عمر سرمایه انسان و اعمال معیار سنجش/اهمیت توبه واقعی

آیت‌ الله توکل در اولین جلسه مبحث «دنیا دار عمل» به تبیین اهمیت سرمایه عمر پرداختند و معیار سنجش انسان را اعمال او دانستند و در پایان نکاتی را در باب توبه واقعی بیان نمودند.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دست نوشته‌های معارفی امیرمحسن سلطان‌ احمدی (سلطان‌احمدی دات آی آر): آیت‌الله سید رحیم توکل از اساتید برجسته اخلاق شهر مقدس قم، شامگاه شنبه ۶ دی ماه ۱۳۹۹ در اولین جلسه مبحث «دنیا دار عمل» که به مناسبت ایام فاطمیه اول در هیئت فاطمیه قم برگزار شد، ایشان در این جلسه درباره “اهمیت سرمایه عمر و اعمال معیار سنجش انسان در روز قیامت” سخن گفتند و در پایان این جلسه تذکراتی را در باب اهمیت توبه واقعی بیان نمودند.

اینک در ادامه مشروح یاداشت های شخصی‌ام از بیانات ایشان، تقدیم شما معارف‌جویان عزیز می‌گردد تا از این طریق شما نیز بهره مند از این محفل شوید.

اهمیت سرمایه عمر و دنیا دار عمل

خداوند، عالمِ دنیا را دار عمل قرار داد. این اعمال ما گاهی از اعضا و جوارح ما صادر می شود که به آن عمل جوارحی گویند، و هر عملی که از اعضای بدن، گوش و چشم، دست و پا و دیگر اعضای بدن صادر شود آن را به اعمال جوارحی تعبیر می کنند.

اما بعضی اعمال از قلب، درون و باطن ما است، که آن را اعمال قلبی و جوانحی تعبیر می کنند. محبت ها، بغض ها، ایمان و کفر افراد از اعمال درونی و باطن انسان است که آنها را اعمال جوانحی می گویند.

معیار سنجش انسان در قیامت  اعمال جوارحی و جوانحی او در دنیا

دنیا دار عملِ اعمال جوانحی و جوارحی است و همه چیز ما به همین اعمال ما منوط است.  اگر اعمال مثبت بود باب برکات را برای ما باز می کنند و اگر منفی بود درِ نکبت و بلا را برای ما باز می کنند.

خداوند فرمودند «کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَهِینَهٌ»[۱] هر کس مرهون اعمال خودش است. اگر کسی را بالا بردند و یا اگر کسی را زمین زدند این اعمال او بوده است. و همه چیز به عملکرد ما بر می گردد.

مجازات و پاداش انسان بر اساس اعمال او در دنیا

در چندین جای قرآن آمده است که می فرماید: «وَمَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»[۲] به صریح قرآن جزای انسان به عملکرد خود او در دنیا بستگی دارد.

در ذیل این آیه روایتی آمده است، که اگر اعمال شما مثبت بود، عزیز ما هستید و ما عزیزتان می کنی؛م ولی اگر اعمال منفی بو،د در دید ما ذلیل هستید و ما با ذلت با شما برخورد می کنیم.

منظور از دار عمل بودن دنیا / عمر دنیایی ما میدان عمل ما

اینکه دنیا دار عمل است به این معنا است که در واقعه ما در این میدان عمل حق داریم کارهایمان را انجام دهیم، چون اگر مرگ فرا رسید و انسان بمیرد اعمال او منقطع می شود و کار اعمال به اتمام می رسد. لذا دنیای ما میدان عمل ما است و در این دنیا سهم ما از آن همان مقدار عمر ما است و مقدار عمر ما دنیای ما است، کسی که ۵۰ سال عمر کرده دنیای او نیز ۵۰ سال است. کمتر همین و بیشتر هم همین است.

تا اینجا همه چیز به عمر ما منوط شده است که عمر ما میدان عمل ما است و در میدان عمل، عمل انجام می دهید و ملاک عمل ما را بالا می برد یا زمین می زند. و همه چیز به اعمال ما است.

عمر بالاترین سرمایه انسان / کلید سعادت انسان در استفاده درست از عمر

لذا بالاترین سرمایه‌ی انسان همین عمر او است، کسب مقامات الهیه ما به همین عمر ما است و هر کس به هر کجا رسید از عمرش درست استفاده کرده است،  لذا در روایت فرمودند عمرتان را مواظب باشید که مفتی به باد نرود.

