توصیه مطالعه کتاب مقالات آیت الله شجاعی به اهل سلوک

آیت‌الله صدیقی در حاشیه مراسم سالگرد آیت‌الله شجاعی در گفت‌وگویی کوتاه به مشتاقان سیر و سلوک مطالعه‌ی کتاب مقالات آیت الله شجاعی  را توصیه نمودند.

بسْمِ‌ رَبِّ المهدی(عَجَّ)

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دست نوشته‌های معارفی امیرمحسن سلطان‌احمدی (سلطان‌احمدی دات آی آر): در حاشیه مراسم چهارمین سالگرد ارتحال استاد کامل اخلاق و عرفان مرحوم آیت‌الله محمد شجاعی(ره) با آیت‌الله کاظم صدیقی از اساتید اخلاق شهر تهران درباره شخصیت استاد فقید اخلاق و عرفان گفت‌وگو نمودم که ایشان درباره شخصیت مرحوم آیت‌الله شجاعی گفتند: مرحوم آیت‌الله شجاعی از قبل از انقلاب نقش بسیار پر رنگ و مهمی در تربیت نسل جوان داشتند و در این زمینه زحمات زیادی کشیدند، در صورتی که اکنون بعد از گذشت چهل سال از انقلاب، تربیت نسل از سوی برخی مسئولی مورد غفلت قرار گرفته است. اما آیت‌الله شجاعی سنگر تربیت نسل را خیلی جدی گرفتند و در این زمینه تلاش‌های زیادی نمودند.

آیت الله شجاعی تربیت شده یک سلسه نورانی

آیت‌الله صدیقی افزودند: از طرفی مرحوم آیت‌الله شجاعی خودشان نیز تربیت شده علامه طباطبایی بود که علامه نیز تربیت شده مرحوم آیت الله قاضی و ایشان نیز تربیت شده مرحوم ملا حسینقلی همدانی بودند، که اینها در یک سلسله نورانی قرار داشتند و مرحوم آیت‌الله شجاعی نیز خودش را در این سلسله تربیتی و نورانی ساخته بود.

آیت‌الله صدیقی در پایان به جوانان و اهل سلوک توصیه نمودند و گفتند: توصیه به جوانان و اهل سلوک این است که عملاً راه بندگی و سیر عبودی و حبی آیت‌الله شجاعی را طی کنند که ایشان همواره تاکید داشتند که بنده خدا و عاشق خدا باشید و خدا را دوست داشته باشید و برای دوستی و عشق به خدا پاک زندگی کنید.

توصیه به مطالعه دوره سه جلدی مقالات آیت الله شجاعی به اهل سلوک

ایشان تاکید کردند: از مرحوم آیت‌الله شجاعی آثار مکتوب بسیار خوبی به یادگار مانده است که از جمله یکی از آثار مکتوب ایشان دوره سه جلدی کتاب مقالات است که به جوانان و مشتاقان سلوک توصیه می شود که این سه جلد کتاب مقالات آیت الله شجاعی را حتماً با دقت بخوانند. بعد هم خواهید فهمید مولف این کتاب کسی است که راه رفته این مسیر سلوکی است و راه را بلد بوده و این سخنان، حرف نیست بلکه راه را نشان می دهد.

معرفی دوره سه جلدی مقالات آیت الله شجاعی

مجموعه مقالات آیت الله شجاعی با موضوع مبانی تزکیه نظری و طریق عملی تزکیه برای سالک الی الله و کسانی که می خواهند به تزکیه نفس بپردازند و با تزکیه خود از اسارتها و تعلقها و حجابها رهایی یابند اثری مفید و ارزشمند است. قبل از بیان طریق عملی سلوک باید به این حقیقت توجه داشت که شناخت طریق عملی صحیح و به عبارتی شناخت صراط مستقیم و التزام به آن ، یعنی حرکت در آن و ادامه آن، مسئله اساسی در سلوک عبودی و در سیر الی الله است. آشنایی به صراط مستقیم و حرکت در آن یک ضرورت بوده و برای سالک الی الله بزرگترین نعمت و بالاترین موفقیت است.

جلد اول کتاب مقالات آیت الله شجاعی

جلد اول مجموعه مقالات با عنوان چه بوده‌ایم، چه گشته‌ایم، چه می‌توانیم باشیم به بررسی مسائل سه‌گانه اساسی می‌پردازد که سالک برای پیمودن و طی طریق و روش عملی تزکیه به آن نیاز دارد.

