اثر تقوا و بی تقوایی در دوستی/ثمره ایمان در دنیا و آخرت

آیت الله جاودان در جلسه این هفته مواعظ اخلاقی با اشاره به آیاتی از سوره زخرف به ثمره ایمان در دنیا و آخرت و همچنین اثر تقوا و بی تقوایی در دوستی پرداختند.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دست نوشته‌های معارفی امیرمحسن سلطان‌ احمدی (سلطان‌احمدی دات آی آر):  جلسه هفتگی درس اخلاق حضرت استاد آیت الله حاج شیخ محمدعلی جاودان(حفظه‌الله) چهارشنبه اول مرداد ۱۳۹۹ به صورت مجازی در حسینه نورانی مرحوم شیخ مرتضی زاهد(ره) برگزار شد، که از این طریق از محضر حضرت استاد بهره مند شدم.

آیت‌الله جاودان در این جلسه با اشاره به آیاتی از سوره زخرف درباره ثمره و آثار داشتن ایمان در دنیا و آخرت و رسیدن به شادمانی ابدی، و همچنین اثر تقوا و بی تقوایی در دوستی نکاتی را بیان فرمودند. در ادامه مشروح بیانات ایشان به شرح زیر تقدیم شما معارف‌جویان عزیز می‌گردد.

اثر داشتن ایمان و فرا رسیدن مرگ او

انسان یا با ایمان یا خدایی نکرده با شرک و کفر از دنیا می‌رود. اگر انسان با ایمان از دنیا برود، یک آثاری دارد و اصلا به محض اینکه انسان ایمان آورد، این آثار ایجاد می‌شود. مثالش را عرض می‌کنم؛ فردی در سفر هجرت پیامبر (ص) خدمت ایشان آمد و ایمان آورد، حضرت اسوار هستند و به سمت مدینه می‌آیند و آن فرد هم بعد از ایمان آوردن سوار اسب پشت سر پیامبر (ص) است و با پیامبر (ص) به سمت مدینه حرکت می‌کنند، اما خیلی راهی نرفتند که پای اسبش در سوراخی فرو رفت و این فرد با سر به زمین خورد و از دنیا رفت!

این فرد فقط ایمان آورد و هیچ کاری هم نکرد ولی در این فاصله اندک از ایمان آوردن تا مرگش به خاطر این ایمانی که آورد بهشتی شد. چون ایمان آورده بود اگر ظهر به جایی می‌رسیدند و پیامبر (ص) نماز ظهر می‌خواند آن فرد هم نماز ظهر را می‌خواند، یا اگر به مدینه می‌رسیدند شرایط جامعه اسلامی را می‌پذیرفت، مثلاً اگر جهادی پیش می‌آمد در جهاد شرکت می‌کرد، یا اگر در جهاد سختی پیش می‌آمد تعلیمات پیامبر (ص) را می‌پذیرفت؛ حالا این فرد به اینجاها نرسیده و فقط ایمان آورده و با فاصله اندکی از دنیا رفته است و پیامبر (ص) فرمود: این دوست ما مثل اینکه گرسنه بوده است، چون الان می‌بینم که فرشتگان ظرف‌های غذای برای او در بهشت آورده‌اند که معلوم می‌شود وقتی از دنیا رفته گرسنه بوده است.

نتیجه خاصیت ایمان در دنیا و ثمره آن در آخرت

این خاصیت ایمان است و انسان هر چه در آخرت بهره‌مند می‌شود از ایمان است، و البته شما در دنیا نمازتان را درست و اول وقت می‌خوانید، غیبت مردم را نمی کنید، دیگران را تخریب نمی کنید، حسادت و بخل به کسی نمی ورزید، اگر تکبری دارید با تکبر خود می‌جنگید که این خاصیت ایمان در دنیا است که زندگی انسان را منظم می‌کند و شخصیت انسان را مرتب و منظم می‌کند و به انسان شخصیت می‌دهد.

