اولین سالگرد عروج ملکوتی آیت الله شجاعی

یک سال غم انگیز از هجرت ملکوتی استاد کامل اخلاق و مفسر قرآن کریم حضرت آیت الله محمد شجاعی گذشت،استادی که به حق خود عامل به سخنانش بود و هنوز خلا این داغ بزرگ برای اهل سلوک و عرفان ناب اسلامی ملموس و جبران ناپذیر است.
مراسم بزرگداشت اولین سالگرد ارتحال استاد کامل اخلاق حضرت آیت الله محمد شجاعی عصر جمعه ۲۶ آذرماه در مسجد جامع ازگل با حضور علماء و حوزویان، شاگردان و علاقمندان این استاد فقید برگزار شد، حجت السلام و المسلمین کاظم صدیقی طی سخنانی در این مراسم ، آیت الله شجاعی را  پرورش یافته مکتب قرآن شناس و دین شناس علامه طباطبایی دانست.
سه دغدغه علامه طباطبایی در حوزه/تدریس قرآن،حکمت و اخلاق
امام جمعه موقت تهران به سه کار اساسی علامه طباطبایی در ورودش به حوزه علمیه قم اشاره و بیان کرد: مرحوم علامه وقتی قدم در حوزه علمیه قم گذاشتند سه کار اساسی انجام دادند که یکی از آنها پهن کردن سفره قرآن بود،سپس درس حکمت و همچنین به درس اخلاق نیز توجه ویژه ای نمودند.
وی ادامه داد: پرچمدار علم تشیع در آن زمان آیت الله العظمی بروجردی فردی را خدمت علامه فرستاد و پیغام دادند مه من خودم حکمت را خوانده ام و استاد ما جهانگیر خان بوده اما درس حکمت درسی عمومی نیست و ما از شما می خواهیم این درس را تعطیل کنید.
حجت الاسلام صدیقی به پاسخ علامه به آیت الله العظمی بروجردی اشاره و افزود: علامه یک پاسخ مودبانه شفاهی ابلاغ کردند اما به آن بسنده نکردند و نامه ای نوشتند که سند باشد و مرقوم نمودند که ارزیابی دقیقی زا اوضاع حوزه ها به عمل آورده ام و دیدم مشکلات اساسی دامن حوزه را گرفته که حوزه قرآن محور نیست و مباحث قرآن و تفسیر در حوزه مشتری ندارد و ارائه کننده ای هم نمی باشد،همچنین جبهه عقل در حوزه شکوفا نیست.
وی ادامه داد: علامه اخلاق را سومین خلا در حوزه نام برده بود و گفته بود که من این امر را بر خود واجب می دانم که درس تفسیر در حوزه مطرح و فرهنگ شود و همچنین حوزه ها اخلاق محور گردد و سوم اینکه مسئله تربیت یک مسئله پیچیده و ضروری است.
امام جمعه موقت تهران افزود: علامه بعد از مطرح کردن این سه مشکل در حوزه در پایان نوشته بود که من شما را زعیم عالم تشیع می دانم و مخالفت با شما را حرام می دانیم این امور را بر خود واجب دانستم به شرطی که شما مخالفت نکنید اما اگر مخالفت کنید هر سه امر را تعطیل می کنم،که مرحوم آیت الله العظمی بروجردی پیام داده بودند که شما کار خود را انجام دهید.
آیت الله شجاعی تحت تاثیر مستقیم علامه طباطبایی
این استاد حوزه علمیه شهر تهران ،مرحوم آیت الله شجاعی را از شاگردان تحت تاثیر مستقیم علامه دانست و گفت: علامه طباطبایی در بحث اخلاق گروهی را با سیر و سلوک معنوی پیش برد که یکی از آنها آیت الله خوشوقت بود و شاگرد دیگرشان مرحوم آیت الله پهلوانی که مجسمه زهد زیر آسمان بود که هیچ غباری بر او ننشست و همچنین آیت الله شجاعی از شاگردان علامه بودند.
وی افزود: مباحثی که مرحوم آیت الله شجاعی در نوشته هایشان دارند حکایت می کند که در هر سه جبهه تحت تاثیر مستقیم آن عارف فیلسوف و مفسر قرآن علامه طباطبایی بوده است.
توفیقات خدا به آیت الله شجاعی در بحث عرفان نظری و عملی
حجت الاسلام صدیقی مباحث عرفان نظری و عرفان عملی را از توفیقات خداوند به آیت الله شجاعی دانست و گفت: از توفیقات خداوند به آیت الله شجاعی طرح اخلاق در چارچوب سیر وسلوک ، عرفان و معرفت طبقه بندی شده هم عرفان نظری و هم عرفان عملی است.
کتاب های آیت الله شجاعی از پخته ترین کتب عرفانی
این استاد اخلاق کتاب های آیت الله شجاعی را پخته ترین کتاب های عرفانی دانست و گفت:در میان کتاب های عرفانی که به زبان فارسی نوشته شده باشد و بهره های قرآنی لازم را در آن مجموعه گنجانده و در مسیر اهل بیت(ع) و مستند با عقل و شهود باشد پخته تر از کتاب های آیت الله شجاعی سراغ ندارم.