جلد اول مقالات مرور نظری به مساله تزکیه و سلوک است که برای مقام عمل مفید است و مقدمه‌ای برای بیان راه و روش عملی تزکیه و نفس است. برای سالک الی الله و همه کسانی می‌خواهند که به تزکیه نفس بپردازند لازم است که چهره اصلی و منزلت اولیه و قبل از تنزل خود را تا حدودی بشناسند و چگونگی تنزل خویش و منزلتی را که بعد از تنزل به حیات دنیوی و بعد از محجوب گشتن با حجاب‌ها دارند، اجمالاً بداند.

در مرحله بعد، تحولات و منازلی را که در مقام برگشت و تزکیه نفس و سیر الی الله پیش می‌آید و به منزلت اولیه و شهود و فناء فی وجه الله منتهی می‌شود، بدانند. در واقع برای سیر در امر مهم تزکیه سالک باید بداند که چه بوده‌اند؟ و چه گشته‌اند؟ و چه می‌توانند باشند؟ تا در نتیجه و در مقام عمل و در مقام سلوک الی الله در اینکه باید چه بکنند؟ و چگونه به عبودیت و سلوک بپردازند؟ از بصیرت لازم برخوردار بوده و با معرفت به طریق الی الله قدم بگذارند.

حقیقت اصلی انسان و صورت اولیه او، تنزل انسان از صورت اولیه و چهره اصلی خویش، خروج از حجب ظلمانی، اضافات، اشراقات و اشارات ربوبی، ظهور و تجلیات انوار، مکاشفات و مشاهدات، تجلیات، شهود و فناء، از موضوعات جلد اول کتاب است.

جلد دوم و سوم کتاب مقالات آیت الله شجاعی

استاد آیت الله شجاعی در جلد دوم و سوم مقالات، طریقه عملی تزکیه نفس و چگونگی توبه و شرایط آن را بیان می کند. نویسنده التزام به صراط مستقیم در سیر الی الله را شرط لازم در تمامی این راه می داند و یقظه و بیدار شدن و متنبه گشتن را اولین قدم و یا اولین مسئله در سلوک بیان می کند و به بیان آثار یقظه و انتباه می پردازد.

در ادامه نیز به بررسی مفهوم توبه و چگونگی انجام آن در اجزا مختلف اخلاقی و رفتاری انسان می پردازد و در پایان مراحل مراقبه در سلوک الی الله را ذکر می کند.

همچنین در جلد سوم  مجموعه مقالات آیت الله شجاعی با عنوان طریق عملی تزکیه سالک در طی طریق و سلوک الی الله بعد از مرحله اول یعنی توبه و بازگشت، در قدم دوم باید در میدان طلب قدم بگذارد و تا رسیدن به مقصود دست از طلب نمی‌کشد.

او باید با تضرع این امر مهم را از خدا بخواهد و طالب جدی باشد و برای حفظ طلب، بقای آن را نیز از خدا بخواهد؛ و همیشه شکر نعمت طلب را به جای آورد.

طالب در این میدان از همان اول برای رسیدن به مطلوب باید از خود چشم بپوشد و آماده کنار گذاشتن خود و لوازم خودی باشد. در واقع طلب، با هجرت از خود آغاز می‌شود و با مرگ خود به آخر می‌رسد. سالک در میدان طلب باید به مجاهدت بپردازد و مجاهدت وی باید مجاهدت یک طالب دردمند باشد. هر چه سالک در منازل سلوک و مراحل آن جلوتر رود مجاهدتش یا همان مراقبه‌اش کامل‌تر و دقیق‌تر خواهد بود، تا جایی که سالک به توفیق الهی مراحل را پشت سر گذارد و به بقای بعد از فنای کامل برسد و تدبیر خدا جایگزین تدبیر بنده شود.

در مرحله بعدی یعنی مرتبه اول مراقبه سالک باید با مداومت ده امر را رعایت و جانب حضرت معبود را در خصوص آن مراقبت کند. عمل به واجبات و ترک معاصی و محرمات، مداومت بر نافله شب، و شفع و وتر که نماز روز و نماز شب است، مداومت بر تسبیح حضرت زهرا (س) بعد از نمازهای واجب، مداومت بر دعای «صباح» حضرت امیر المومنین بعد از نماز صبح، طهارت دایم، خواندن دعای کمیل در شب‌های جمعه و شب‌های نیمه شعبان، تلاوت قرآن در شب و روز، اظهار مودت و محبت نسبت به حضرت ولی عصر (عج) و مداومت بر روزه سه روز از ماه به ترتیب اولین پنجشنبه ماه، چهارشنبه وسط ماه و آخرین پنجشنبه ماه از کارهایی که سالک باید در این مرحله عمل کند.

