توصیه های آیت الله مقدم قوچانی به زائرین و جاماندگان زیارت اربعین حسینی

در آستانه اربعین حسینی با ابوالشهید آیت الله سید علی مقدم قوچانی از شاگردان امام خمینی (ره) و از اساتید و محققین حوزه علیمه تهران، درباره ثواب زیارت امام حسین (ع) دیدار و گفتگویی داشتم که ایشان ضمن بر شمردن ثواب زیارت امام حسین (ع) توصیه هایی نیز به زائرین و جاماندگان زیارت اربعین امام حسین (ع) فرمودند که در ادامه متن کامل گفتگویم با معظم له می آید.

با تسلیت اربعین حسینی در ابتدا مختصرا بفرمایید فلسفه زیارت قبور ائمه (ع) خاصه زیارت اربعین امام حسین (ع) چیست؟

آیت الله مقدم قوچانی: ماه محرم و دهه عاشورا را به پایان رساندیم و اکنون در شرف اربعین امام حسین (ع) هستیم که ابتدا فرا رسیدن اربعین حسینی را تسلیت عرض می کنم. اما در خصوص زیارت قبور ائمه (ع) و همچنین زیارت اربعین حسینی و همه زیارت ها نکته ای که باید گفت این است که این رفتن به زیارت قبور امامان معصوم تعظیم شعائراسلامی و اقامه عزای شهادت آن بزرگوران است.

امام راحل اعلی الله مقامه می فرمودند: این خون امام حسین (ع) است که جامعه را به حرکت در می اورد و انقلاب را به ثمر می رساند و خون جوانان ما را به جوش می آورد.این هشت سال دوران دفاع مقدس و الان هم در سوریه و عراق برای دفاع از حرم اهل بیت (ع) شهید و جانباز می دهیم که اینها از برکت خون امام حسین (ع) و ثمرات قیامشان است. و امروز حفظ حریم اهل بیت (ع) از اهم واجبات است و این زیارت رفتن ها به نوعی تعظیم شعائر می باشد.

بنابراین فلسفه زیارت امام حسین (ع) همان فلسفه و هدف قیام امام است که امام برعلیه بدعتها و احیاء دین اسلام ، اقامه نماز ، دادن زکات  ،  امر به معروف و نهی از منکر ، مبارزه با استعمار ، مقابله با ظلم و دیکتاتوری قیام نمودند.

 
زیارت قبور ائمه اطهار (ع) خصوصا زیارت قبر مطهر امام حسین (ع) چه ثوابی دارد؟

آیت الله مقدم قوچانی: نسبت به زیارت اربعین امام حسین (ع) سفارش های زیادی شده تا حدی که سفارش شده زیارت اربعین را ترک نکنید و کلا در باب ثواب زیارت قبر ائمه (ع) احادیث زیادی به ما رسیده و همینطور در باب ثواب زیارت امام حسین (ع) احادیث فراوانی داریم که بنده در این فرصت سه حدیث در باب زیارت عام ، زیارت خاص و زیارت اخص امام حسین (ع) بیان خواهم کرد.

یکی از حقوقی که ائمه (ع) و چهارده معصوم بر شیعیانشان دارند این است که بعد از شهادت این بزرگواران ، شیعیان به زیارت قبور آنها بروند و آنان را زیارت کنند.

در این خصوص حدیثی از امام رضا (ع) است که حضرت به حسن علی وشاء فرمودند: « یا حسن بن علی برای هر امامی برگردن شیعیان عهد و پیمانی است و لازمه وفاداری به عهد این است که شیعیان ما بعد از شهادت ما قبور امامانشان را زیارت کنند. و هر کس امامی را زیارت کند آن امام معصوم در قیامت از آن زائر قبرش شفاعت می کند. ( عیون الاخبار الرضا (ع) ج ۲ ص ۲۶۱ / گوهر هدایت ص ۲۹۵ ) . این حدیث در باب زیارت عام و همه امامان بود.