در روایتی در کتاب غررالحکم آمده است که اگر این عمر را در مسیر اطاعت خدا به کار بگیرید، این عمر سعادت شما است.  در عنوانی کلی آمده است که سعادت انسان در استفاده درست از عمر است.[۳]

تاکید فراوان بحث دنیا توسط امیرالمؤمنین(ع) در نهج البلاغه

اگر با نهج البلاغه مأنوس باشید؛ امیرالمؤمنین(ع) در نهج البلاغه چند نکته را خیلی تاکید کرده است که یکی بحث دنیا است. حضرت با تعابیر مختلف دنیا را ترسیم نموده اند که ای مردم فریب دنیا را نخورید؛  شهوت، ریاست، مقام، قدرت و پول شما را فریب ندهد.

گذر عمر با سرعت زیاد و اهمیت استفاده و مواظبت از آن در اطاعت خدا

عمر به سرعت در حال گذر است و انسان چشم باز می کند می بیند هفته قبل بود و الان یک هفته گذشت. و چنان با سرعت عمر می گذرد که از سرعت گذران عمر تعجب می کنید! همین الان از صبح که بیدار شدید تا الان چقدر گذشت؟!  آنچنان عمر با سرعت می آید و میرود که زمان از دست انسان در می رود.

پایان عمر طولانی نوح(ع)

نوح پیغمبر(س) ۲۵۰۰ سال حدود ۲۵ قرن عمر نمود. یک روز که در آفتاب می رفت، ملک الموت آمده و سلام می کند و می گوید: عمرتان به پایان رسید و باید بروید!

حضرت یک نگاهی به اطراف کردند و دیدند یک درختی در آن اطراف است و به ملک الموت گفت: که آیا مهلت دارم تا پای آن درخت بروم! و ملک الموت هم گفت: تا آنجا مانعی ندارد.

با هم راه افتادن تا به آن درخت برسند و ملک الموت در این مسیر از حضرت سوال کرد که ۲۵۰۰ سال خدا به تو عمر داد این مدت را چطور دیدی؟ فرمودند: انگار از آفتاب تا سایه قدم زدم. حالا وقتی عمر ۲۵ قرن اینقدر کوتاه است، عمر ما که مثلا ۷۰ سال است ما دیگر چه بگوییم؟!

لذا عمر با سرعت می گذرد و انسان باید آنچنان به عمرش دقت کند که اگر در مسیر طاعت قدم بدارید، سعادت و عزت پیدا می کنید.

عمر علامه امینی در راه اهل بیت(ع)

علامه امینی جدا کسی است که عمرش را فدای اهل بیت(ع) کرد. آقای چایچیان که شاعر معروف اهل بیت(ع) که به حسان ملقب است، از نزدیکان علامه امینی بود و اواخر عمر مرتب از ایشان پرستاری می کرد. وی می گفت: در حالات علامه که در روی تخت افتاده بود و اواخر عمرشان بود، می دیدم که وقتی نام اهل بیت(ع) می آمد، علامه با همان ضعف و مشکلاتش روی تخت تمام قد می ایستاد و بعد دراز می کشید.

بنابراین وقتی کسی که با اهل بیت(ع) مانوس شد، عمرش نیز اینگونه می شود. اگر کاری را که علامه امینی میکرد دیگران هم انجام دهند، راه برای آنها هم باز است. حضرت علی(ع) روزی هزار رکعت نماز می خواندند و یکی از کارهای علامه امینی نیز این بود که در طول سال یک روز هزار رکعت نماز می خواند و می گفت من هم یک روز به تو اقتدا کردم. حالا راه برای همه باز است اما چه کسی مرد میدان عمل است! خیلی ها ادعا دارند اما آن کجا و ما کجا!

این عمر و لحظه ها را ما هم داریم، اما گاهی بی خودی آن را می گذرانیم، ولی آنها مواظب عمرشان بودند.