بعد از اینکه سالک به وظایف مرتبه اول عمل کرد و بر اثر مجاهدت نورانیت و صفایی در دل وی پیدا می‌شود و تحولی در باطن وی به وجود می‌آید و آمادگی قدم بالاتر را پیدا می‌کند و وارد مرحله بعدی یعنی مرتبه دوم مراقبه می‌شود که علاوه بر التزام به امور دهگانه مرحله اول، ده امر دیگر در این مرحله به وظایفش اضافه می‌شود.

سعی در ترک هواهای نفسانی، مراعات آداب محضر حق در همه حرکات و سکنات، مسارعت و مراقبت جانب معبود در شتاب به سوی او، سعی در انجام نوافل و مستحبات، مداومت بر سجده های طولانی، فکر و مراقبت معبود در خصوص فکر راهگشا به سوی حضرت او، ذکر و مراقبت جانب معبود در اینکه از یاد او غافل نیست و همیشه او را یاد می‌کند، وِرد و مراقبت جانب معبود در اینکه نام او و یاد او وِرد زبان باشد.

سَهَر و مراقبت جانب معبود در بیداری شب یا دل شب که میقات بین جناب او و دردمندان طالب جوار اوست و توبه و استغفار و مراقبت جانب معبود در بازگشت و اعتذار از خطاها و طلب مغفرت برای آنها مراحل ده‌گانه مرتبه دوم مراقبه است که سالک باید آن را رعایت کند و بداند که هر مرتبه ای توبه و استغفار دارد.

گزیده ای از کتاب مقالات آیت الله شجاعی (دوره سه جلدی)

جلد اول : مبانی نظری تزکیه ( چه بوده ایم ، چه گشته ایم و چه میتوانیم باشیم)

حقیقت انسان و اصل او ، به عبارت دیگر ، حقیقت اصلی روح انسان و صورت اصلی آن ، مظهر و مجلای وجه الله و جلوگاه اسماء و صفات حق است . حقیقت روح انسانی و اصل او ، همان « روح خدا » است که اقرب مخلوقات به مبدا متعال است و همان است که در آیه « و نفخت فیه من روحی» به آن اشاره شده است  .

در سوره ص ، آیه ۷۲ میفرماید : « فاذا سویته و نفخت فیه من روحی » یعنی (( وقتی که خلقت بدنی انسان را تسویه نمودم و در آن در روح خودم دمیدم….))

جلد دوم : طریق علمی تزکیه ( ۱) یققظه یا جذب ربوبی توجه یا بازگشت به حضرت مقصود تطهیر باطن یا توبه از رذایل اوصاف و اخلاق استضائه از مقام ولایت مطلقه برای حصول یقظه

اصل یقظه و انتباه ، یعنی نور یقظه و جذب حق ، چه بظاهر بر اثر تلاوت آیات و تدبیر در آنها ، چه بر اثر تفکر در آیات وجود ، و چه بنحو دیگر باشد ، بحکم مشیت حق و بمقتای ولایت مطلقه تکوینیه ، از طریق حاملین مقام ولیت مطلقه خواهد بود ، چه انسان خود به این امر توجه داشته باشد ، و چه غافل از آن باشد.

جلد سوم : طریق عملی تزکیه ( ۲ )  طلب و مجاهدت – مرتبه اول مراقبه ، مرتبه دوم مراقبه

بعذ از توبه و بازگشت ، سالک باید قدر در میدان طلب بگدارد ف و در طلب حضرت مقصود برآید ، و دست از طلب برندارد ، تا به مقصود نایل شود.

وقتی سالک از افعال حرام ، یعنی از ترک یا تضییع واجب ، و از ارتکاب محرمات و معاصی ، و به موازات اینها از رذایل اوصاف و اخلاق ، با شرحی که گذشت توبه کرد و روی به حضرت مقصود آورد ، باید سر در میدان طلب نهد ، و در مقام طلب کاملا جدی باشد…

گفتنی است این دوره سه جلدی توسط انتشارات سروش سازمان صدا و سیما چاپ و منتشر شده است که علاقمندان می توانند از این انتشارات این کتاب را تهیه کنند.

سرانجام روح ملکوتی آیت الله شجاعی در روز دوشنبه ۷دی سال۱۳۹۴ در سن ۷۵ سالگی به جوار حق شتافت . و در روز سه شنبه ۸دی، مصادف با ۱۷ ربیع الاول، پیکر مطهر ایشان در حرم حضرت معصومه “سلام الله علیها “در صحن امام رضا “علیه السلام” و در رواق شهید آیت الله مفتح آرام گرفت.

پدیدآورنده:

به کوشش: امیرمحسن سلطان احمدی

www.soltanahmadi.ir

 
*شناسه شبکه های اجتماعی: soltanahmadi_ir@  تلگرام | اینستاگرام | ایتا | سروش | بله | روبیکا