اموات در طول سال هم منتظر کوچک ترین هدیه و احسان از جانب ما هستند و در مقابل ما هم نیاز به زیارت آنها برای بیدار شدن و دوری از غفلت هستیم؛پس این حسنه را به پنج شنبه آخر سال محدود نکنیم.

بسم الله الرحمان الرحیم

زیارت اموات و اهل قبور چیزى است که بین اقوام و ملل دنیا مرسوم است، حتى اقوامى که به سوزانیدن اجساد اموات خود معتقدند پس از سوزانیدن اجساد، خاکستر آنرا در جعبه و یا جاى مخصوصى قرار مى دهند و هر چند وقت یک بار براى اداى احترام به آن مکان مى روند و گاهى هم با روشن کردن شمع و چراغ در آن مکان یاد مردگان خود می نمایند.

مسلمانان که افتخار پیروى همه جانبه از پیامبر اعظم حضرت محمد بن عبدالله صلى الله علیه واله وسلم و اوصیاء طاهرین آن حضرت را دارند،با تبعیت کردن از آن بزرگواران و الگو قرار دادن آنها در بحث زیارت اهل قبور به اعمال خود در این زمینه مهر صحت زده اند.

پنج شنبه آخر سال و یاد اموات

یکی از سنت های بسیار پسندیده و از رسوم قدیمی ایرانیان زیارت اهل قبور در آخرین پنج شنبه یا جمعه سال که بیشتر مشهور به پنج شنبه آخر سال است،که ایرانیان با حضور بر سر قبر اموات یاد و خاطره رفتگان خود را گرامی می دارند.

بهترین و افضل ترین زمان رفتن به زیارت اهل قبور

اما نکته مهم اینکه نباید یاد اموات را به پنج شنبه آخر سال خلاصه کنیم بلکه طبق روایاتی که از حضرات معصومین(ع) وارد شده است زیارت اهل قبور مؤمنین در روزهای دوشنبه و پنج شنبه و جمعه مستحب مؤکد است و سنت پیامبر اسلام(ص) و سیره اهل بیت(ع) نیز چنین بوده است و فعل معصوم نیز برای ما حجت است.

پس از بهترین مواقع زیارت، بعد از ظهر روز پنجشنبه تا غروب است. صبح شنبه و صبح جمعه از اذان صبح تا طلوع آفتاب هم زیارت اهل قبور فضیلت دارد.اما زیارت اهل قبور در شب کراهت دارد.

در کامل الزیاره از حضرت صادق (علیه السلام) روایت شده که فرمودند: مردگان را چون پیش از طلوع آفتاب زیارت کنید مى شنوند و جواب شما را مى دهند و اگر بعد از طلوع آفتاب زیارت کنید مى شنوند ولی جواب نمى دهند.

کار دائمی پیامبر(ص) در عصر پنج شنبه زیارت اهل قبور

و در خصوص مشروعیت زیارت اهل قبور در عصر روز پنج شنبه مرحوم علامه مجلسى به نقل از کتاب کامل الزیاره از صفوان جمال آورده است :« … عن صفوان الجمال قال : سمعت ابا عبدالله (ع ) یقول : کان رسول الله (ص ) یخرج فى ملاء من الناس من اصحابه کل عشیه خمیس الى بقیع المدینه ، فیقول : السلام علیکم اهل الدیار، السلام علیکم اهل الدیار، السلام علیکم اهل الدیار، رحمکم الله ، رحمکم الله ، رحمکم الله …».(بحار الانوار ج ۱۰۲)،صفوان گفت از حضرت صادق (ع ) شنیدم که فرمود: کار دائمى پیامبر خدا (ص ) این بود که عصر هر پنج شنبه با عده زیادى از اصحابشان به قبرستان بقیع در مدینه مى رفتند و اهل قبور را زیارت مى کردند.

