چرایی عدم پذیرش اعمال کافران/عمل مقبول چیست؟ ۱۱

آیت‌الله العظمی مدرسی در یازدهمین جلسه تدبر در سوره ابراهیم به تبیین علت عدم پذیرش اعمال کافران و از بین رفتن اعمال برخی از مردم پرداختند.

به گزارش پایگاه اینترنتی دست نوشته‎های معارفی امیرمحسن سلطان‎احمدی (سلطان‌احمدی دات آی آر): یازدهمین جلسه درس تفسیر و تدبر در سوره ابراهیم توسط مرجع عالیقدر تقلید و مفسر تفسیر من هدی القرآن (هدایت) حضرت آیت‎الله العظمی سید محمد تقی مدرسی دام ظله، در ماه رمضان ۱۴۴۱ روز گذشته ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۹ برگزار شد.

معظم‌له در این جلسه با تدبر در آیات ۱۸ و ۱۹ و ۲۰ سوره ابراهیم به تبیین علت عدم پذیرش اعمال کافران و به باد رفتن اعمال آنان پرداختند و در ادامه ویژگی‌های عمل مقبول را بیان نمودند.

مهمترین موضوعات مطرح شده در این جلسه عبارتند از:چرا تلاش و اعمال کافران را خدا نمی پذیرد؟ / چه کار و عملی مقبول خداوند است؟ / چرا برخی از اعمال از بین می رود و نابود می شود؟ / خطر مخالفت بر حق و بر ضد محور خلقت حرکت کردن / نشان دادن راه و رسم الهی از سوی پیامبران الهی

آیه ۱۸ سوره ابراهیم: مَثَلُ الَّذِینَ کَفَرُوا بِرَبِّهِمْ أَعْمَالُهُمْ کَرَمَادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّیحُ فِی یوْمٍ عَاصِفٍ لَا یقْدِرُونَ مِمَّا کَسَبُوا عَلَى شَیءٍ ذَلِکَ هُوَ الضَّلَالُ الْبَعِیدُ.

مثل کسانى که به پروردگار خود کافر شدند کردارهایشان به خاکسترى مى‏ ماند که بادى تند در روزى طوفانى بر آن بوزد از آنچه به دست آورده‌اند هیچ [بهره‏ اى] نمى‏ توانند برد این است همان گمراهى دور و دراز (۱۸ (

آیه ۱۹ سوره ابراهیم: أَلَمْ‌ تر أَنَّ اللَّهَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ إِنْ یشَأْ یذْهِبْکُمْ وَیأْتِ بِخَلْقٍ جَدِیدٍ.

آیا در نیافته‏ اى که خدا آسمانها و زمین را به حق آفریده اگر بخواهد شما را مى ‏برد و خلق تازه‏ اى مى ‏آورد (۱۹(

آیه ۲۰ سوره ابراهیم: وَمَا ذَلِکَ عَلَى اللَّهِ بِعَزِیزٍ.

و این [کار] بر خدا دشوار نیست (۲۰(

چرا کوشش و عمل کافران مقبول درگاه الهی نیست؟

مگر نه اینکه کوشش و سعی بشر پاداش دارد و در قرآن هم خداوند فرموده است: «وَأَنْ لَیسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ * وَأَنَّ سَعْیهُ سَوْفَ یرَىٰ»، آیه ۳۹ و ۴۰ سوره نجم: و براى مردم پاداشى جز آنچه خود کرده‌اند نیست؟ و اینکه تلاش او بزودی دیده می‌شود. چیزی برای انسان باقی نمیماند مگر سعی و کوشش او و سعی و کوشش او به او خواهد باز گشت. و در سوره ذاریات هم می‌فرماید: «فَمَنْ یعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ خَیرًا یرَهُ * وَمَنْ یعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ شَرًّا یرَهُ»، آیات ۷ و ۸ سوره ذاریات: پس هر کس به وزن ذره‌اى نیکى کرده باشد آن را مى‌بیند. و هر کس به قدر ذره‌ای کار زشتی مرتکب شده آن هم به کیفرش خواهد رسید.