چگونه‌ ایمان به انسان شخصیت می‌دهد؟

بنابراین ایمان به انسان شخصیت می‌دهد؛ مثلاً وقتی انسان ایمان دارد، از حوادث سهمگین و خطرناک نمیترسد و در امتحانات بزرگ مالی این فرد با خونسردی از کنار یک مال بزرگ می‌گذرد و اعتنا نمیکند. اگر حوادثی از نوع آن چه برای حضرت یوسف (ع) پیش آمد برای این فرد با ایمان اگر پیش آمد، به راحتی می‌گذرد؛ چون ایمان دارد می‌گذرد و در گِل فرو نمیرود و ورشکست نمیشود. پس اینگونه‌ایمان به انسان شخصیت می‌دهد.

میگویند رضا خان به مرحوم شهید مدرس گفت از جان من چه می‌خواهی؟ شهید مدرس هر چه می‌خواست به او می‌داد، مثلاً اگر می‌خواست او را استاندار خراسان کند و دستش را هم باز بگذارد، او حاضر بود و حتی مقداری از پول نفت را هم حاضر بود به او بدهد، به شرطی که شهید مدرس هم او کاری به او نداشته باشد؛ اما شهید مدرس گفت من می‌خواهم تو نباشی! آخر هم او را به شهادت رساند و این ایمان شهید مدرس او را با وضعی فجیع به شهادت رسانید. می‌گویند ماموران برای شهید مدرس چای آوردند و او نخورد و گفت روزه هستم ولی ماموران به زور گفتند چای را باید بخوری و چای مسموم را خورد و ماموران منتظر بودند او بمیرد اما هیچ اتفاقی نیفتاد و او داشت قرآن می‌خواند، تا اینکه او را خفه کردند و به شهادت رسانیدند.

ایمان همین دنیا هم اثر خود را نشان می‌دهد و اثر ایمان تا حدی است که انسان از مرگ هم نمی ترسد و از حوادث باکی ندارد.

شادمانی بی نهایت اثر آخرتی ایمان

اما ایمان یک آثاری در آخرت دارد که آثار اخروی ایمان یک شادمانی بی نهایت است. آن مقدار که انسان ایمان دارد به مقدار ایمانش آنجا شادمانی خواهد داشت. شادمانی این دنیا اصلاً نمی تواند طول بکشد اگر خیلی شادمانی قوی باشد قلب آدم می‌ایستد و سکته می‌کند، اگر نه مثل بچه‌هایی که در کنکور قبول شده و نمره تک رقمی کنکور را کسب کرده‌اند خیلی خوشحال می‌شوند، اما این خوشحالی زیاد نیست و بعد عادی می‌شود و خاصیت شادمانی دنیا ماندگار نیست اما شادمانی آخرت شادمانی ماندگار است و اثر هم دارد و همیشه شادمانی ادامه دارد و اثر خودش را در روح و جان آدمی می‌گذارد.

دوست پایدار تا آخرت / خاصیت تقوا در دوستی

قرآن می‌فرماید: « الْأَخِلَّاءُ یوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِینَ »، در آن روز دوستان دشمن یکدیگرند مگر پرهیزکاران. (آیه ۶۷ سوره زخرف). در دنیا خیلی‌ها با هم دوست هستند و با هم می‌گویند و می‌خندند و یک روزهایی شادمان و یک روزهایی غمگین هستند و این نمونه‌ای از دوستی‌های دنیایی است. اما اگر دوستی‌های بر اساس تقوا باشد که این آیه می‌فرماید اگر دوست در دنیا شرایط دوستی را عمل کرده باشد، مثلاً اگر من با شما دوست هستم غصه شما را می‌خورم و اگر شما بدی دارید این بدی شما جلوی چشم من است و من غصه آن را می‌خورم و می‌کوشم تا این بدی را شما ترک کنید؛ این خاصیت دوست متقی است و چنین دوستی دائما برای دوستش دعا می‌کند که این اخلاق بد و این رذیله اخلاقی در او نباشد.

