بردگی یکی از حادترین مشکلات بشر/ برده کسی نشوید! ۱۲

آیت‌الله العظمی مدرسی با اشاره به آیه ۲۱ سوره ابراهیم فرمودند: بردگی یکی از حادترین مشکلات بشر است که اکثریت برده تفکرات و مطیع مستکبران و گمراهان هستند.

بردگی یکی از حادترین مشکلات بشر/ برده کسی نشوید! آیت الله مدرسی

به گزارش پایگاه اینترنتی دست نوشته‎های معارفی امیرمحسن سلطان‎احمدی (سلطان‌احمدی دات آی آر): دوازدهمین جلسه درس تفسیر و تدبر در سوره ابراهیم توسط مرجع عالیقدر تقلید و مفسر تفسیر من هدی القرآن (هدایت) حضرت آیت‎الله العظمی سید محمد تقی مدرسی دام ظله، در ماه رمضان ۱۴۴۱ روز گذشته ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۹ برگزار شد.

معظم‌له در این جلسه با تدبر در آیه ۲۱ سوره ابراهیم بردگی را یکی حادترین مشکلات بشر عنوان کردند و گفتند: منظور از این بردگی برده و مطیع دستورات و تفکرات مستکبران شدن، است.

اینک در ادامه مشروح بیانات معظم‌له در دهمین جلسه درس تدبر در سوره مبارکه ابراهیم تقدیم شما معارف‌جویان عزیز می‌گردد.

آیه ۲۱ سوره ابراهیم: وَبَرَزُوا لِلَّهِ جَمِیعًا فَقَالَ الضُّعَفَاءُ لِلَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا إِنَّا کُنَّا لَکُمْ تَبَعًا فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا مِنْ عَذَابِ اللَّهِ مِنْ شَیءٍ قَالُوا لَوْ هَدَانَا اللَّهُ لَهَدَینَاکُمْ سَوَاءٌ عَلَینَا أَجَزِعْنَا‌ام صَبَرْنَا مَا لَنَا مِنْ مَحِیصٍ.

و همگى در برابر خدا ظاهر مى ‏شوند پس ناتوانان به گردنکشان مى‏ گویند ما پیروان شما بودیم آیا چیزى از عذاب خدا را از ما دور مى ‏کنید مى‏ گویند اگر خدا ما را هدایت کرده بود قطعا شما را هدایت میکردیم چه بى‏ تابى کنیم چه صبر نماییم براى ما یکسان است ما را راه گریزى نیست (۲۱).

ریشه کن شدن مشکلات با تدبر در قرآن

اگر انسان در قرآن مجید تدبر کند، قرآن مشکلات حاد او را ریشه کن می‌کند؛ قرآن نه فقط در ظاهر با این مشکلات برخورد می‌کند، بلکه ریشه‌های عمیقی که در وجود بشر منتشر شده است را از بین می‌برد، و انسان را به راه حقیقت هدایت می‌کند.

بردگی یکی از حادترین مشکلات بشر

یکی از حادترین مشکلات بشر این است که اکثریت بشر در حالت بردگی زندگی می‌کنند، نه اینکه برده کسی باشند بلکه برده مفت و مسلم هستند.

بشر همانند یک مجموعه‌ای است، که فرض کنید خدا به این مجموعه مثلاً ده هزار نفری به همه چشم، گوش، دست، حواس داده است، اما همه چشم و گوش خود را بسته‌اند و مطیع یک نفر دیگر شده‌اند و می‌گویند این فرد ما را ببرد. این یک حقیقت است.

در تمام دوران زندگی یک اقلیتی بودند که فکر می‌کردند و استقلال داشتند؛ اما اکثریت مردم متاسفانه تابع شخصی دیگر بودند. حالا آن فرد زور داشت یا اینکه می‌توانست مردم را گول بزند، یا اینکه زر و طلا داشت و مردم را می‌خرید و آن‌ها را تابع خود می‌کرد. خداوند درباره فرعون می‌فرماید: «فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطَاعُوهُ»، آیه ۵۴ سوره زخرف: پس قوم خود را گمراه ساخت تا از او اطاعت کردند.

