دعایی برای گمشدگان در پیدا کردن راه

امام صادق(علیه السلام) در روایتی معتبر در منابع روایی شیعی برای پیدا کردن راه دعایی را به گمشدگان توصیه نمودند.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دست نوشته‌های معارفی امیرمحسن سلطان‌ احمدی (سلطان‌احمدی دات آی آر): معمولاً در سفر و جاده ها مسافران راه را گم می کردند و برای پیدا کردن راه سرگردان می شدند. خصوصاً در ایام قدیم که راه ها و جاده ها مثل الان دارای چنین تابلوهای راهنمایی و مسیرهای همواری نبود تا جایی که برای سفر از شهری به شهری دیگر هفته ها و ماه ها طول می کشید و مسیر جاده نیز مسیری بیابانی بود.

از این رو شیخ صدوق کتاب شریف من لا یحضره الفقیه که از معتبرترین کتاب روایی شیعه و دومین کتاب کتب اربعه است، در جلد دوم این کتاب شریف در کتاب حج، باب دعاء الضال عن الطریق، دعایی از امام صادق(علیه السلام) برای چنین شرایطی و  پیدا کردن راه را آورده است.

در روایتی معتبر که در منابع روایی شیعه از جمله کتاب شریف من لا یحضره اگر در جایی و مکانی راه را گم کردید، یا در بیانانی سرگردان شدید که نمی دانید کدام راه درست است و شما را به مقصد می رساند و در چنین حالتی در سرگردانی افتادید امام صادق(علیه السلام) در روایتی معتبر در منابع روایی شیعی برای پیدا کردن راه ذکری را توصیه نمودند.

دعایی برای گمشدگان در پیدا کردن راه

علىّ‌ بن ابى حمزه از ابو بصیر، از امام صادق(علیه السلام) روایت کرده است که حضرت فرمود چون راه را گم کردى، پس بانگ برآور و بگو :

«یَا صَالِحُ أَوْ یَا أَبَا صَالِحٍ أَرْشِدُونَا إِلَى اَلطَّرِیقِ یَرْحَمُکُمُ اَللَّهُ».

اى صالح و اى اباصالح لطف و عنایت خداوند بر شما باد، (خدا شما را رحمت کند) ما را ( به راه راست و درست) راهنمایى کنید.

عین روایت به همراه سند و منبع آن: محمد بن علی بن الحسین بن بابویه فقد رویته عن محمد بن علی ماجیلویه عن محمد بن یحیى العطار عن محمد بن الحسین بن أبی الخطاب عن أحمد بن محمد بن أبی نصر البزنطی رَوَى عَلِیُّ بْنُ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : إِذَا ضَلَلْتَ عَنِ اَلطَّرِیقِ فَنَادِ: یَا صَالِحُ أَوْ یَا أَبَا صَالِحٍ أَرْشِدُونَا إِلَى اَلطَّرِیقِ یَرْحَمُکُمُ اَللَّهُ. (من لا یحضره الفقیه ، جلد۲ ، الجزء الثانی کِتَابُ اَلْحَجِّ بَابُ دُعَاءِ اَلضَّالِّ عَنِ اَلطَّرِیقِ، صفحه۲۹۸، حدیث :  ۱۰۰۴۳۵).

صالح موکل خشکی و حمزه موکل دریاها

ظاهراً صالح و اباصالح دو جن مسلمان باشند که از سوی خداوند مأمور راهنمایی گمشدگان هستند. از این رو در ادامه همین روایت آمده است: که بخش خشکى زمین به صالح سپرده شده است، و بخش دریائى آن در حمایت حمزه قرار گرفته است.

عین روایت و منبع آن: محمد بن علی بن الحسین بن بابویه وَ رُوِیَ : «أَنَّ اَلْبَرَّ مُوَکَّلٌ بِهِ صَالِحٌ وَ اَلْبَحْرَ مُوَکَّلٌ بِهِ حَمْزَهُ » . (من لا یحضره الفقیه ، جلد۲ ، الجزء الثانی کِتَابُ اَلْحَجِّ بَابُ دُعَاءِ اَلضَّالِّ عَنِ اَلطَّرِیقِ، صفحه۲۹۸، حدیث :  ۱۰۰۴۳۵۶).

علامه محمدتقی مجلسی پدر علامه محمدباقر مجلسی در کتاب لَوامِع صاحبقَرانی المُشْتَهَر بِشَرح الفَقیه که کتابی فقهی در شرح کتاب من لا یحضره الفقیه است در شرح این روایت نوشته است: و منقولست که صالح موکل است به بیابانها و حمزه موکل است به دریاها و ممکن است که کنیت حمزه ابو صالح باشد و هر دو از جن باشند یا از اولیاء اللّٰه انس باشند.

ایشان در ادامه آورده است: و این حدیث را در محاسن از برقى از ابو حمزه از حضرت امام محمد باقر صلوات اللّٰه علیه روایت کرده است و نسخه که نزد ماست به رمز است ممکن است که روایتى دیگر باشد و آن چه اهم است در صحرا و دریا تضرع و زاریست به درگاه حق سبحانه و تعالى. و کالصحیح منقول است از آن حضرت صلوات اللّٰه علیه که اگر حیوانى گم شود این دعا را بخوان (اللّٰهمّ‌ انّک اله من فى السّماوات [السّماء] و اله من فى الارض و عدل فیهما و أنت الهادی من الضّالّه و تردّ الضّاله ردّ علىّ‌ ضالّتی فانّها من رزقک و عطیّتک اللّٰهمّ‌ لا تفتن بها مؤمنا و لا تغن بها کافرا اللّٰهُمَّ‌ صلّ‌. على عبدک و رسولک و على اهل بیته). (لوامع صاحبقرانی ; ج ۷  ص ۴۳۰).

نقل این روایات در باب حج و سفر

این روایت در باب آداب حج در کتب روایی بیان شده است که این احتمال می رود که از آنجایی که سفر حج در گذشته با مشقت و سختی همراه بوده و باید از مسیر و جاده های بیابانی عبور می کردند و احتمال می رفت که حجاج در این مسیرهای که امکانات و تابلوهای راهنمایی جاده ای مثل اکنون وجود نداشت، راه اصلی را گم کنند و سرگردان شوند، حضرت این دعا را بیان کردند.

همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین علی قاضی عسکر که چندین سال سرپرست حجاج بود، در کتاب آداب سفر حج در صفحه ۱۲۶ این روایت را با عنوان راهنمای گمشدگان نقل نموده است.

پدیدآورنده:

به‌قلم: امیرمحسن سلطان احمدی

www.soltanahmadi.ir

منابع:

نرم افزار جامع الاحادیث

من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری

لوامع صاحبقرانی
آداب سفر حج/قاضی عسکر