پس دوست متقی در دنیا هم برای دوستش دعا می‌کند و مراقب زدودن رذایل اخلاقی او است. پس خاصیت تقوا در دوستی این است که اگر گرفتار شدید این دوست متقی می‌کوشد که گرفتاری شما رفع شود. و این نوع دوستی در آخرت هم باقی می‌ماند که قرآن نیز در این آیه فرمود: « الْأَخِلَّاءُ یوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِینَ ».

بی تقوایی در دوستی / دوستی که دشمن است!

اما برخی از دوستان دشمن یکدیگر هستند که در این آیه هم فرمود در آخرت دوستان دشمن یکدیگر هستند. این دوستان در دنیا رابطه دوستی‌ها آن‌ها تقوا نبوده است و دوستی‌های دیگری مثل دوستی‌های سیاسی داشته‌اند که مثلا در این رابطه دوستی سیاسی او کوشیده برای اینکه دوستش به ریاست برسد پول خرج کرده است، رأی جمع نموده است که این دوستی‌ها بی تقوایی است که در آخرت به صراحت این آیه این دوستی‌ها تبدیل به دشمنی می‌شود تا حدی که در آخرت همدیگر را لعن هم می‌کند. اما دوستی‌های با تقوا می‌ماند.

انواع دوستی / دوستی با تقوا و دوستی بی تقوا

بنابراین دوستی دو نوع است که یا دوستی با تقوا است یا بی تقوا است. اگر بی تقوا است در همین دنیا هم با دشمنی با هم دوست هستید و در آخرت هم دشمن هم هستند و همدیگر را هم لعن می‌کنید. اما اگر این دوستی با تقوا است در همین دنیا برای هم می‌کوشید که گرفتاری نداشته باشید و به نفع واقعی هم در این دنیا می‌کوشید و در آخرت هم این دوستی ماندگار است و در آخرت هم به درد هم می‌خورید.

اهل تقوا به دور از ترس و اندوه هستند حتی در لحظه مرگ

در آیه بعد می‌فرماید: « یا عِبَادِ لَا خَوْفٌ عَلَیکُمُ الْیوْمَ وَلَا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ »، [خدا آن روز به آنان گوید: ] ای بندگان من! امروز نه بیمی بر شماست و نه اندوهگین می‌شوید؛ (آیه ۶۸ سوره زخرف).

اگر شما با تقوا از دنیا رفته‌اید از لحظه‌ای که چشمتان را بسته‌اید، نه اندوهی دارید و نه ترسی و یک شادمانی همراه شما است. در آیه بعد می‌فرماید: «الَّذِینَ آمَنُوا بِآیاتِنَا وَکَانُوا مُسْلِمِینَ»، همانان که به آیات ما ایمان آوردند و همواره تسلیم [فرمان‌ها و احکام] ما بودند. (آیه ۶۹ سوره زخرف).

این متقین کسانی هستند که به آیات الهی ایمان دارند و تمام دستورات الهی را قبول دارند و تسلیم فرمان خدا هستند، که این تسلیم بودن عالی‌ترین درجه مسلمانی است.

شادمانی خانواده متقین

 در آیه بعد می‌فرماید: « ادْخُلُوا الْجَنَّهَ أَنْتُمْ وَأَزْوَاجُکُمْ تُحْبَرُونَ»، [ندا آید: ] شما و همسرانتان در نهایت خوشحالی و شادمانی به بهشت درآیید. (آیه ۷۰ سوره زخرف).

اثر تقوا در متقین تا حدی است که خانواده آن‌ها هم مشمول این شادمانی می‌شوند. حالا گاهی خانواده مؤمن همراه مؤمن هستند، پس در آخرت هم آن‌ها همراه او هستند، اگر زن و فرزندش هم اهل ایمان هستند آن‌ها هم همراه شخص مؤمن به بهشت می‌روند، و اگر زن و بچه مؤمن همراه او نباشند ازدواج آخرتی صورت می‌گیرد که آن زوج همراه مؤمن خواهد بود که شادمانه وارد بهشت می‌شوند.

