راه نجات از درکات به درجات/خطر خیالات و پراکندگی ذهن

آیت الله جاودان در جلسه این هفته درس اخلاق خود به کوشش انسان برای نجات از درکات جهنم و رسیدن به درجات بهشت تاکید نمودند و پراکندگی ذهن و خیالات را از مهمترین عوامل حواس‌پرتی در نماز دانستند.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دست نوشته‌های معارفی امیرمحسن سلطان‌ احمدی (سلطان‌احمدی دات آی آر):  جلسه هفتگی درس اخلاق حضرت استاد آیت الله حاج شیخ محمدعلی جاودان(حفظه‌الله) چهارشنبه ۲۸ خردادماه ۱۳۹۹ در حسینه مرحوم شیخ مرتضی زاهد(ره) برگزار شد.

آیت‌الله جاودان در این جلسه با قرائت آیاتی از سوره تین به لزوم کوشش انسان برای نجات از درکات جهنم و رسیدن به درجات بهشت تأکید نمودند و در ادامه راه نجات از این درکات را بیان نمودند.

همچنین در ادامه ایشان نماز را گران قیمت و کلید بهشت دانستند و توصیه به داشتن حضور قلب و عدم پراکندگی ذهن در نماز نمودند تا از این طریق انسان بتواند یک نماز درست و مقبول که بهای آن بهشت است، را بخواند.

در ادامه مشروح بیانات ایشان به شرح زیر تقدیم شما معارف‌جویان عزیز می‌گردد.

قرآن می‌فرماید: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ * ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِینَ * إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَیرُ مَمْنُونٍ» آیات ۴ تا ۶ سوره تین: که ما انسان را در نیکوترین نظم و اعتدال و ارزش آفریدیم. * آن‌گاه او را [به سبب گناهکاری] به [مرحله] پست‌ترین پَستان بازگرداندیم. * مگر آنان که‌ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، پس آنان را پاداشی بیمنت و همیشگی است.

لزوم کوشش انسان برای نجات از درکات جهنم

انسان را در بهترین صورت ممکن خداوند خلق کرده است، سپس او را به پایین‌ترین جای ممکن رساند و انسان همانجا ماند مگر اینکه کوشش کرد و خودش را از آن گودال هولناک نجات داد. قرآن می‌فرماید: «إِنَّ الْمُنَافِقِینَ فِی الدَّرْکِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَلَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصِیرًا» آیه ۱۴۵ سوره نساء: بیتردید منافقان در پایین‌ترین طبقه از آتش اند، و هرگز برای آنان یاوری نخواهی یافت. مراتب پایین را به زبان ما «درک» می‌گویند و در این آیه «الدَّرْکِ الْأَسْفَلِ» جایگاه منافقان است.

بنابراین خداوند انسان را با آن ساختمان بینظیر ساخته است و او را به پست‌ترین و پایین‌ترین جایگاه ممکن فرستاده که اگر انسان همت کرد از آنجا می‌تواند نجات یابد و از درکات به درجات برسد.

راه نجات از درکات جهنم به درجات بهشت

کسی که به راحتی دروغ می‌گوید، به راحتی حسادت او را می‌کشد، یا اینکه بخل نمیگذارد نفس بکشد؛ چنین افرادی طبق این آیه در « الدَّرْکِ الْأَسْفَلِ» هستند. اگر از اینها انسان نجات یافت حالا فرصت است که از درکات به درجات برسد.

راه نجات از درکات و صعود به درجات را قرآن بیان نموده و می‌فرماید: «إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَیرُ مَمْنُونٍ» آیه ۶ سوره تین: مگر آنان که‌ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، پس آنان را پاداشی بیمنت و همیشگی است.

کسانی که‌ ایمان آورده و عمل صالح کرده‌اند از آن درکات و از آن «أَسْفَلَ سَافِلِینَ» نجات پیدا می‌کنند و به اعلی علیین می‌رسند. خدای متعال انسان را خلق نکرده که در «أَسْفَلَ سَافِلِینَ» بماند، اما برخی خودشان ماندگاری در «أَسْفَلَ سَافِلِینَ» را انتخاب می‌کنند که در آن بمانند!