خدا گمراه کنندگان را مجازات می‌کند یا گمراه شدگان را؟

حالا یک سؤال پیش می‌آید که در این شرایط که یک عده مردم را به نحوی گول‌زده و گمراه می‌کنند، خدا چه کسی را مجازت می‌کند؟ در این شرایط خدا فرعونیان را مجازات می‌کند یا کسانی که توسط فرعونیان گمراه شدند؟ خدا هر دو را مجازات می‌کند و به فرعونیان می‌گوید چرا بر اینها مسلط شده و ظلم کردید و به مردم گمراه هم می‌گوید چرا به عقل خود رجوع نکردید و برده آن‌ها شدید؟ چرا چشم خود را باز نکردید و بیراهه رفتید؟ مگر من به شما عقل و وجدان نداده بودم، مگر فطرت نداشتید چرا بیراهه رفتید؟

انبیا و پیروان انبیا نمیخواهند مردم را از یک بردگی به بردگی دیگری هدایت کنند و بگویند که شما برده فرعون نشوید و بیایید برده ما شوید! نه این طور نیست انبیا می‌خواهند مردم را از بردگی آزاد کنند و به خدا آشنا کنند.

چند سال قبل در روم جلسه‌ای بود که رهبران ادیان مختلف دنیا جمع شده بودند و بنده هم حضور داشتم و آنجا درباره همین موضوع بردگی انسان بحث شد. آن‌ها فکر می‌کردند بردگی به همین است که کسی برده‌ای را خریداری کند و او مطیع او شود و من به آن‌ها گفتم: بردگی این نیست، بلکه این یک درصد، یک در هزار، یک در میلیون بردگی است، اما از آن طرف همه برده هستند! اصلاً چه کسی برده نیست، هر کسی که به عقل خود عمل می‌کند و مستقل است، چنین فردی برده نیست و دیگران همه برده هستند. خدا به انسان فکر و عقل داده که برده کسی نشود.

انسان آزاد خلق شده بنده دیگران نشوید

آقا امیرالمؤمنین (ع) سخن گهر باری دارند و فرمودند: «لا تَکُنْ عَبْدَ غَیرِکَ وَ قَدْ جَعَلَکَ اللّهُ حُرّاً»، نامه ۳۱ نهج البلاغه: بنده دیگران مباش، در حالى که خداوند تو را آزاد آفریده است. خدا تو را آزاد خلق کرده چرا برده دیگران می‌شوید؟

ما چطورمی توانیم این حقیقت را بفهمیم؟ بشر باید بفهمد که نیامده مطیع دیگران شود، چرا فکر نمیکند و عاقبت خود را نمیاندیشد که فقط بنده خدا است و نباید برده کسی شود.

درخواست گمراه شدگان از گمراه کنندگان

در آیه ۲۱ سوره ابراهیم که بحث این جلسه است در ابتدای آیه خداوند می‌فرماید: «وَبَرَزُوا لِلَّهِ جَمِیعًا»، همه در برابر خدا آمدند و وارد شدند، گمراه کنندگان و گمراه شدگان همه جمع شدند. در ادامه می‌فرماید: «فَقَالَ الضُّعَفَاءُ لِلَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا إِنَّا کُنَّا لَکُمْ تَبَعًا»، گمراه شدگان به گمراه کنندگان گفتند ما دنباله روی شما در دنیا بودیم و شما ما را فریب دادید. در ادامه می‌فرماید: «فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا مِنْ عَذَابِ اللَّهِ مِنْ شَیءٍ»، بعد گفتند: آیا شما می‌توانید یک مقدار از این عذاب‌هایی که ما را فرا گرفته از ما کم کنید؟ در ادامه می‌فرماید: «قَالُوا لَوْ هَدَانَا اللَّهُ لَهَدَینَاکُمْ»، گمراه کنندگان در جواب گفتند: ما هم در ظلمت هستیم.

حالا کسی که خودش در گمراهی است آیا می‌تواند کسی را هدایت و راهنمایی کند؟ کسی که گمراه است و خودش راه را پیدا نکرده است، چگونه دنبال چنین افرادی می‌روید؟ دنبال کسی بروید که شما را به سمت حق و خدا هدایت می‌کند و خودش به حقیقت رسیده و شما را به سمت اطاعت خدا و پیامبر دعوت می‌کند.