پذیرایی از متقین در بهشت

بعد می‌فرماید که در بهشت چه می‌شود که در آیه بعد می‌فرماید: « یطَافُ عَلَیهِمْ بِصِحَافٍ مِنْ ذَهَبٍ وَأَکْوَابٍ ۖ وَفِیهَا مَا تَشْتَهِیهِ الْأَنْفُسُ وَتَلَذُّ الْأَعْینُ ۖ وَأَنْتُمْ فِیهَا خَالِدُونَ »، ظرف‌هایی از طلا [که پر از طعام است] و جام‌هایی [زرین که پر از شراب طهور است] گرداگرد آنان می‌گردانند، و در آنجا آنچه دل‌ها می‌خواهد و چشم‌ها از آن لذّت می‌برد، آماده است، و شما [ای پرهیزکاران! ] در آن جاودانه‌اید. (آیه ۷۱ سوره زخرف).

همینطور مأموران بهشتی دور این افراد طواف می‌کنند و یک صحیفه‌های طلایی پر از نعمت برای آن‌ها می‌آورند؛ انگور بهشتی مزه سیب و گلابی هم دارد و همه مزه‌های خوب را دارد.

و آنجا هر چیزی که ممکن است کسی بخواهد هست و هر که‌ایمانش بیشتر باشد وجودش هم گسترده‌تر است، پس خواسته‌هایش بیشتر است. حالا در یک لحظه هزار چیز بخواهد در این سینی‌ها همه آن هزار چیز هست. ولی اگر ایمانش کمتر است بسط وجودی‌اش کمتر است و به جای هزار چیز صد تا چیز می‌خواهد و صد تا چیز برای او می‌آورند. اینقدر آن سیب و گلابی و نعمت‌های بهشتی لذت بخش است که چشم‌های آن‌ها و اشتهای آن‌ها لذت می‌برد و این‌ها همه ابدی است.

اینجا عرض شد که اگر من سر یک چیز در دنیا شادمان شدم موقت و گذرا است و این لذت دنیایی تمام می‌شود، اما آنجا آن چیزی که به دست می‌آید آن شادمانی و لذت ابدی است .

بهشت ثمره و ارث اعمال متقین در دنیا

بعد می‌فرماید: « وَتِلْکَ الْجَنَّهُ الَّتِی أُورِثْتُمُوهَا بِمَا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ »، این بهشتی است که شما به پاداش اعمالی که همواره انجام می‌دادید، میراث یافتید. (آیه ۷۲ سوره زخرف). این بهشتی است که به ارث به شما می‌رسد و به خاطر زحمت‌هایی است که در دنیا کشیده‌اید. حالا برای مردم شما چقدر زحمت کشیدید؟ چقدر غصه گرسنگان و فقیران را داشتید؟ چقدر برای آن‌ها کار کردید؟ به آن مقدار این لذت‌ها و شادمانی‌ها هست، ولی اندازه ندارد و بینهایت است.

در آیه بعد می‌فرماید: « لَکُمْ فِیهَا فَاکِهَهٌ کَثِیرَهٌ مِنْهَا تَأْکُلُونَ»، شما را در آنجا میوه‌هایی فراوان است که از آن‌ها می‌خورید. (آیه ۷۳ سوره زخرف). میوه‌های فراوان و همه خوشی‌ها نصیب اهل تقوا می‌شود.

امروز روز مبارکی است؛ چون یک نقل است که سالروز ازدواج امیرالمؤمنین (ع) و حضرت زهرا (س) است. امیدواریم حاجت‌های همه ما و دوستانشان را خداوند به حرمت این دو بزرگوار که در خیال کسی نمی گنجد برآورده کند، همه غصه‌های ما را برطرف کند، این بلای آزار دهنده این ویروس منحوس کرونا را به حرمت این دو بزرگوار به شادمانی آن روزی که این دو بزرگوار به همسری هم در آمدند برطرف کند و امن و عافیت به همه عالم اسلام الی الخصوص عالم تشیع مرحمت کند.

پدیدآورنده:

به کوشش: امیرمحسن سلطان احمدی

www.soltanahmadi.ir