خطبه ۲۳۰ نهج البلاغه و توصیه به عمل صالح و توبه

خطبه ۲۳۰ نهج البلاغه را با دقت مطالعه کنید، این خطبه نکات مهمی دارد و آن اینکه در آن آمده است: «فضلُ العمل: فَاعْمَلُوا، وَ الْعَمَلُ یُرْفَعُ، وَ التَّوْبَهُ تَنْفَعُ، وَ الدُّعَاءُ یُسْمَعُ، وَ الْحَالُ هَادِئَهٌ، وَ الْأَقْلَامُ جَارِیَهٌ؛ وَ بَادِرُوا بِالْأَعْمَالِ، عُمُراً نَاکِساً، أَوْ مَرَضاً حَابِساً، أَوْ مَوْتاً خَالِسا»[۴]  ای انسانها دنبال عمل بروید و برای خود کار کنید، که هر چه خوب و بد کاشتید آن را درو می کنید. چون همه چیز به همین عمل بستگی دارد، پس وقتی همه چیز به عمل بستگی دارد، اگر بد بود، خود کاشته اید پس کسی را ملامت نکنید

بعد حضرت در ادامه‌ی این خطبه فرمودند الان زمانی است که اعمال شما بالا می رود، اما تا عمل دارید بالا می رود! ولی بعد از مرگ عملی نیست و ملائکه در آسمان ما را با اعمال خوب و بد می شناسند و می دانند ما بد یا خوب هستیم.

تا زنده اید از توبه غافل نشوید / توبه به العفو خالی نیست!

الان در توبه باز است و  برای ما نفع می دهد و خداوند به فضل و کرم خود توبه را اثر می دهد و پرونده را صاف می کنند، پس  الان توبه نافذ است.

حتی توبه کردن هم مرد میدان می خواهد! خیلی ها توبه می کنند، اما لقلقه زبان است! العفو می گویند ولی شعار می دهند! آیا واقعا توبه است؟!

توبه به العفو گفتن خالی نیست! مثلا به همسرتان بگویید من در خانه با شما بد بودم مرا ببخش، چون حرف بد گفتم مرا ببخش و عذرخواهی می کنم. عذر خواستن یعنی دیگر این عمل، تکرار نشود.

گناه مسدود کننده راه اجابت دعا

حالا چرا دعا بالا نمی رود و مستجاب نمی شود؟ چون تا گناه می کنید و این گناه هست راه مسدود است و نمی گذارد دعا بالا برود. در دعای کمیل هم می خوانید: « اللّهُمَّ اغْفِرْ لىَ الذُّنُوبَ الَّتى تَحْبِسُ الدُّعاَّء». پس وقتی دعا بالا نرفت اثر هم ندارد.

پس گیر کار، خرابی خود ما است، که ما آدم درستی نشده ایم! خدا با کسی فامیل نیست، اگر به کسی توفیق توبه داده است آن فرد یک کار خوبی انجام داده که این توفیق را به او داده اند.

پس در یک کلام همه چیز به عملکرد خود ما بستگی دارد، خدا عملکرد ما را می بیند و بر اساس این عملکرد یا در را باز می کند یا در را می بندد.

پدیدآورنده:

به کوشش: امیرمحسن سلطان احمدی

www.soltanahmadi.ir

پی‌نوشت‌ها:
———————-
[۱] . آیه ۳۸ سوره مدثر: هر کسى در گرو دستاورد خویش است.
[۲] . آیه ۳۹ صافات: و جز به کردارتان مجازات نمی‌شوید.
[۳] . غرر الحکم،ح ۳۴۲۹: اِنَّ عُمْرَکَ مَهْرُ سَعادَتِکَ، اِنْ اَنْفَدْتَهُ فى طاعَهِ رَبِّکَ. هـمـانـا عـمـر تـو، مـهـریه سعادت و خوشبختى تو است به شرط آنکه ، آن را در طاعت و بندگى پروردگارت ، به پایان ببرى.
[۴] . خطبه ۲۳۰ نهج البلاغه: تا هنگامى که فرصت براى قبولى اعمال دارید، و توبه سودمند است و دعا به اجابت مى رسد، و در آرامش به سر مى برید، و قلمها (ى فرشتگان براى نوشتن اعمال صالح) در جریان است، عمل کنید! به انجام اعمال صالح مبادرت ورزید، پیش از آنکه عمر پشت کند (و مرحله پیرى و ناتوانى برسد) یا بیمارى مانع از عمل گردد، یا مرگ (همه چیز را از شما) برباید.