قم متبرک به قدوم حضرت معصومه(س) شد

پس از آنکه مأمون عباسی در سال ۲۰۰ هجری امام رضا(ع) را به خراسان دعوت کرد، حدود یکسال، فراق برادر را تحمل کرد، ولی طاقتش طاق شد و کاسه صبرش لبریز شد و به اشتیاق دیدار برادر عزیز، مدینه را به قصد «مرو» ترک کرد و از برادران و برادرزادگان، هرکدام را که آماده سفر به ایران بودند، گردآورد و به این سفر پرمخاطره به خاطر دیدار برادر اقدام کرد.

در این سفر، پنج تن از برادران حضرت معصومه(س) به نام‌های فضل، جعفر، هادی، قاسم و زید و تعدادی از برادرزادگان و تنی چند از غلامان و کنیزان، آن حضرت را همراهی می‌کردند.

آنان رنج سفر را تحمل کردند تا به شهر «ساوه» رسیدند. از این رو، هنگامی که مرکب حضرت معصومه(س) و همراهانش به ساوه رسید، از سوی مأموران مأمون به آنان حمله شد و جنگ سختی در گرفت و همه برادران و برادرزادگان حضرت معصومه(س) به شهادت رسیدند.

هنگامی که حضرت معصومه(س) جسدهای غرقه به خون و پیکرهای قطعه قطعه شده عزیزان خویش را نقش بر زمین دید، به شدت اندوهگین شد و به احتمال قوی، به دستور مأمون و توسط مأموران امنیتی در ساوه، به زهر جفا مسموم شد.

به هر حال، یا بر اثر اندوه و غم زیاد از این ماتم و یا بر اثر مسمومیت از زهر جفا، حضرت فاطمه معصومه(س) بیمار شدند و چون دیگر امکان ادامه راه به طرف خراسان نبود قصد شهر قم را کردند و پرسیدند: از این شهر«ساوه» تا «قم» چند فرسنگ است؟ آن چه بود جواب دادند، فرمودند: مرا به شهر قم ببرید زیرا از پدرم شنیدم که می‌فرمود: شهر قم مرکز شیعیان ما است.

اهالی قم که از روز نخست با محبت خاندان عصمت و طهارت خو گرفته بودند و اسلام را با ولایت امیرمؤمنان(ع) پذیرفته بودند و هرگز در برابر غاصبان حکومت علوی خضوع نکرده بودند، هنگامی که از این فاجعه دلخراش آگاه شدند، به ساوه رفتند و حضرت معصومه(س) را با احترام تمام به قم آوردند.

حضرت معصومه(س) در روز بیست و سوم ربیع‌الاوّل سال ۲۰۱ هجری در میان استقبال پرشور مردم قم وارد این سرزمین شدند؛ «موسی بن خزرج» زمام ناقه را به دوش می‌کشید و عده فراوانی، پیاده و سواره، گرداگرد کجاوه و شمع وجود حضرت معصومه(س) پروانه‌وار در حرکت بودند تا در محلی به نام ستیه که امروز «میدان میر» نامیده می‌شود، ناقه حامل آن حضرت زانو به زمین زد و این افتخار بزرگ نصیب موسی بن خزرج شد که ۱۷ روز میزبان کریمه اهل بیت(ع) باشد.

خانه موسی بن خزرج به احترام اقامت ۱۷ روزه آن حضرت، به صورت مدرسه درآمد و سالیان بعد، به «مدرسه ستّیّه» (مدرسه خانم) موسوم شد؛ محراب عبادت آن حضرت نیز در رو به روی درب ورودی مدرسه، تا امروز محافظت شده و در طول تاریخ به عنوان «بیت النّور» شهرت یافته و همواره زیارتگاه خاص و عام بوده است.

سرانجام حضرت معصومه(س) بعد از ۱۷ روز اقامت در منزل موسى بن خزرج که به «بیت النور» شهرت یافت، در دهم ربیع الثانى سال ۲۰۱ هجرى دیده از جهان فرو بسته و در «باغ بابلان‏» محل فعلى مزار آن حضرت دفن شد.

امام رضا(ع) در شأن زیارت حضرت معصومه(س) می‌فرماید: عَنْ زِیَارَهِ فَاطِمَهَ بِنْتِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع فَقَالَ مَنْ زَارَهَا فَلَهُ الْجَنَّهُ؛ کسى که حضرت فاطمه معصومه(س) را زیارت کند، پاداش او بهشت است. (عیون اخبار الرضا ج ۲ ، ص ۲۶۷) همچنین امام جواد(علیه السلام) فرموده‌اند: مَنْ زَارَ قَبْرَ عَمَّتِی بِقُمَّ فَلَهُ الْجَنَّهُ؛ کسى که عمه‌ام را در قم زیارت کند پاداش او بهشت است. (کامل الزیارات ص ۳۲۴)

هر ساله در سالروز ورود حضرت معصومه(س) کاروان نمادینی از میدان معصومیه قم به طرف حرم مطهر حضرت معصومه(س) با حضور گسترده مردم حرکت می‌کند و مردم با برافراشتن گل بر فراز دست‌ها، کاروان نمادین آن حضرت را از مسیر میدان معصومیه تا میدان سعیدی و سپس میدان مطهری و چهار راه بازار و در ادامه میدان بزرگ امام خمینی و حرم مطهر مشایعت می‌کنند.

این مراسم نزدیک به دو دهه است که در قم برگزار می‌شود و در سال‌های ابتدایی همراه با تعزیه‌خوانی بود.

به کوشش:امیرمحسن سلطان احمدی