اهمیت احیای شب نیمه شعبان در روایات

شب نیمه شعبان بعد از شب‌های قدر از با فضیلت‌ترین شب‌های سال است که در روایات توصیه به احیای شب نیمه شعبان و شب‌زنده داری در این شب شده است.

بسْمِ‌ رَبِّ المهدی(عَجَّ)

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دست نوشته‌های معارفی امیرمحسن سلطان‌ احمدی (سلطان‌احمدی دات آی آر): شب نیمه شعبان بعد از شب‌های قدر از با فضیلت‌ترین شب‌های سال برای عبادت است که در روایات توصیه به احیای شب نیمه شعبان و شب‌زنده داری در این شب

شده و در نزد اهل سلوک و معرفت این شب از اهمیت عبادی بسیار بالایی برخوردار است که این شب را همچون شب قدر به احیا و شب ‌زنده داری و عبادت سپری می کنند.

خطاب جبرئیل از سوی خداوند به احیای شب نیمه شعبان

مرحوم سیدبن‌طاووس در کتاب اقبال آورده است: «در برخی از کتابهای دعا آمده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:در شب نیمه شعبان خوابیده بودم که جبرئیل آمد و گفت:ای محمّد! آیا در این شب می خوابی؟ گفتم:مگر امشب چه شبی است؟ گفت:نیمه شعبان! برخیز! پس مرا این سان بیدار کرد و با خود به بقیع برد و گفت:سرت را بلند کن که امشب، درهای آسمان گشوده می گردد و در نتیجه درهای رحمت، خشنودی، آمرزش، تفضّل، توبه ، نعمت، بخشش و نیکی در آن گشاده می گردد و خداوند در آن به شماره مو و پشم چارپایان، بندگان را آتش جهنم آزاد می کند و سر آمد عمر انسانها را در آن استوار می سازد و روزیهای همگان را تا سال آینده تعمیم می کند و همه رخدادهای سال آینده در این شب نازل می گردد…». (اقبال الاعمال بالاعمال الحسنه، ص۸۹۳-۸۹۴).

توصیه پیامبر(صل الله علیه وآله) به احیای شب نیمه شعبان

در منابع روایی آمده که پیامبراکرم(صل الله علیه وآله) این شب را تا صبحگاهان بیدار بودند و احیا می گرفتند و حضرت در روایتی در توصیه به احیای شب نیمه شعبان می فرمایند: هر که شب نیمه شعبان را با احیا زنده نگاه دارد، روزى که دل‏ها مى‌‏میرند، دل او نمیرد. «مَنْ أَحْیَا لَیْلَهَ الْعِیدِ وَ لَیْلَهَ النِّصْفِ‏ مِنْ‏ شَعْبَانَ‏ لَمْ یَمُتْ قَلْبُهُ یَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ»(ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ج ۱).

حتی دعای کمیل که هر شب جمعه خوانده می‌شود،‌ در شب نیمه شعبان توسط امیرالمؤمنین(علیه السلام) به کمیل قرائت شد و این نشان از اهمیت شب نیمه شعبان است.

برتری شب نیمه شعبان پس از شب قدر

همچنین از امام باقر(علیه‌السّلام) از برترى شب نیمه شعبان پرسیده شد.امام فرمود: آن برترین شب پس از شب قدر است. در آن شب خداوند والا احسانش را به بندگان بى‌دریغ عطا مى‌کند و آنان را با لطف خود مى‌آمرزد. پس در آن شب براى نزدیکى به خدا تلاش کنید. پس به درستى که آن شبى است که خداوند به خود سوگند خورده است که هیچ درخواست‌گرى را تا زمانى که گناهى را نطلبیده است بازنگرداند. و آن شبى است که خداوند در برابر آن‌که شب قدر را براى پیامبرمان صلّى اللّه علیه و اله قرار داد آن را براى ما مقرّر فرمود.

در ادامه این روایت امام‌ باقر(علیه‌السّلام) دستورات و توصیه‌های عبادی بیان نموده و فرمودند: پس در دعا و ستایش خداوند والا کوشش کنید.به درستى که هرکس در آن صد بار خدا را تسبیح گوید و صد بار ستایش او را به‌جاى آورد و صد بار او را بزرگ بدارد خداوند والا گناهان پیشین او را مى‌بخشاید و خواسته‌هاى دنیا و آخرتش هر آنچه که از خدا مى‌طلبد و آنچه را که خداوند والا او را بدان نیازمند مى‌داند هرچند که آن را طلب نکرده باشد از روى بخشش و احسان بر بندگانش برآورده مى‌سازد.

