نقش کلیدی اراده و استقامت در اصلاح ایمان و عبور از موانع

آیت الله جاودان در این جلسه با اشاره به آیه ۱۰۲ سوره آل عمران به نقش کلیدی اراده و استقامت در اصلاح ایمان و عمل و عبور از موانع پرداختند.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دست نوشته‌های معارفی امیرمحسن سلطان‌ احمدی (سلطان‌احمدی دات آی آر):  جلسه هفتگی درس اخلاق حضرت استاد آیت الله حاج شیخ محمدعلی جاودان(حفظه‌الله) چهارشنبه ۱۲ آذر ماه ۱۳۹۹ به صورت مجازی از حسینه نورانی مرحوم شیخ مرتضی زاهد(ره) برگزار شد، که از این طریق از محضر حضرت استاد بهره مند شدم.

آیت‌الله جاودان در این جلسه با اشاره به آیه ۱۰۲ سوره آل عمران به نقش کلیدی اراده و استقامت در اصلاح ایمان و عمل و عبور از موانع پرداختند. و در پایان توصیه به دعا برای شفای آیت الله مصباح یزدی و رفع مشکلات کشور نمودند.

اینک در ادامه مشروح بیانات ایشان تقدیم شما معارف‌جویان عزیز می گردد.

انسان بهترین و برترین خلقت خدا و توقع خدا از او

خداوند متعال در قرآن می‌فرماید: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ؛ که ما انسان را در نیکوترین نظم و اعتدال و ارزش آفریدیم.»، (آیه ۴ سوره تین)؛ ما انسان را وقتی خلق کردیم بهترین خلقت را به او عطا کردیم. و این ساختمان وجودی انسان بهترین ساختمان است که در میان تمام موجوداتی که خداوند خلق کرده هیچ موجودی چنین خلقتی به او داده نشده است. بنابراین وقتی بهترین خلقت را به این موجود خداوند عطا کرده است در مقابل بالاترین و بهترین توقع را هم از انسان دارد.

توصیه به داشتن تقوا و ادای حق آن

توصیه شده که انسان تقوا داشته باشد و حق تقوا را هم ادا کنید. حق تقوا هم این است که اصلاً هیچ کاری و چیزی جز طاعت خدا نداشته باشد و هر کاری که می‌کند اطاعت باشد؛ این معنی تقوا و ادای حق آن است. قرآن هم می‌فرماید: « یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ؛ ای اهل ایمان! از خدا آن گونه که شایسته پروای از اوست، پروا کنید، »، (آیه ۱۰۲ سوره آل عمران). فقط در این صورت است که انسان حق ساختمان وجودی که خدا به او مرحمت کرده را ادا کرده است.

خداوند بهترین ساختمان را به انسان داده و از انسان هم بهترین و بالاترین توقع را دارد، و این ساختمان می‌تواند این توقع را برآورده کند و این توانایی را انسان دارد؛ چون بهترین ساختمان وجودی را خدا به انسان عطا کرده که از فرشتگان برتر است و هیچ موجودی همتای انسان خلق نشده است.

خدای متعال با خلقت انسان خودش را احسن الخالقین اسم گذارد و وقتی احسن المخلوقین را خلق کرد او شد احسن الخالقین و از این خلقت احسنت که بالاترین و بهترین و برترین مخلوق است، بیشترین و برترین توقع را هم دارد و انسان توانایی این توقع برتر را دارد.

رابطه‌ ایمان و ادای حق تقوا

حالا دلیل آن چیست؟ اینکه از شما خواستند حق تقوا را عمل کنید این مبتنی بر این است که شما ایمان دارید، اگر ایمان داشته باشید حق تقوا را می‌توانید عمل کنید. و هر چه در ادای حق تقوا کمتر عمل داشته باشید، معلوم می‌شود ایمان کمتری دارید. چون ایمان اصل و عامل و انگیزه و توانایی تقوا است، اگر ایمان انسان درست باشد حق تقوا را می‌تواند عمل کند.

در این آیه که خداوند می‌فرماید: « یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ؛ ای اهل ایمان! از خدا آن گونه که شایسته پروای از اوست، پروا کنید، »، (آیه ۱۰۲ سوره آل عمران). خطاب خداوند به اهل ایمان است. در این آیه خداوند اسم کسی را نیاورده است، بلکه می‌فرماید ای کسانی که‌ایمان آورده‌اید، چون ایمان آورده‌اید مورد خطاب قرار گرفته‌اید و ایمان هم خاصیت و توانایی این را دارد که در انسان قدرت ایجاد کند که بتواند حق تقوا را ادا کند و جز اطاعت خدا در زندگی او چیز دیگری نباشد.

