رحمت خدا /محسنین و محسن چه کسانی هستند

آیت الله جاودان در جلسه این هفته خود با اشاره به رحمت خداوند به ویژگی های محسنین و اینکه محسن چه کسانی هستند اشاره نمودند و راه رسیدن به رحمت خدا را نیز بیان کردند.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دست نوشته‌های معارفی امیرمحسن سلطان‌ احمدی (سلطان‌احمدی دات آی آر):  جلسه هفتگی درس اخلاق حضرت استاد آیت الله حاج شیخ محمدعلی جاودان(حفظه‌الله) چهارشنبه ۱۵ مرداد ۱۳۹۹ به صورت مجازی در حسینه نورانی مرحوم شیخ مرتضی زاهد(ره) برگزار شد، که از این طریق از محضر حضرت استاد بهره مند شدم.

آیت‌الله جاودان در این جلسه به ویژگی های محسنین و راه رسیدن به رحمت خدا پرداختند و در پایان با توجه به ولادت امام هادی(ع) با اشاره به فرازی از زیارت جامعه کبیره به مراحل خلقت چهارده معصوم(ع) اشاره کردند.

در ادامه مشروح بیانات ایشان به شرح زیر تقدیم شما معارف‌جویان عزیز می‌گردد.

رسیدن به رحمت خدا با مراقبه و مواظبت اعمال و رفتار

برای دسترسی به رحمت خداوند انسان باید خودش از خودش مواظبت کند تا این رحمت شامل حال او شود. قرآن می‌فرماید: «وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ اتَّقُوا مَا بَینَ أَیدِیکُمْ وَمَا خَلْفَکُمْ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ »، و هنگامی که به آنان گویند: از آنچه [عذاب‌های دنیا و آخرت] پیش رو و پشت سر شماست بپرهیزید تا مورد رحمت قرار گیرید [به این هشدار قطعی و یقینی توجه نمیکنند، ] (آیه ۴۵ سوره یس).

مواظبت و مراقبه رفتار اولین مرحله رسیدن به رحمت خدا

اگر کسی تقوا اختیار کند و مواظب حرف زدن، نگاه کردن، غذا خوردن، معاشرت کردن خود باشد و دقیق در کارهای خود دقت کند و کم نگذارد و کوتاهی نکند، به رحمت الهی می‌رسد. مثلاً اگر کسی مُدرس است در تدریس خود کوتاهی نکند، دانشجو و طلبه در تحصیل خود کوتاهی نکنند و دیر سر کلاس نروند و امثال این چیزها که اگر کسی مواظبت کند، این فرد شایسته می‌شود که رحمت خدا شامل حال او شود. که قرآن هم می‌فرماید: «لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ».

پس مواظبت بر رفتار مرحله اول در رسیدن به رحمت خدا است. بنابراین اگر کسی مواظب رفتار و اعمال خودش نباشد، رحمت خدا از او میگریزد و نسیم رحمت به جانب او نمیوزد ولی اگر بخواهد گاهی رحمت خدا به سوی او بیاید باید مواظب اعمال و رفتار خودش باشد که این مرحله اول در رسیدن به رحمت خدا است.

محسنین دریافت کنندگان مرحله بالاتر رحمت خدا

اما یک مرحله بالاتر از این مرحله است که خداوند در سوره اعراف می‌فرماید: « إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِیبٌ مِنَ الْمُحْسِنِینَ»، یقیناً رحمت خدا به نیکوکاران نزدیک است. (آیه ۵۶ سوره اعراف).

در مرحله بالاتر به شرطی که شخص محسن باشد، رحمت خدا او را در بر می‌گیرد نه اینکه مثل مرحله اول فقط یک نسیم از رحمت خدا به آن‌ها بوزد بلکه دراین مرحله بالاتر از آن است که همه وجود آن‌ها در رحمت خدا است.

محسن و محسنین چه کسانی هستند؟

محسن را در قرآن یک جایی به جای متقین به کار بردند. یعنی همان سخنی که درباره متقی می‌گوید درباره محسنین هم می‌گویند و معلوم می‌شود محسنین همان متقین هستند، و متقی کسی است که تقوا از مرحله چشم و گوش و زبان و دست او تجاوز کرده و به عمق جانش رسیده است.

چنین کسی بیخودی نمیترسد، بیخودی به کسی امیدوار نمیشود، بیخودی کسی را دوست نخواهد داشت. گذشته از این که از همه گناهان پرهیز کرده در عمق جانش هم هیچ گناهی ندارد.

اگر کسی در دلش حسادت است اگر بروز بدهد به گناه رسیده است، یعنی آدم مجبور است بر اثر زور حسادتی که در دلش است مثلاً پشت سر کسی که به او حسادت می‌ورزد غیبت کند و به او حرف بد بزند، اما این کار را نمیکند و مواظب هستند که حسادت یا تکبر به عمل در نیاید و رفتار و اعمال آن‌ها را حسادت خراب نکند. بنابراین این صفات بد در رفتار و اعمال آن‌ها ظهور ندارد و این مرحله اول است.

