم. وزر درلغت به معنی سنگینی است و واژه وزیر نیز از همین معنی مشتق شده است چون بارسنگین حکومت را بر دوش دارد و همچنین گناه نیز یک نوع سنگینی برای انسان می‌آورد، حال در این آیه خداوند آن سنگینی بار رسالت پیامبر(ص) را از دوشش برداشت و این دومین الطاف خداوند به پیامبر(ص) در این سوره است.

بالا بردن نام پیامبر(ص) 

این مفسر قرآن ادامه داد: خداوند می‌فرماید؛ وَرَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ، نام پیامبر(ص) را بلند کردیم، بالا بردیم تا جایی که کنار اسم خداوند آورده شده است؛ اطیعوا الله و اطیعوا الرّسول، حتی در اذان و تشهد نماز نام پیامبر(ص) را آورده‌ایم، همچنین خداوند کسی که علم همراه با عمل دارد و با علمش دشمنان خدا را محکوم می‌کند او را نیز بالا می‌برد.

سختی و آسانی با هم است

رفیعی بیان کرد: خداوند در ادامه این سوره یک وعده هم به پیامبر(ص) می‌دهد و می‌فرماید؛ فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا و باز تأکید می‌کند إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا، سختی و آسانی با هم است هر وقت سختی دیدید، بدانید در شکم این سختی آسانی است و این سختی به پایان می‌رسد، همانگونه که شب تاریک تمام شده و روز می‌آید، بنابراین در سختی‌ها نباید خودتان را ببازید، در این آیه خداوند وعده امید به پیامبر(ص) را می‌دهد که پایان سختی آسانی است.

وی تشریح کرد: صدام با آن‌همه جنایتی که به مردم عراق و ایران کرد و چه‌قدر انسان را کشت مگر ماند؟ دیگر اثری از او نیست، بدانید که سختی‌ها، دردها، بیماری‌ها، مشکلات زندگی همه تمام می‌شود و همیشه زندگی روی یک چرخ نمی‌چرخد، بالاخره فرج می‌شود.

پرهیز از بیکاری

عضو هیئت علمی جامعه‌المصطفی با اشاره به ادامه این سوره که خداوند می‌فرماید؛ فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ وَإِلَى رَبِّکَ فَارْغَبْ گفت: هروقت از کاری فارغ شدید، کاری جدید شروع کنید، هرگز بیکار نباشید. خداوند از انسان بیکار بدش می‌آید، جهاد تمام شد عبادت کنید، عبادت تمام شد کار کنید، این آیه می‌خواهد بگوید بیکار نمانید.

ریشه تمام ناهنجاری های جامعه بیکاری و فراغت است

رفیعی تصریح کرد: امروزه ریشه همه بدبختی‌ها، طلاق، اعتیاد، ناهنجاری‌های اجتماعی، دعواها از فراغت است، چون بیکار بودن باعث فساد و گناه و ناهنجاری‌ها می‌شود، یک انسان بیکار به سمت اعتیاد می‌رود و خودش نیز افسردگی می‌گیرد. سیستم زندگی امروزه به هم ریخته است، رفت و آمدها کم شده است، همه تحصیل کرده ولی بیکار هستند، توقع هم بالا رفته و بیکار هم هستند، طبیعتا همه این‌ها باعث دعوا و ناهنجاری می‌شود.

دو راه برای رسیدن ب آرامش جسم و روح

وی در پایان گفت: خانم‌های خانه‌دار اگر در زندگی خود کار و برنامه نداشته باشند با مشکل روبرو می‌شوند، خانم جوان تازه ازدواج کرده که صبح همسرش می‌رود سرکار و خانم هم در منزل می‌نشیند، در و دیوار را نگاه می‌کند تا ایشان برگردد، خوب افسرده می‌شود، بعد می‌آید می‌گوید من چرا افسرده شده‌ام؟ در زندگی که نام خدا و کار باشد، هم روح و هم جسم انسان آرام است، بنابراین برای رسیدن به آرامش جسم و روح دو کار را انجام دهید، به یاد خدا باشید و از بیکاری پرهیز کنید.