زیارت اهل قبور باعث خوشحالی اموات

همچنین درباره ثواب زیارت اهل قبور مرحوم علامه مجلسى به نقل از کتاب دعوات راوندى از قول داوود رقى آورده است که :قال : قلت لابى عبدالله (ع ) یقوم الرجل على قبر ابیه وقریبه و غیر قریبه ، هل ینفعه ذلک ؟ قال (ع ): نعم . ان ذلک یدخل علیه کما یدخل على احدکم الهدیه یفرح بها.(بحار الانوار ج ۱۰۲)،خدمت حضرت صادق (ع ) عرض کردم : فلان مرد بر مزار پدر، خویشان ، دوستان و دیگران رفته ، آیا این کار ره مردگان فایده اى مى رساند؟ حضرت فرمودند: بلى این که انسان به زیارت آنها برود و دعا کند باعث خوشحالى و سرور آنها مى شود، همان گونه که وقتى زنده اى به زیارت انسان زنده دیگر مى رود و براى او هدیه مى برد.

ثواب ۵۰ سال عبادت با خواندن دعای ورود به قبرستان

در هنگام ورود به قبرستان از امیر مؤمنان علیه السّلام روایت شده است،هرکه وارد قبرستان شود و بگوید: السَّلامُ عَلَى أَهْلِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ مِنْ أَهْلِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ یَا أَهْلَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ بِحَقِّ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ کَیْفَ وَجَدْتُمْ قَوْلَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ مِنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ یَا لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ بِحَقِّ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ اغْفِرْ لِمَنْ قَالَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ احْشُرْنَا فِی زُمْرَهِ مَنْ قَالَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اللَّهِ. خداوند ثواب پنجاه سال عبادت را براى او بنویسد و گناه پنجاه سال  را از او و پدر و مادرش محو نماید.

بنابراین زیارت‌ اهل‌ قبور از جمله پدر و مادر، اساتید و حق داران و بالاخصّ زیارت‌ قبور علماء و شهداء و مقرّبان‌ درگاه‌ خدا فواید عظیمی دارد و همچنین زیارت‌ قبور ائمّه‌ علیهم‌ السّلام‌ که در راس همه زیارات قرار دارد و حکم‌ دخول‌ در آب‌ کرّ است که‌ زائر را پاک‌ و از هر آلودگی‌ منزّه‌ می‌سازد.

خیرات و صدقات برای اموات

بعد از زیارت اهل قبور و رفتن بر سر قبر اموات، خیرات نمودن برای اموات مرسوم است و این خیرات و صدقاتى که براى اموات فرستاده مى شود منحصر به دادن مبالغى وجه نقدى یا مقدارى نان و خورشت نیست و انسان مى تواند از هر کار خیرى که انجام مى دهد، قصد خیرات و صدقات براى اموات خود بکند. در حدیث از قول حضرت خاتم الانبیاء (ص ) آمده است : هر معروف و کار نیکى صدقه است .بنابراین هر کار پسندیده و نیکوئى که به قصد تقرب به خداوند متعال انجام شود، صدقه و خیرات است و می توان آن را برای اموات هدیه نمود، خصوصا کسانی که بُد مسافت امکان حضور بر سر قبر اموات خود را ندارند، خیرات نمودن برای اموات خود را در روزهای پنجشنبه و جمعه مد نظر داشته باشند.

زیارت اهل قبور باعث غفلت زدایی خودمان و شادی اموات

نکته پایانی اینکه زندگی انسان سراسر غفلت است و چیزی که انسان را از این غفلت نجات می‌دهد یاد مرگ و اموات است،چرا که اگر انسان زیاد به یاد مرگ باشد او را از گناه دور می‌کند و باعث تذکّر و تنبّه است که هدف را فراموش نکند و اعمال و تصمیم های خویش را با توجه به هدف تنظیم کند.

یاد اموات را فقط به پنج شنبه آخر سال محدود نکنیم

به همین دلیل یاد مرگ و یاد اموات و درگذشتگان خصوصا رفتن به قبرستان ها و زیارت اهل قبور در آموزه های اسلامی مورد تاکید بوده و منحصر به پنج شنبه آخر سال نیست.اما  اینکه فقط در پنجشنبه آخر سال یا جمعه آخر سال به زیارت اهل قبور برویم یک نوع جفا به اموات است، چرا که آنها در طول سال هم منتظر کوچک ترین هدیه و احسان از جانب ما هستند و در مقابل ما هم نیاز به زیارت آنها برای بیدار شدن و دوری از غفلت هستیم؛پس این حسنه را به پنج شنبه آخر سال یا جمعه آخر سال محدود نکنیم.

پدیدآورنده:

به قلم: امیرمحسن سلطان احمدی