ارسال راهنمایان نجات از سوی خدا برای رسیدن به اعلی علیین

بعد خداوند یک مجموعه‌ای از کسانی که در اعلی علیین بوده‌اند را به عنوان راهنما برای ما فرستاده است. و این مجموعه کسانی هستند که در اعلی علیین جایگاه داشتند و خداوند آن‌ها را به جمع بشر که در «أَسْفَلَ سَافِلِینَ» زندگی می‌کنند، فرستاد، تا آن‌ها از بشر دستگیری کنند و راه را به آن‌ها نشان دهند و آن‌ها را به اعلی علیین همراه خودشان ببرند.

حضرت صادق(ع) یکی از آن مجموعه‌های اعلی علیین است که به «أَسْفَلَ سَافِلِینَ» آمده و در اینجا زندگی کرده است و دست کسانی را که دستشان را به ایشان داده و بیرون نکشیده‌اند، را بگیرند تا به اعلی علیین برسانند.

خرما فروشی جهت اصلاح نفس

در میان شاگردان حضرت صادق(ع) ایشان شاگردی برجسته و از خانواده‌ای اصیل و آبرومند داشتند که در طراز اعلی شاگردان حضرت بود تا جایی که در مجلس درس حضرت، این شاگرد جایگاه خاصی در کنار امام داشت و آنجا و در کنار امام می‌نشست. یک روز که این شاگرد به جلسه درس حضرت رفت، دید فردی که با شرایط کلاس آشنا نبوده و از شهری دیگر آمده بود، جای مخصوص این شاگرد طراز اول حضرت نشسته است! وی یک لحظه معطل شد اما سپس همانجا نشست. بعد که درس تمام شد و نزد امام رسید، حضرت فرمودند: چرا معطل شدی؟!

با اینکه لحظه‌ی زیادی هم نبود شاید یک دقیقه معطل شده بود اما امام فرمودند چرا معطل شدی؟ پس اینکه لحظاتی معطل شدی در وجود تو یک مشکلی بوده است که معطل شدی! بعد امام فرمودند: برای درمان این مشکل باید خرما بفروشی و این شاگرد با این شخصیت بزرگ که از خانواده معتبری هم بود و مردم او را به بزرگی می‌شناختند حرف امام را اطاعت کرد و طبقی گرفت و چند بسته خرما در آن خالی کرد و دم در مسجد نشست و شروع به خرما فروشی کرد!

متاسفانه ما مرد معالجه لحظات معطلی خود نیستیم، اگر کسی به ما بگوید: «تو» اوقات ما تلخ می‌شود. به کسی گفته بودند که تو باید این دستشویی‌های عمومی شهرداری را بشوری! ما این قدر از این مشکلات داریم که به یک روز شستن دستشویی هم درست نمیشود، اما اگر مشکلات درونی ما حل شود آن وقت است که تازه می‌توانید یک نماز درست را بخوانید.

گناه عامل عدم حضور قلب در نماز

شما نماز را که شروع می‌کنید بسم الله الرحمن الرحیم را که می‌گویید مثل اینکه اصلا نگفتید، این به خاطر مشکلات درونی شما است و اگر گناه کنید و به گناه هم عادت کرده باشید، دیگر اصلا متوجه نماز خواندن نخواهید بود.

 خصوصا اگر گناه اعتیادی داشته باشید، مثل اینکه معتاد به نگاه کردن به نامحرم باشید، که این خیلی خطرناک است و اصلا نمیتوانید در نماز تمرکز داشته باشید. اما کسی که از صبح تا شب گناه نمیکند اما خیالاتی از گذشته در ذهن او وجود دارد این خیالات موقع نماز سراغ او می‌آید.

نماز کالایی گران قیمت و کلید رفتن به بهشت

نماز گران قیمت است و انسان می‌تواند با دو رکعت نماز درست و صحیح بهشت را بخرد و بهشت بر انسان واجب می‌شود، نه اینکه تمام عمر همینجور بی‌حضور و فقط برای ادای تکلیف نماز بخوانید، کافی است دو رکعت نماز درست بخوانید و بهشت را به شما می‌دهند.