وی خاطر نشان کرد: آیت الله شجاعی الحق و الانصاف از عهده مطلب بر آمده که هم مقالاتشان در سه جلد و هم مباحثی در اسماءالهی مطرح کردند که از مباحث دقیقی است که کمتر کسی از علماء به این مباحث رو آورده اند که ایشان این مباحث را به خوبی ارائه کرده که یک گنجینه ا ز آیت الله شجاعی باقی مانده است.
امام جمعه موقت تهران با توجه به عرفان پیامبر اکرم(ص) اظهار کرد: عرفان پیامبر(ص) عرفانی خانقاه و عرفان خانه نشینی نبود بلکه هم در جنگها حضور عینی داشت و هم آنچنان سوز و گداز در قیام شبانه اش داشت که هر دو پای وی ورم کرده بود، پیامبر(ص) در یک دست قرآن و دست دیگر سلاح داشت.
وی خاطر نشان کرد:آیت الله شجاعی از آن عالمانی بود که هم بهره از حکمت و فلسفه اسلامی و هم از فقاهت و عرفان برده بود و این را با خود به گور نبرد بلکه کتاب ها نوشت و در اخلاق حلقه های معرفتی تشکیل داد که انسان های زیادی در مکتب ایشان تربیت شدند.
حجت الاسلام صدیقی افزود: پیامبر(ص) در فضای خصوصی سلمان تربیت می کند و مولا امیرالمومنین(ع) اویس قرنی تربیت می کند و امروز جامعه ما از این خلا رنج می برد و دیگر علامه طباطبایی نداریم که آیت الله شجاعی و آیت الله حسن زاده آملی تربیت کند.
سیراب کردن تشنگان عرفانی توسط آیت الله شجاعی
وی ادامه داد:آیت الله شجاعی آمد و سفره ای را پهن نمود و تشنگانی را سیراب کرد، که هم خودش را ساخت و درخشید و هم تا دم مرگ خود را حفظ کرد و انسان هایی را با نور قلب مزین کرد.
امام جمعه موقت تهران شخصیت آیت الله شجاعی را مانند چراغی دانست و گفت: آیت الله شجاعی همچون مشعل و چراغ و تابلویی بود که راه و راهنما و راهبر بودند و رفتن ایشان جز مصیبت های بزرگ عالم تشیع است.
یادآور می شود،مرحوم آیت‌الله محمد شجاعی استاد کامل اخلاق و مفسر قرآن در بیستم شهریور ۱۳۱۹ هجری شمسی برابر با هشتم شعبان ۱۳۵۹ قمری در یکی از توابع شهر زنجان در خانواده‌ای روحانی متولد شد. پدرش، حاج شیخ میرزا علی، از روحانیون معتبر و مورد وثوق مردم بود.سرانجام روح ملکوتی این استاد اخلاق و سالک الی الله در روز هفتم دی ماه ۱۳۹۴ به لقاء الله پیوست و پیکر پاک ایشان با حضور اعضای خانواده و جمع کثیری از شاگردان و ارادتمندان ایشان در حرم مطهر حضرت معصومه(س)، در صحن امام رضا(ع) رواق شهید آیت‌الله مفتح آرام گرفت.
بخشی از تفسیر سوره حمد توسط آیت الله شجاعی
مرحوم آیت الله محمد شجاعی در بخشی از تفسیر سوره حمد چنین بیان نموده است که درهمه آیات قرآن مطالب گفتنی زیاد است الا اینکه سوره مبارکه حمد جایگاه مخصوص و استثنایی دارد به همین حساب هم در نماز خدای متعال خود انتخاب فرموده که هیچ نمازی بدون سوره حمد نمی شود. در واقع این سوره، خلاصه عبودیّت است، منتها در مقام اظهار به این صورت می آید، باطنش همان عبودیت است؛ وقتی تنزل ها پیدا می کند در قالب معانی محدود و در قالب الفاظ می آید که مناسب ما انسانهای محدود می شود.
این مفسر فقید قرآن مقام عبودیت انسان را باطن سوره حمد می داند و می گوید:باطن این سوره، مقام عبودیّت انسان است، آن مقامی که یک انسان باید در مقام عبودیّت به آن برسد، آن حقیقت و واقعیتی که مرتبت عبودی یک انسان در مقام عبودیت است و کسانی که اهل عبودیت بوده اند مانند رسول اکرم و ائمه اطهار صلوات الله علیهم اجمعین، دارای باطن این سوره هستند که همان عبودیّت است.
وی در ادامه افزوده است :در واقع من و شما در نماز که این سوره را می خوانیم معنی اش این است که، ما هم در حدّ خود و در منزلت پایین و ناقص و خیلی محدود خودمان، همان عبودیت را که حقیقتش بالاتر است، اظهار می کنیم و پیاده می کنیم. حقیقت بالای عبودیت فقط از اهل خود برآورده است مانند رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم. از ما عبودیت در آن مرتبه، به آن صورت برآورده نیست اما همان حقیقت وقتی تنزل داده شد تا جایی که در قالب الفاظ و معانی محدود آمد، متناسب با مــا در مقام عبودیت می شود.