و در پایان روایت امام صادق(علیه‌السّلام) توصیه به نمازی برای این شب نموده اند که ابو یحیى مى‌گوید:پس به امام صادق(علیه‌السّلام) عرضه داشتم: چه دعایى در آن شب بخوانم‌؟ امام فرمود:هنگامى که نماز عشا را خواندى دو رکعت نماز بگزار در رکعت اول حمد و سوره جحد که همان«قل یا ایها الکافرون»است بخوان و در رکعت دوم حمد و سوره توحید که همان«قل هو اللّه احد»است تلاوت کن.پس هنگامى که سلام گفتى سى و سه‌بار«سبحان اللّه»و سى و سه‌بار«الحمد للّه»و سى و چهاربار«اللّه اکبر»بگو و آنگاه بگو:«اى کسى که پناه بندگان در هنگام سختى‌ها و مشکلات به سوى اوست»و تا آخر دعا را بخوان. پس هنگامى که فارغ گشتى به سجده برو و بیست بار بگو«اى پروردگار»و هفت بار بگو:«هر آنچه خدا بخواهد»و ده بار بگو(هیچ توانایى جز به کمک خداوند ممکن نیست)آنگاه بر پیامبر صلّى اللّه علیه و اله درود مى‌فرستى و نیاز خود را از او مى‌طلبى.پس به خدا سوگند چنان‌چه این‌گونه به تعداد قطرات باران از فضل و کرمش بخواهى خداوند با بزرگ‌منشى و احسانش آن را به تو مى‌رساند.

أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْفَحَّامُ ، قَالَ: حَدَّثَنِی صَفْوَانُ بْنُ حُمْدُونٍ اَلْهَرَوِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبُو بَکْرٍ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلسَّرِیِّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبُو أَحْمَدَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَزْدِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی وَ عَمِّی عَبْدُ اَلْعَزِیزِ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْأَزْدِیُّ ، قَالاَ: حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ أَبِی اَلْمِقْدَامِ ، عَنْ أَبِی یَحْیَى ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: سُئِلَ اَلْبَاقِرُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ فَضْلِ لَیْلَهِ اَلنِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ ، فَقَالَ: هِیَ أَفْضَلُ لَیْلَهٍ بَعْدَ لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ ، فِیهَا یَمْنَحُ اَللَّهُ (تَعَالَى) اَلْعِبَادَ فَضْلَهُ، وَ یَغْفِرُ لَهُمْ بِمَنِّهِ، فَاجْتَهِدُوا فِی اَلْقُرْبَهِ إِلَى اَللَّهِ (تَعَالَى) فِیهَا، فَإِنَّهَا لَیْلَهٌ آلَى اَللَّهُ عَلَى نَفْسِهِ أَلاَّ یَرُدَّ سَائِلاً لَهُ فِیهَا مَا لَمْ یَسْأَلْ مَعْصِیَهً، وَ إِنَّهَا اَللَّیْلَهُ اَلَّتِی جَعَلَهَا اَللَّهُ لَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ بِإِزَاءِ مَا جَعَلَ لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ لِنَبِیِّنَا (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَاجْتَهِدُوا فِی اَلدُّعَاءِ وَ اَلثَّنَاءِ عَلَى اَللَّهِ (عَزَّ وَ جَلَّ)، فَإِنَّهُ مَنْ سَبَّحَ اَللَّهَ (تَعَالَى) فِیهَا مِائَهَ مَرَّهٍ وَ حَمَّدَهُ مِائَهَ مَرَّهٍ وَ کَبَّرَهُ مِائَهَ مَرَّهٍ، غَفَرَ اَللَّهُ (تَعَالَى) لَهُ مَا سَلَفَ مِنْ مَعَاصِیهِ، وَ قَضَى لَهُ حَوَائِجَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ، مَا اِلْتَمَسَهُ مِنْهُ، وَ مَا عَلِمَ حَاجَتَهُ إِلَیْهِ وَ إِنْ لَمْ یَلْتَمِسْهُ مِنْهُ، کَرَماً مِنْهُ (تَعَالَى) وَ تَفَضُّلاً عَلَى عِبَادِهِ.

قَالَ أَبُو یَحْیَى : فَقُلْتُ لِسَیِّدِنَا اَلصَّادِقِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) أَیْشٍ اَلْأَدْعِیَهُ فِیهَا فَقَالَ: إِذَا أَنْتَ صَلَّیْتَ عِشَاءَ اَلْآخِرَهِ، فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ، اِقْرَأْ فِی اَلْأُولَى بِالْحَمْدِ وَ سُورَهِ اَلْجَحْدِ وَ هِیَ «قُلْ یٰا أَیُّهَا اَلْکٰافِرُونَ» وَ اِقْرَأْ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلثَّانِیَهِ بِالْحَمْدِ وَ سُورَهِ اَلتَّوْحِیدِ وَ هِیَ «قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ» فَإِذَا أَنْتَ سَلَّمْتَ قُلْتَ “سُبْحَانَ اَللَّهِ” ثَلاَثاً وَ ثَلاَثِینَ مَرَّهً وَ “اَلْحَمْدُ لِلَّهِ” ثَلاَثاً وَ ثَلاَثِینَ مَرَّهً وَ “اَللَّهُ أَکْبَرُ” أَرْبَعاً وَ ثَلاَثِینَ مَرَّهً، ثُمَّ قُلْ “یَا مَنْ إِلَیْهِ مَلْجَأُ اَلْعِبَادِ فِی اَلْمُهِمَّاتِ” اَلدُّعَاءَ إِلَى آخِرِهِ، ذَکَرْنَاهُ فِی عَمَلِ اَلسَّنَهِ، فَإِذَا فَرَغَ سَجَدَ وَ یَقُولُ “یَا رَبِّ” عِشْرِینَ مَرَّهً “یَا مُحَمَّدُ ” سَبْعَ مَرَّاتٍ “لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ” عَشْرَ مَرَّاتٍ “مَا شَاءَ اَللَّهُ” عَشْرَ مَرَّاتٍ “لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ” عَشْرَ مَرَّاتٍ، ثُمَّ تُصَلِّی عَلَى اَلنَّبِیِّ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ تَسْأَلُ اَللَّهَ حَاجَتَکَ، فَوَ اَللَّهِ لَوْ سَأَلْتَ بِهَا بِفَضْلِهِ وَ بِکَرَمِهِ عَدَدَ اَلْقَطْرِ لَبَلَّغَکَ اَللَّهُ إِیَّاهَا بِکَرَمِهِ وَ فَضْلِهِ. (الأمالی طوسی , جلد ۱ , صفحه ۲۹۷).