اما در باب زیارت خاص امام حسین (ع) که این ایام شمار زیادی از زائران از اقصی نقاط جهان راهی کربلای معلی هستند ، حدیثی است از امام باقر (ع) که در خصوص خواص زیارت امام حسین (ع) در کامل الزیارات ص ۱۵۱ آمده که حضرت می فرمایند: به شیعیان ما امر کنید که زیارت قبر امام حسین (ع) را ترک نکنند. بعد حضرت می فرماید: زیارت امام حسین (ع) چند خاصیت دارد ، اول اینکه روزی را زیاد می کند. دوم عمر را طولانی می کند و سوم بلاهای ناگهانی و مرگ های ناگهانی را از انسان بر طرف می کند.

بعد حضرت باقر (ع) جمله عجیبی دارند و می فرمایند: زیارت قبر امام حسین (ع) بر هر مومنی که اقرار بر امامت امام حسین (ع) دارد واجب است و خدا آن را واجب کرده است. در خصوص وجوب زیارت امام حسین (ع) در این حدیث منظور از واجب بودن از باب تاکید است نه اینکه مثل نماز و روزه واجب باشد. یعنی این قدر زیارت حضرت حسین (ع) برای شیعیان ارزش دارد که غریب به واجب است.

اما حدیث سوم مخصوص به زیارت اربعین امام حسین (ع) است که امام حسن عسکری (ع) در حدیثی که شیخ صدوق در کتاب خصال و همچنین کتاب مواعظ العده آمده و حضرت می فرماید: نشانه های مومن پنج چیز است ، مومن شبانه روز ۵۱ رکعت نماز واجب و مستحب می خواند ، مومن در سجده پیشانی را بر خاک می گذارد ، مومن در نمازش بسم الله الرحمن الرحیم را چه در نمازهای جهریه و چه نمازهای اخفاییه بلند می گوید ، مومن انگشتر را در دست راست می کند ، مومن به زیارت اربعین می رود. که مورد بحث ما همان زیارت اربعین حضرت حسین (ع) است که در این حدیث تاکید بر زیارت اربعین شده و از نشانه های مومن است.

منظور از مومن در این حدیث امام حسن عسکری (ع) چه کسانی است؟

آیت الله مقدم قوچانی: در خصوص مومن معانی مختلف آمده است ، مثلا گاهی مومن در مقابل مسلم و مسلمان است و مسلمان کسی است که شهادتین را بگوید مانند برادران اهل سنت که به آنها مسلمان می گویند ، اما منظور از مومن در این حدیث که امام حسن عسکری (ع) ۵ نشانه مومن را بیان فرمودند ، مومن در این بحث منظور شیعه ۱۲ امامی است.

در زمانی که در حوزه علمیه نجف درس می خواندید آیا در آن زمان هم پیاده روی اربعین حسینی رسم بود؟
آیت الله مقدم قوچانی: حدود ۶۰ سال قبل که در نجف بودم ، زیارت اربعین امام حسین (ع) بین مراجع معظم تقلید ، علماء و بزرگان حوزه نجف مرسوم بود که در اربعین با پای پیاده به سوی کربلا می رفتند ، اما این جمعیتی که این چند سال اخیر ایجاد شده آن زمان نبود.
 
چه توصیه ای به زائرین قبل از رفتن به زیارت دارید؟

آیت الله مقدم قوچانی: سابق رسم بود که زائر قبل از رفتن وصیت نامه می نوشت و اگر حق الناس و دینی برگردنش داشت چه مالی چه غیر مالی آن را ادا می کرد. به خانه دوستان و اقوام می رفت و ضمن خداحافظی طلب حلالیت می گرفت. همچنین عالم منطقه یا شهر را به منزلش دعوت می کرد و وجوهات شرعیه از قبیل زکات و خمس که برگردنش بود را حساب می کرد و سپس راهی زیارت می شد.

متاسفانه الان این مسائل را کسی رعایت نمی کند. زیارت امام حسین (ع) با همه قداستی که دارد جزء مستحبات است اما دادن وجوهات شرعیه و حق الناس واجب است و باید زائر قبل از رفتن به زیارت به آن توجه داشته باشد.

دوست داشتن اهل بیت (ع) فقط زبانی نیست بلکه سه مرحله دارد که اول زبان است که اقرار کنیم اهل بیت (ع) را دوست داریم ، دوم در قلب آنها را دوست داشته باشیم و سوم دستورات آنها را عمل کنیم و حق امامان را ادا کنیم که یکی از حقوق آنها دادن وجوهات شرعیه است ، که این مطلب از مهماتی است که برخی از مردم به آن کمتر توجه دارند.