پس چرا کوشش و سعی و فعالیت‌های کفار به نتیجه‌ای نمیرسد؟ و خداب به آن‌ها پاداش نمیدهد؟ این یک سؤالی است که غالباً مطرح است و بلکه شبهه‌ای است که باید در جواب، حسب این آیات گفت: چون نظام خلقت بر مبنای حق است و محور عالم هستی حق است. گفتیم حق به معنای نظام‌های مختلف خلقت بر محور حق است، که در هر گوشه گوشه طبیعت مشاهده می‌شود. حالا آنهایی که مخالفت با حق دارند و بر خلاف نظام طبیعت و نظام حق و نظام طبیعت حرکت می‌کنند، چون حرکت آن‌ها بر محور حق نیست، پس هر کوشش و تلاشی که انجام دهند، بینتیجه است.

اگر کسی که در یک شورزار کشت می‌کند، آیا چیزی برداشتی دارد؟ اگر مهندسی ساختمانی را بر روی شن‌های متحرک بسازد، آیا این ساختمان دوام دارد؟ اگر کسی که بدون وضو و پشت به قبله نماز بخواند، آیا نمازش قبول است؟ اگر کسی که به جای طواف دور کعبه به جای دیگر برود وطواف کند، حج او قبول است؟

کار مقبول کاری است که بر محور نظام خلقت و حق باشد

بنابراین عملی قابل قبول است که بر وفق نظام خلقت و بر محور حق باشد. اما کافران این نظام خلقت را قبول ندارد و می‌گویند: ما آن را قبول نداریم و به آنچه در دل خودمان خطور می‌کند و به هوای نفس خودمان عمل می‌کنیم! به همین دلیل عمل کافران به نتیجه نمیرسد و هر کاری که کرده‌اند به باد می‌رود. به همین دلیل خداوند در سوره فرقان فرموده است: «وَقَدِمْنَا إِلَىٰ مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاءً مَنْثُورًا»، آیه ۲۳ سوره فرقان: و ما توجه به اعمال (فاسد بی‌خلوص و حقیقت) آن‌ها کرده و همه را (باطل و نابود چون) غباری پراکنده می‌گردانیم.

این آیات و آیاتی که در این جلسه از سوره ابراهیم تلاوت شد، اینها زنجیروار به هم مرتبط هستند. هر چند برخی مفسرین اینها را از هم جدا کرده‌اند، اما به نظر بنده آیه ۱۹ و ۲۰  بیان فلسفه آیه ۱۸ است.

عمل کافران مانند به باد رفتن خاکستر در تند باد

در آیه ۱۸ سوره ابراهیم خداوند می‌فرماید: «مَثَلُ الَّذِینَ کَفَرُوا بِرَبِّهِمْ أَعْمَالُهُمْ کَرَمَادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّیحُ فِی یوْمٍ عَاصِفٍ» مثال کسانی که به خدا کفر ورزیدند اعمال اینها مثل خاکستر به باد می‌رود و چیزی از آن نمیماند. «اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّیحُ فِی یوْمٍ عَاصِفٍ»، به معنای یک تند باد بسیار شدید و سخت عمل کافران به باد رفت.

منظور از یوْمٍ عَاصِفٍ

منظور از «یوْمٍ عَاصِفٍ» روزی است که سراسر این روز تند باد شدیدی در حال وزیدن بود. گاهی وقتها در یک روز یک مقدار باران می‌بارد، می‌گویید امروز مقداری باران بارید؛ اما یک روز تمام روز باران می‌بارد و می‌گویند یک روز بارانی بود. حالا اینجا منظور روز تند باد است، به این معنا که در تمام روز تند باد وجود داشت .

از بین رفتن هر عملی که بر محور حق نباشد

باد بسیار شدید و سختی آمد و به سراغ این خاکستر روی زمین رفت. آن هم در یک روزی که تمام روز و ساعات روز باد سخت در آن می‌وزید، پس چیزی از این خاکستری باقی نمیماند. و در ادامه می‌فرماید: «لَا یقْدِرُونَ مِمَّا کَسَبُوا عَلَى شَیءٍ»، و عمل و تلاش آن‌ها از بین رفت.