سفارش امام رضا(علیه السّلام) در شب نیمه شعبان

بی سبب نیست که در اهمیت این شب امام رضا(علیه السّلام) در روایتی توصیه به خواندن نماز جعفر طیار نموده و فرمودند: این شب عمل واجبی ندارد، اما اگر دوست داشتی عمل مستحبی به‌جا آوری نماز جعفر طیار را بخوان و در آن بسیار ذکر خدا بگو و استغفار کن و دعا نما. زیرا پدرم مرتب می‌فرمود که دعا در این شب مستجاب است. عرض کردم مردم می‌گویند که امشب شب صکاک (صدور برات و مقدرات) است. فرمود: شب صکاک، شب قدر در ماه رمضان است.

قَالَ‌ سَأَلْتُ عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا(ع)عَنْ لَیْلَهِ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ قَالَ هِیَ لَیْلَهٌ یُعْتِقُ اللَّهُ فِیهَا الرِّقَابَ مِنَ النَّارِ وَ یَغْفِرُ فِیهَا الذُّنُوبَ الْکِبَارَ قُلْتُ فَهَلْ فِیهَا صَلَاهٌ زِیَادَهً عَلَى صَلَاهِ سَائِرِ اللَّیَالِی فَقَالَ لَیْسَ فِیهَا شَیْ‌ءٌ مُوَظَّفٌ وَ لَکِنْ إِنْ أَحْبَبْتَ أَنْ تَتَطَوَّعَ فِیهَا بِشَیْ‌ءٍ فَعَلَیْکَ بِصَلَاهِ جَعْفَرِ بْنِ أَبِی طَالِبٍ(ع)وَ أَکْثِرْ فِیهَا مِنْ ذِکْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِنَ الِاسْتِغْفَارِ وَ الدُّعَاءِ فَإِنَّ أَبِی(ع)کَانَ یَقُولُ الدُّعَاءُ فِیهَا مُسْتَجَابٌ قُلْتُ لَهُ إِنَّ النَّاسَ یَقُولُونَ إِنَّهَا لَیْلَهُ الصِّکَاکِ فَقَالَ تِلْکَ لَیْلَهُ الْقَدْرِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ‌. (عیون أخبار الرضا(ع) / ج ۱).

تعجب امیرالمؤمنین(علیه السّلام) از بی‌تفاوتی نسبت به این شب

امیرالمؤمنین(علیه السّلام) نسبت به بی‌تفاوتی نسبت به چهار شب عبادی از جمله شب نیمه شعبان تذکر داده و فرمودند: در شگفتم از کسی که چهار شب از سال را به بی‌تفاوتی می گذراند. آن چهار شب عبارتند از: شب عید فطر، شب عید قربان، شب نیمه شعبان و اولین شب از ماه رجب. «یُعْجِبُنِی أَنْ یُفَرِّغَ الرَّجُلُ نَفْسَهُ فِی السَّنَهِ أَرْبَعَ لَیَالٍ» (مصباح ‏المتهجد، ص ۸۵۲)

بنابراین احیای این شب از مستحبات بسیار مؤکّد است. پس برای کسب آمادگی جهت ورود به ضیافت‌الله و پاک شدن از گناهان، این شب مهم و عبادی را از دست ندهید. برای این شب معنوی در مفاتیج اعمال و ادعیه‌ای وارد شده که از هم اکنون برای کسب فیض معنوی در این شب برنامه ریزی کنید که بر اساس توان جسمی و مزاج روحی خود بتوانید بهترین بهره را از آن ببرید. و در رأس همه دعاها، دعا جهت فرج و سلامتی صاحب و مولا و آقایمان امام زمان(عج) باشد.

اللهم عجل لولیک الفرج(عج)

پدیدآورنده:

به‌قلم: امیرمحسن سلطان‌احمدی

www.soltanahmadi.ir

*شناسه شبکه های اجتماعی: soltanahmadi_ir@  تلگرام | اینستاگرام | ایتا | سروش | بله | روبیکا