اما محسنین کسانی که مرحله بالاتر رسیده‌اند حسادت و بخل و صفات رذیله را معالجه کرده‌اند. که در این بین بُخل ریشه همه بدی‌های اخلاقی است که اگر بخل معالجه شد دیگر صفات بد هم معالجه شده است و چنین فردی جز محسنین و متقین شده است. یعنی در تمام پهنه وجود او هیچ گناهی نیست، گناهان اخلاقی که در عمق جان آدم است و بروز و ظهور ندارد و گناه به حساب نمیآید، محسنین این را هم ندارند و ریشه‌های گناهان بد را هم ندارند و چنین شخصی محسن شده است.

عبادت خدای حاضر و ناظر

یک معنایی هم از زبان پیامبر نقل شده که می‌فرمایند محسن کسی است که « اُعبُدِ اللّه َ کَأنَّکَ تَراهُ، فَإن لَم تَکُن تَراهُ، فَإنَّهُ یراکَ؛ خدا را چنان عبادت کن که گویى او را مى بینى؛ و اگر تو او را نمى بینى او تو را مى بیند. » (کنز العمّال: ۵۲۵۰). خدا را طوری عبادت کنید که گویی او را می‌بینید و خدای حاضر و ناظر را سجده و اطاعت کنید.

و مرحله پایین‌تر اینکه اگر تو او را نمیبینی خدا که تو را می‌بیند، پس من همیشه مواظب هستم چون خدا مرا می‌بیند و این درجه بلندی است. من خدا را نمیبینم اما خدایی که حاضر و ناظر است مرا می‌بیند و من می‌دانم او مواظب من است و اینجوری فکر کند.

بندگانی غرق در رحمت خدا

یک مرحله بالاتر داریم که قرآن می‌فرماید: « یدْخِلُ مَنْ یشَاءُ فِی رَحْمَتِهِ ۚ»، هر کس را بخواهد در رحمتش درآورد. (آیه ۳۱ سوره انسان).

خدا یک بندگانی از بندگان خودش را در دریای بیپایان رحمت خودش غرق می‌کند، حالا اینها چه جور بندگانی هستند، آن محسنین چقدر بالاتر هستند و چه کاری می‌کنند ما نمیدانیم؛ در هر صورت یک دسته‌ای از بندگان الهی هستند که در رحمت الهی غرق می‌شوند.

یک مثالی شاعر‌زده که مثال خوبی است. یک کلوخ و یک خشت گلی همزمان به دریا افتادند وهفته بعد که آمدند، کلوخ همچنان باقی بود و فرقی نکرده بود اما از آن خشت هیچ اثری نمانده بود و غرق شده بود، اینجا هم یک بندگانی اینجور در دریای رحمت خدا غرق می‌شوند.

در هر صورت چکار باید کرد؟ که اولین مرحله مواظبت اعمال و رفتار است که باید از رفتار و اعمال خود مواظبت کرد که به اینجا رسید.

چهارده معصوم (ع) یک نور واحد

به مناسبت ولادت امام هادی نکته‌ای از زیارت جامعه کبیره هست که ایشان بیان نموده و فرمودند: «وَ أنّ أرْواحَکُمْ وَ نُورَکُمْ وَ طینَتَکُمْ واحِدَهٌ؛ ارواحتان و نورتان و سرشتِ شما، یکى است ». چهارده معصوم همه یک نور واحد هستند.

خلق اولیه آن‌ها یک نور واحد است یعنی خلق اول آن‌ها چهارده تا نیست و یک نور واحد است و این مرتبه اعلی وجودی آن‌ها است، اینجا در این مرحله اول فرقی بین امیرالمؤمنین و رسول خدا و امام زمان نیست و همگی یک نور واحد هستند و کسی بالاتر و یا پایین‌تر نیست و همه یک نور واحد و یک چیز هستند.

بعد می‌فرمایند: «خَلَقَکُمُ اللَّهُ أَنْوَاراً فَجَعَلَکُمْ بِعَرْشِهِ مُحْدِقِینَ حَتَّی مَنَّ عَلَینَا بِکُمْ‏ فَجَعَلَکُمْ فِی بُیوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ‏» در مرحله دوم آن‌ها تنزل می‌یابند و آن نور واحد تبدیل به چهارده نور می‌شود که این مرحله دوم خلقت آن‌ها است که در مرحله دوم چهارده نور هستند که دور عرش الهی می‌گردند و این مرحله وجود ملکوتی آن‌ها است.

در مرحله سوم هم آن نور یک تنزل دیگر پیدا می‌کند که در این مرحله این ائمه (ع) در دنیا امام ما هستند. که اگر شما بر آن‌ها صلوات بفرستید و ولایت آن‌ها را داشته باشید این نشانه طینت خلقت شما است که پاک خلق شده‌اید.

پس اگر آن مرحله سوم و پایین‌ترین و نازل‌ترین مراتب آن بزرگواران را دوست داشته باشید، شما صاحب طهارت نفس هستید و شما را نجات می‌دهند و نجات شما در این است که دور قبر آن‌ها در مرحله سوم خلقت آن‌ها بگردید و خاک پای آن‌ها را ببوسید.

پدیدآورنده:

به کوشش: امیرمحسن سلطان احمدی

www.soltanahmadi.ir