به قلم : امیرمحسن سلطان احمدی

انتشار این مطلبم در:

خبرگزاری ایکنا

بقاع نیوز

 

در ادامه مناسب دیدم که به برخی از فضیلت ها و خواص سوره الم نشرح نیز پرداخته شود و یک مطلب کامل تقدیم شما کاربران گرامی شود تا با این سوره از جوانب مختلف آشنا شوید.

فضیلت و خواص سوره انشراح

نود و چهارمین سوره قرآن کریم است که مکی  و ۸ ایه دارد.

در فضیلت این سوره از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم روایت است: هر کس سوره انشراح را قرائت نماید مانند کسی است که حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم را دیدار کرده و اگر غمگین و ناراحت باشد خداوند ناراحتی اش را برطرف می کند.(۱)

امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کس سوره انشراح را در شب و روزش زیاد قرائت کند، هیچ چیزی از اجزای بدن او و اطراف او نیست مگر اینکه در روز قیامت به سود او شهادت می دهند.(۲)

امام باقر علیه السلام هم فرمودند: هر کس سوره انشراح را در شب و روزش تلاوت نماید شهید از دنیا می رود و شهید برانگیخته می شود و شهید زنده می شود و او مانند کسی است که با شمشیرش در کنار رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و در راه خدا مبارزه کرده است.(۳)

آثار و برکات سوره

۱) درمان درد سینه و قلب

از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده: هر کس این سوره را بخواند خداوند به او یقین و عافیت عطا می کند و هر کس آن را برای درد سینه قرائت نماید و برای این درد آن را بنویسد خداوند او را شفا می دهد. (۴)

۲) رفع دلتنگی

طبرسی می گوید: برای رفع دلتنگی هفده مرتبه سوره «انشراح» خوانده شود هر روز دو بار انجام شود یک بار صبح و یک بار عصر.(۵)

۳) حفاظت از مسافران سفر دریایی

هر کس که مسافر دریا است سوره انشراح را بخواند از ترس ها  و دردهای ان سالم می ماند تا زمانی که از کشتی پیاده گردد.(۶)

۴) برای دفع سنگ کلیه و مثانه

نوشیدن آب نوشته این سوره برای انداختن سنگ کلیه و مثانه مفید است و مثانه را باز می کند. و برای سردی خوب است… (۷)

۵) آسانی وضع حمل

گویند به جهت آسانی وضع حمل سوره انشراح را بنویسد و بشوید و به زن حامله بنوشاند زود و به آسانی وضع حمل کند.(۸)

ختومات مجرب

الف) برآورده شدن حاجات

این ختم را سه روز تکرار کند: هر روز ۷ بار حمد بخوان و ۷۰۰ صلوات و ۸۰ با ر انشراح را بخوان و بعد ۱۰۰۱ بار توحید و مجددا ۷ بار حمد و ۱۰۰ صلوات بفرست و حاجتت را بخواه.به حتم برآورده می گردد. (۹)

ب) جهت ثروتمند شدن

جهت توانگری چهارشنبه آخر صفر انشراح و تین و نصر و توحید هر کدام را ۷ بار بخواندو مجرب است.(۱۰)

پی نوشت:

(۱) مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۸۷

(۲) ثواب الاعمال،ص۱۲۳

(۳) اعلام الدین، ص۳۸۳

(۴) تفسیرالبرهان، ج۵، ص۶۸۷

(۵) مکارم الاخلاق، ص۳۷۸

(۶) مستدرک الوسائل، ج۸، ص۲۳۶

(۷) المصباح کفعمی، ص۴۶۰

(۸) درمان با قران ، ص۱۵۱

(۹) درمان با قران، ص۱۵۱

(۱۰) همان

منابع:

سلطان احمدی دات آی آر

«قرآن درمانی روحی و جسمی، محسن آشتیانی، سید محسن موسوی»

درمان با قرآن،محمدرضا کریمی

استفاده از این مطلب بدون کسب اجازه از نویسنده و درج لینک و منبع آن شرعا و قانونا مورد رضایت نیست