 
وقتی زائر به حرم امام رسید آنجا چگونه و با چه اعمالی به زیارت امام برود ؟

آیت الله مقدم قوچانی: زائر سعی کند در هنگام رفتن به حرم با حالت آرامش ، طهارت ، خشوع و خضوع به حرم مشرف شود و در حرم سعی کند ارتباطی قلبی با امام برقرار کند و زیارتی که می خواند زبانی نباشد بلکه با قلبش امام را زیارت کند.

نکته مهم این توجه قلبی به امام است ، اگر در قلب به ائمه (ع) توجه کردیم هر کجا باشیم آنها به ما عنایت می کنند. حتی اگر از همین راه دور ما به امام حسین (ع) با معرفت و حضور قلب سلام دادیم اما به ما توجه می کنند و این در و دیوار  و فاصله راه هیچ حائلی بین ما و امام نخواهد بود. حتی در زیارتشان می خوانیم که من شهادت می دهم که شما زنده اید و نزد خداوند روزی می خورید و صدای مرا می شنوید و جواب مرا می دهید. بنابراین اگر در زیارت از صمیم قلب به زیارت امام برویم یا از هر کجا به امام سلام بدهیم ، امام جواب ما را خواهد داد.

 
بعد از این همه بعد مسافت وقتی زائر به حرم امام رسید در آنجا مهمترین خواسته و حاجتش از امام بهتر است چه باشد؟

آیت الله مقدم قوچانی: زائر می تواند آنجا هم خواسته های دنیا و هم خواسته های آخرت را بخواهد اما مهمترین خواسته و حاجتش درخواست ظهور حسین زمان امام عصر (عج) و همچنین عاقبت بخیر شدن و با ایمان و با ولایت اهل بیت (ع) از دنیا رفتن باشد و بخواهد که در سکرات قبر و شب اول قبر امام به دیدار او بیاید و شفاعتش کند.

در زیارت امام رضا (ع) داریم که حضرت فرموده کسی یک مرتبه مرا زیارت کند ، من سه مرتبه به بازدید و دیدارش می آیم . یک جا در نزد صراط دوم هنگامی که نامه اعمالش را در میزان عدل می سنجند و سوم در موقع دادن نامه اعمال که در این سه جای حساس امام به دیدار زائرش می آید و همه امامان ما همینطور هستند و بزرگوارند.

 
چه توصیه ای برای جاماندگان اربعین حسینی که نتوانستند در این روز به کربلای معلی بروند دارید؟

آیت الله مقدم قوچانی: عبارت معروف کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا ، که همه روز عاشورا  همه کربلا است اما به شرطی که ما به امام حسین (ع) معرفت کامل داشته باشیم و هدف از قیام امام حسین (ع) را بدانیم که مهمترین هدفشان مبارزه با ظلم بوده است.

شاعر می گوید:

بزرگ فلسفه قتل شاه دین این است / که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است

نه ظلم به کسی کن نه به زیر ظلم برو / که این مرام حسین و منطق دین است

بینی که مقصد اصلی وی چه بوده ای دوست / که درک آن سبب عز و جاه و تمکین است

بنابراین ما که نتوانستیم به کربلا برویم همین جا مجالس حسینی را برپا کنیم و در این مجالس شرکت کنیم، به نمازمان حجاب بانوان ، امر به معروف و نهی از منکر و حق الناس دقت کنیم که با مراعات دستورات دین خداوند هم ثواب زیارت امام حسین (ع) را ان شاءالله به ما هم عنایت خواهد کرد.

در زیارت جابر آمده وقتی که به کربلا آمد و امام را زیارت کرد ، گفت ما الان با شهدای کربلا در ثواب شریک شدیم. گفتند که یاران امام خون دادند ولی ما ندادیم که جابر گفت پیامبر (ص) فرموده عملی را کسی با اخلاص انجام دهد و دوست داشته باشد با آنها باشد در ثواب آنها شریک هست. ما هم زائرین اربعین و زیارت امام حسین (ع) را دوست داریم و ما هم در این ثواب شریک هستیم که بستگی به معرفت و ایمان و اخلاص ما دارد.

پدیدآورنده:

به قلم: امیرمحسن سلطان احمدی

اربعین حسینی ۱۴۳۹ قمری برابر با آبان ۱۳۹۶