یادآور می شود،مرحوم آیت‌الله محمد شجاعی استاد کامل اخلاق و مفسر قرآن در بیستم شهریور ۱۳۱۹ هجری شمسی برابر با هشتم شعبان ۱۳۵۹ قمری در یکی از توابع شهر زنجان در خانواده‌ای روحانی متولد شد. پدرش، حاج شیخ میرزا علی، از روحانیون معتبر و مورد وثوق مردم بود.سرانجام روح ملکوتی این استاد اخلاق و سالک الی الله در روز هفتم دی ماه ۱۳۹۴ به لقاء الله پیوست و پیکر پاک ایشان با حضور اعضای خانواده و جمع کثیری از شاگردان و ارادتمندان ایشان در حرم مطهر حضرت معصومه(س)، در صحن امام رضا(ع) رواق شهید آیت‌الله مفتح آرام گرفت.

بخشی از تفسیر سوره حمد توسط آیت الله شجاعی

مرحوم آیت الله محمد شجاعی در بخشی از تفسیر سوره حمد چنین بیان نموده است که درهمه آیات قرآن مطالب گفتنی زیاد است الا اینکه سوره مبارکه حمد جایگاه مخصوص و استثنایی دارد به همین حساب هم در نماز خدای متعال خود انتخاب فرموده که هیچ نمازی بدون سوره حمد نمی شود. در واقع این سوره، خلاصه عبودیّت است، منتها در مقام اظهار به این صورت می آید، باطنش همان عبودیت است؛ وقتی تنزل ها پیدا می کند در قالب معانی محدود و در قالب الفاظ می آید که مناسب ما انسانهای محدود می شود.

این مفسر فقید قرآن مقام عبودیت انسان را باطن سوره حمد می داند و می گوید:باطن این سوره، مقام عبودیّت انسان است، آن مقامی که یک انسان باید در مقام عبودیّت به آن برسد، آن حقیقت و واقعیتی که مرتبت عبودی یک انسان در مقام عبودیت است و کسانی که اهل عبودیت بوده اند مانند رسول اکرم و ائمه اطهار صلوات الله علیهم اجمعین، دارای باطن این سوره هستند که همان عبودیّت است.

وی در ادامه افزوده است:در واقع من و شما در نماز که این سوره را می خوانیم معنی اش این است که، ما هم در حدّ خود و در منزلت پایین و ناقص و خیلی محدود خودمان، همان عبودیت را که حقیقتش بالاتر است، اظهار می کنیم و پیاده می کنیم. حقیقت بالای عبودیت فقط از اهل خود برآورده است مانند رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم. از ما عبودیت در آن مرتبه، به آن صورت برآورده نیست اما همان حقیقت وقتی تنزل داده شد تا جایی که در قالب الفاظ و معانی محدود آمد، متناسب با مــا در مقام عبودیت می شود.

به قلم:امیرمحسن سلطان احمدی