در زندگی عادی به نماز عالی نمیرسید

متاسفانه برخی همین طور به زندگی عادی خود عادت کرده‌اند، مثل هر روز هم این زندگی عادی را ادامه می‌دهند، مثلا سر وقت فلان غذا را می‌خورند و استراحت می‌کنند و بعد مثلا حرف میزنند و تلویزیون نگاه می‌کنند و خیلی عادی و بدون اصلاح نفس و کسب معنویت زندگی می‌کنند، چنین زندگی عادی هرگز آدمی را به نمازی که بهای آن بهشت است، نمیرساند.

درست شعر بخوانم یا خالصانه روضه!

 مداح روضه می‌خواند و در تمام روضه‌ای که می‌خواند از اول تا آخر روضه او روضه و شعر می‌خواند، وقتی هم شعر می‌خواهد بخواند مواظب است شعر را درست بخواند اما برای شعر یک قیمتی می‌دهند ولی برای روضه‌ای که اندکی اشک در چشم غلط‌زده بهشت را می‌دهند و این به شرطی است که دو رکعت نماز درست خوانده باشید.

خطر ذهن پراکنده و خیالات در نماز

مرحوم آیت الله حاج آقا حق‌شناس فرموده بود که ذهن من در اختیار من است. تا انسان اختیار دار ذهن خود شود چهل سال ریاضت می‌خواهد، تازه ذهنش به اختیار خودش آمد، تازه می‌گویند بفرمایید راه بروید از این به بعد باید راه بروید. آن وقت در شلوغی بازار هستید ولی درست راه می‌روید.

کاغذهایی است که پشه و مگس را جذب می‌کند و ذهن پراکنده هم مانند این کاغذها و صفات بد مانند بخل و کینه و حسد مانند این پشه و مگس است که دائما به این ذهن پراکنده می‌چسبد و برای خواندن نماز ایجاد خیالات می‌کند و نمیگذارد یک نماز درست بخوانید. گاهی در موقع نماز خیالاتی از ۲۰ سال قبل در ذهن انسان می‌آید و علت آن این است که این خیالات را از ذهن خود پاک نکرده و از بین نبردید و این خیالات در نماز سراغ شما می‌آیند.

شیطان هم که مأمور است موقع نماز این خیالات را به ذهن ما می‌آورد و این خیالات درون ذهن ما را تکان می‌دهد که در خاطر و ذهن ما بیاید تا مزاحم نماز ما شود و نتوانید یک نماز درست بخوانید.

کسانی که ۷۰ بار در روز در مبارزه با نفس می‌میرند

با ریاضت انسان باید صد بار خودش را بکشد تا بتواند دو رکعت نماز درست بخواند. آنهایی که روی مین رفته‌اند یکبار خود را کشته‌اند، اما آنهایی که نماز درست می‌خوانند هزار بار نفس خود را کشته‌اند تا بتوانند یک نماز درست بخوانند.

در حدیث معراج صحبت‌هایی بین خدای متعال و پیامبر(ص) است و آنجا خداوند متعال می‌فرماید هر کسی در زندگی یک بار می‌میرد، اما کسانی که فرزند آخرت هستند آن‌ها روزی ۷۰ بار از شدت مجاهده با نفس خود می‌میرند، این افراد هر روز در ۲۴ ساعت در حال جنگ و مبارزه با نفس خود هستند. من هم چنین افرادی را دیده‌ام و ما باید از آن‌ها عبرت بگیریم.

دوستمان گفت مرحوم آیت الله حاج آقا حق‌شناس فرمودند نماز که می‌خوانید این نماز را برای لذت آن نخوانید! اگر برای لذت بخوانید شما دارید برای لذت نماز آن را می‌خوانید!

پدیدآورنده:

به کوشش: امیرمحسن سلطان احمدی

www.soltanahmadi.ir