بنابراین هر کاری که برمنبای صحیح و بر اساس حق نباشد و درآن کار خدا وجود نداشته باشد و برای خدا نباشد، این کار از بین می‌رود. مانند همان کشاورزی که در زمین شوره زار کشت می‌کند که این کشاورز هیچ محصولی برداشت نمیکند.

گمراهی شدید کافران

در پایان این آیه خداوند می‌فرماید: «ذَلِکَ هُوَ الضَّلَالُ الْبَعِیدُ»، این یک گمراهی دوری است. انسان گمراه که راه را گم کرده هر چه بیشتر کوشش کند از مقصد خودش دور‌تر می‌شود. مثلاً اگر مقصدش سمت شرق باشد و به سمت غرب حرکت کند، هر چه کوشش و فعالیت بیشتری کند از مقصدش دور‌تر می‌شود. و همچنین کسی که به خدا ایمان ندارد و توجهی به حقایق و نظام حاکم بر طبیعت هم ندارد، کوشش او نه اینکه بیفایده است، بلکه ضرر هم دارد.

پایه گذاری نظام خلقت بر محور حق

آیه بعدی این چنین می‌فرماید: «أَلَمْ تَرَ»، آیا نمیبینید؟ آیا چشمتان را باز نکردید و ببینید؟ در ادامه می‌فرماید: «أَنَّ اللَّهَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ»، خداوند نظام خلقت را بر محور حق خلق کرده است، یعنی آن قانون‌ها، نظام‌ها و سیستم‌های حاکم بر کل این عالم هستی بر مبنای حق است. حالا کافران می‌خواهند با این حق در بیفتند و آن را به چالش بکشند، که قطعاً نمیتوانند و کار و عمل آن‌ها مانند خاکستر به باد می‌رود.

خطر مخالفت با حق

در پایان این آیه خداوند می‌فرماید: «إِنْ یشَأْ یذْهِبْکُمْ وَیأْتِ بِخَلْقٍ جَدِیدٍ»، حتی وجود شما در معرض خطر است! شما فکر نکنید اگر مخالفت با حق کردید فقط عمل و کردارتان بی‌فایده است، بلکه حتی اصل وجود شما در خطر است. چون اگر انسان زیاد مخالفت با حق کند و بیش از اندازه در گمراهی حرکت کند، خودش از بین می‌رود. چون ما هم جزیی از این طبیعت و عالم خلقت هستیم و وقتی زندگی ما بر محور خلقت که حق است، نباشد، این زندگی ما از بین می‌رود.

در طول تاریخ مرتب این مسئله را دیدید که امتهای زیادی آمدند و با حق مخالفت کردند و نابودند شدند و حتی چیزی از آن‌ها باقی نماند و خداوند درباره آن‌ها فرمود: قرنها نسلها و امت‌های زیادی آمدند و رفتند و اثری از آن‌ها نیست. حالا شما یک مقداری از تاریخ خبر دارید و این تاریخ یک تاریخ عظیم است که اگر صدها و هزاران سال کوشش کنید در این حفاری‌ها زمین چیزهای زیادی را می‌تواند کشف کنید. اینجور نیست که خدا به ما ضمانت کند که تا آخر هستیم، ما نیز از بین می‌رویم. و خدا قادر است که کل بشر را از بین ببرد و بشری جدید بیاورد که فرمود: «إِنْ یشَأْ یذْهِبْکُمْ وَیأْتِ بِخَلْقٍ جَدِیدٍ».

در آیه بعد می‌فرماید: «وَمَا ذَلِکَ عَلَى اللَّهِ بِعَزِیزٍ»، پس برای خدا سخت نیست و کم هم نیست. به این معنا که این کار برای خدا سخت نیست و در طول تاریخ هم خداوند امت‌هایی را خلق کرده که اکنون اثری از آن‌ها نیست.