علت گناه و کوتاهی انسان به خاطر ضعف در ایمان

حالا اگر انسان در اطاعت خدا کوتاهی می‌کند به خاطر کمبودی است که در ایمان او وجود دارد، مثلاً اگر فقط در روز یک گناه می‌کند یا اصلا اگر در عمرش فقط یک گناه کرده است، این یک گناه در تمام عمر نشانه از یک ضعف ایمانی بوده است! حالا اگر در روز فقط یک گناه می‌کند این نشان از ضعف بیشتر ایمان او است.

هر مقدار ایمان ضعیف‌تر است انسان ناتوان‌تر است و آن حق تقوا را کمتر می‌تواند انجام دهد.

اهمیت اراده همراه با استقامت در  اصلاح ایمان و عمل ناقص

حالا انسان چطور ایمان خود را کامل کند؟ اگر ایمان شما کامل بود عمل شما هم کامل است، اما اگر ایمان شما ناقص است عمل شما هم ناقص است، اگر عمل شما ناقص است نشان از این است که‌ایمان شما ناقص است. این دو با هم تعامل دارند این علت آن و آن نشانه‌ی آن یکی است و معلول یکدیگر هستند. اما اینجا یک چیز انسان در آن ساختمان برگزیده دارد که آن چیز می‌تواند این تعامل ناقص را به تعامل کامل تبدیل کند و آن اراده است.

انسان اراده دارد و این اراده عامل وسط است که اگر آن را به کار بیندازد و سختی آن را تحمل کند، این نواقص ایمان و عمل حل می‌شود.

نقش اراده در جلوگیری از حواس پرتی در عبادات

مثلاً من می‌خواهم یک سوره قرآن بخوانم، خوب قانون خواندن این است که از اول سوره تا آخر سوره حواس انسان به آیاتی که می‌خواند باشد، حالا اگر حواس او یک ذره بیرون رفت به خاطر ناتوانی ایمان او است، ولی فرد اراده کرده که یک سوره کامل را با توجه کامل بخواند و این اراده را دنبال می‌کند و اگر هزار بار هم شکست خورد و حواس او پرت شد، باز ادامه می‌دهد تا با این اراده سرانجام به خواسته خود می‌رسد و دیگر در حین خواندن قرآن حواس او پرت نمیشود.

بنابراین اگر انسان اراده کرده باشد و پای ارده و اعتقاد خود بایستد، صد بار هم احتمال دارد زمین بخورد اما باز هم بلند شود و به خدا توکل کند، در آخر این ایستادگی او پیروز می‌شود.

ساختمان انسان این جور است که اگر اراده و استقامت کند بر همه‌ی آن نواقص غالب خواهد شد و انسان این توانایی را دارد که نقص خود را برطرف کند. حالا شاید خود آن نقص نگذارد که انسان آن را برطرف کند و شاید انسان یک ناتوانی دارد و این ناتوانی نمی‌گذارد که آن نقص را برطرف کند اما آن اراده و استقامت این توانایی را به انسان می‌دهد که با تحمل سختی آن نقص را برطرف کند اما اگر این سختی را انسان تحمل نکند این نقص همینطور در انسان می‌ماند و شاید بدتر هم شود.

درمان حسد و چشم‌چرانی با اراده

مثلاً شخصی حسود است اگر او جلوی این حسادت خود ایستاد و مقاومت کرد، بالاخره می‌تواند این حسادت را شکست دهد؛ اما اگر جلوی آن نایستد و مقاومت نکند این حسادت بدتر هم می‌شود. یا فردی در مقابل نگاه کردن به نامحرم بیاراده است، اگر او سختی و حتی صد بار شکست آن را تحمل کند و واقعا با اراده قوی و استقامت دنبال ترک این گناه باشد، بالاخره موفق می‌شود.

پس اگر در این آیه گفته‌اند: « یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ»، این توانایی انسان است و انسان می‌تواند به این حد از تقوا برسد و این چیزی است که ائمه (ع) ما ادعای آن را داشتند، تا جایی که آقا امیرالمؤمنین (علیه السلام) می‌فرمود: ما حق تقوا را مراعات می‌کنیم، اطاعت میکنیم و معصیت نمی‌کنیم؛ خدا را هم یاد می‌کنیم و غفلت نمیکنیم.

بنابراین انسان ساختمانی رشد‌کننده دارد که می‌تواند این قدر رشد کند و هر چه شکست بخورد باز آن ساختمان عوض نمیشود، بلکه اگر دنبال کند این شکست‌ها جبران می‌شود و یک روز صد در صد کامل سر پا می‌ایستد.

لزوم تمرین برای کسب اراده و استقامت/ عبور از موانع با داشتن اراده قوی

آدم با تمرین و استقامت همه کار می‌تواند بکند. مرحوم علامه طباطبایی (ره) می‌فرمودند: هر چیز را انسان نیت کند، بدن کوتاهی نمیکند. شما اگر نیت کنید از این دیوار عبور کنید، قطعا عبور می‌کنید و دیوار مانع نمیشود. پس اگر روی نیت و اراده کار کرده باشید، می‌شود.