چرا برده دیگران می‌شوید؟

چرا برخی از مردم با اینکه خدا به آن‌ها عقل و فکر داده مطیع دیگران می‌شوند؟! این مستضعفین گمراه شده روز قیامت جلوی مستکبرینی که آن‌ها را گمراه کرده‌اند، می‌گیرند که بیایید این عذاب را از ما بردارید، مگر ما در دنیا مطیع شما نبودیم، پس از این عذاب ما کم کنید. آن‌ها هم گفتند: ما خود الان گرفتار هستیم.

این یک نمادی از یک حقیقت بزرگ است و آن این است که کسی که دنبال کسی دیگر می‌رود، نمیتواند این کارش را توجیح کند که من پیرو این فرد شدم و از بار مسئولیتی که بر گردن خودش است، فرار کند. در بین اعراب شعری است که من مأمور هستم و معذور! فلانی گفت برو و من رفتم! شمر و عمر بن سعد هم همین را گفتند و تمام خیانت کارها و جنایت کارهای تاریخ هم همین را گفتند که فلانی ما را امر به این کار کرده است! این توجیح اصلا قابل قبول نیست.

اگر این حقیقت در بین بشر تجلی کند و مردم هر کس فکر کند که او را به تنهایی به گورستان می‌برنند و خودش به تنهایی باید پاسخ نکیر و منکر را بدهد و در دادگاه الهی نیز به تنهایی پاسخگو است و نمیتواند بگوید من مطیع فلان فرد بودم. پس این که ولایت الله و راه حق را تشخیص بدهیم و ببنیم خدا گفته از چه کسی اطاعت کنیم، این خیلی مهم است.

گمراه کنندگان و مستکبران خودشان در عذاب و گمراهی

در ادامه می‌فرماید: «قَالُوا لَوْ هَدَانَا اللَّهُ لَهَدَینَاکُمْ»، آن‌ها خودشان در عذاب هستند و می‌گویند که خدا ما را هدایت نکرده است، که این دروغ است. شیطان هم این حرف را زد و به خدا گفت: تو مرا گمراه کردی! در صورتی که خدا راه را به او نشان داد و او اطاعت خدا را نکرد و کبر و خودخواهی و غرورش مانع از این کار شد.

بعد از مرگ دیگر راه بازگشت و توبه نیست

در ادامه می‌فرماید: «سَوَاءٌ عَلَینَا أَجَزِعْنَا‌ام صَبَرْنَا مَا لَنَا مِنْ مَحِیصٍ»، حالا صبحت‌های شما به درد نمیخورد. حقیقتاً این نکته‌ی بسیار مهمی است که ما خیال می‌کنیم مثل دنیا اگر خلافی کردیم شاید روز بعد توبه کنیم! حالا در روز قیامت هم یک عده خیال کردند که حالا حقیقت را فهمیدند، خدا به آن‌ها مهلت می‌دهد که مجدد به دنیا برگردند. که در پاسخ هم به آن‌ها گفتند: هرگز دیگر برگشتی نیست.

پس فکر نکیند روز دیگری هم هست که می‌توان توبه کنید و برگردید. کسی که به چاه افتاد، دیگر افتاده و کار تمام شده است و به ما گفتند چشم و گوش خود را باز کنید که به این چاه نیفتید. و در دنیا هم به شما گفتند: که خدا را بپرستید و بیراهه نروید.

بشر در بوته امتحان الهی

عمر بشر همواره در امتحان الهی است و عمر بشر به مفهوم عمر دنیا نیست و عمر دنیا یک بعد از عمر بشر است. چرا که ما دوران زیادی را قبل از این دنیا گذرانده‌ایم و بعداً هم می‌گذرانیم و عوالم برزخ و قیامت و ابدیت سه عالم دیگر بعد از این دنیا است که در انتظار ما است.

پس بیاییم قبل از رسیدن به این روز متنبه شده و به خودمان بیاییم؛ عقل، فکر وجدان خود را بیدار کنیم و از خدا بخواهیم که راه حقیقت را بیابیم و این صراط المستقیم را به ما نشان دهد تا به هیچ وجه از این راه منحرف نشویم. ان شاء الله. و صل الله علی محمد و اهل بیته طیبین الطاهرین.

پدیدآورنده:

به‌ کوشش: امیرمحسن سلطان احمدی

www.soltanahmadi.ir

[box type=”shadow”]*بیشتر بخوانید:

دیگر جلسات تدبر در سوره ابراهیم حضرت آیت الله العظمی مدرسی