امروزه شما دیدید که با یک ویروس بسیار مختصر که از یک حیوان به انسان منتقل شد و دنیا را بهم زد و هنوز هم نمیفهمند چه خواهد شد؟ و چه باید کرد؟ و به کجا باید پناه برد؟ اینجور نیست که خدا قادر نباشد کل بشر را از بین ببرد و بشری جدید بیافریند.

در همین زمین ما یک روزی مملکت دایناسورها بوده است و هر گوشه زمین انواع مختلف دایناسورهای قوی جثه بوده‌اند ولی امروز اثری از آن‌ها نیست. این است که بشر هرگز نباید مغرور شود.

سعی و تلاش فقط بر محور حق

خداوند این نکته را واضح بیان می‌فرماید که کوشش شما بشر ارزش دارد گویی که لطف خدا و اذن خدا است و خدا خودش توفیق نماز و کار خیر را داده است، اما باید این کوشش و تلاش شما بر مبنای راه صحیح و راه حقی که خدا ترسیم نموده باشد. اگر کسی خدا و پیغمبر خدا و وصی او را قبول نداشته باشد و در راهی که خدا برای او مشخص کرده نرود، این عمل او ارزشی ندارد و علاوه بر بیارزش بودن عمل او، خودش نیز نابود می‌شود.

نشان دادن راه و رسم الهی از سوی خدا

فردی نزد من آمد و گفت من خواب دیدم که پیروی راه فلان فرد شوم و اکنون پیرو آن فرد شدم! به او گفتم شغل شما چیست؟ گفت: پزشک متخصص کلیه هستم؛ گفتم اگر در خواب به شما بگویند این کلیه را از فردا جور دیگری باید عمل کنید، آیا شما انجام می‌دهید؟ گفت: خیر؛ بنده هم به او گفتم اینجور نیست که همه مثل انبیا باشند و در خواب به آن‌ها چیزی بگویند و شما هم به آن خواب عمل کنید! در صورتی که خداوند راه و رسم الهی را به ما نشان داده است و به آنچه که می‌دانید باید عمل کنید و به آنچه هم نمیدانید باید از اهل ذکر بپرسید که بعثت پیامبران برای نشان دادن همین راه و رسم الهی و صراط مستقیم است که مردم راه را پیدا کنند و بیراهه نروند و سرگردان نشوند.

خداوندا در این ماه مبارک رمضان ما را هدایت کن و دست ما را در موضع‌های شبهات بگیر که متاسفانه زیاد است و صل الله علی محمد و اهل بیته الطیبین الطاهرین.

نتیجه‌گیری:
خلقت این عالم بر اساس محور حق است و هر عملی که بر اساس این محور باشد، مورد قبول درگاه الهی است.
کافران کفر ورزیدند و حق را زیر پا گذاشتند و عمل آنها بر اساس نظام خلفت نبود، بلکه بر ضد این مسیر بود و مورد قبول درگاه الهی قرار نگرفت.
هر عملی که بر خلاف محور خلقت عالم باشد، نابود می‌شود.

پدیدآورنده:

به‌ کوشش: امیرمحسن سلطان احمدی

www.soltanahmadi.ir

[box type=”shadow”]*بیشتر بخوانید:

دیگر جلسات تدبر در سوره ابراهیم حضرت آیت الله العظمی مدرسی

• جلسه  اول تدبر در سوره ابراهیم
• جلسه دوم تدبر در سوره ابراهیم
• جلسه سوم تدبر در سوره ابراهیم
• جلسه چهارم تدبر در سوره ابراهیم
• جلسه پنجم تدبر در سوره ابراهیم
• جلسه ششم تدبر در سوره ابراهیم
• جلسه هفتم تدبر در سوره ابراهیم
• جلسه هشتم تدبر در سوره ابراهیم  
• جلسه نهم تدبر در سوره ابراهیم
• جلسه دهم تدبر در سوره ابراهیم

• [/box]

 
*شناسه شبکه های اجتماعی: soltanahmadi_ir@  تلگرام | اینستاگرام | ایتا | سروش | بله | روبیکا