می گویند یک کسی خیلی کله پاچه دوست داشت و برای کسب اراده رفت و شاگرد کله پاچه‌ای شد، با اینکه کله پاچه خیلی دوست داشت اراده کرده بود که نخورد و در این چند سال اصلاً لب نزد و در تمام این مدت تمرین اراده نمود و موفق شد. بنابراین اگر تمرین اراده کنید در همه چیز قادر خواهید بود.

نمیرید مگر اینکه مسلمان باشید!

بعد یک چیز مهم دیگر در تتمه این آیه است که خیلی مهم است و می‌فرماید: «وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ؛ و نمیرید مگر اینکه مسلمان باشید! »، (آیه ۱۰۲ سوره آل عمران).

این نمیرید که دست ما نیست اما آن یکی دست شما است و شما می‌توانید این مسلمانی که گفتیم را تهیه کنید. با آن حق تقوا به جایی میرسید که مسلمان می‌شوید؛ که برای مسلمانی هم سه درجه گفتند و این درجه سوم مسلمانی است. حضرت یعقوب (ع) و دیگر انبیاء نیز این موضوع را در وصیت خود آورده‌اند که سعی کنید مسلمان شوید و بمیرید.

امتحان سخت آیت الله حق‌شناس برای رفتن به کلاس بالاتر معنوی

مرحوم آیت الله حاج آقا حق‌شناس (ره) فرمودند: به من گفتند می‌خواهی کلاس بالاتر بروی؟ من هم گفته بودم که نمیتوانم، بعد گفته بودند که می‌توانی و استخاره کن، من هم استخاره کردم و خوب آمد و تمام شد. بعد ایشان آن کلاس بالاتر رفتند.

برای کلاس بالاتر رفتن امتحان می‌شوید و زیاد هم امتحان می‌شوید. به ایشان گفته بودند که یک امتحان سختی در پیش دارد، و این امتحان سخت این بود که ریه‌ی ایشان چرک کرده بود و تنفس به طور کامل قطع شده بود و دیگر ریه کار نمی‌کرد، بعد که دکتر رسید و تنفس مصنوعی دادند و ایشان برگشتند، ایشان به دکتر گفتند داداش جون به من گفتند یک امتحان سخت در پیش داری که می‌میری و زنده می‌شوی و بعد آخ هم نگویی!

این وظیفه همه ما است که اگر اهل استقامت باشید می‌شود.

بشارت ملائکه به اهل استقامت

آن کسانی هم که اهل استقامت هستند قرآن می‌فرماید ملائکه به خدمت آن‌ها می‌آیند و سلام می‌آورند و بشارت می‌دهند که دیگر ترس و حزن از شما برداشته شد، دیگر هیچ سختی ندارید و این زمانی است که به مقدار استقامت فرد بستگی دارد که بعضی‌ها را لحظه مرگ می‌آیند و بعضی دیگر در طول زندگی اما مهم این است که در همین ۶۰ – ۷۰ سال عمر می‌شود که این مقدار کار کرد و به این نتیجه رسید.

توصیه جهت دعا برای شفای آیت الله مصباح یزدی

باید جداً برای شفای آیت الله مصباح یزدی دعا کنیم و دعا کنید و از خدا بخواهید که نعمت وجود ایشان را برای ما، برای مسلمانان و برای مردم ایران نگهدارد.

اگر یادتان باشد یک وقت مقام معظم رهبری ایشان را با علامه طباطبایی و شهید مطهری مقایسه نمودند که ایشان جای آن‌ها هستند. اول ما فکر می‌کردیم این فرمایش چه بوده است اما بعد دیدیم واقعاً جای آن‌ها هستند.

حل مشکلات کشور و دفع بلاها با داشتن همت قوی و معنوی

مسئله دوم هم اینکه مشکلات بزرگی که در کشور است به خاطر این است که اهل همت کم داریم. یک بنده خدایی یک دوستی داشت که این دوستش گرفتار شده بود و او گفت من نمیگذارم این دوستم در این گرفتاری باشد و او رفت ۴۰ شب تا صبح بیدار ماند و در خانه خدا تضرع کرد تا گرفتاری آن دوستش حل شد.

امروز نیز برای این مشکلات کشور یک همچنین همتی لازم است که این بلا که الان بر کشور حاکم است و خدایی نکرده بلاهای دیگری که اگر بیاید، با چنین همت‌هایی از بین می‌رود، اما دیگر آن آدم‌هایی که اینجور همت داشته باشند، در بین ما نیست.

مرحوم آیت الله بهجت (ره) فرموده بودند که آن زمان‌های قدیم در نجف در حرم امیرالمؤمنین (علیه السلام) هر سحر در دعای قنوت نماز شب دعای ابوحمزه را می‌خواندند.

پدیدآورنده:

به کوشش: امیرمحسن سلطان احمدی

www.soltanahmadi.ir