نکته های اخلاقی از آیت الله بهجت(ره) از کتاب نفس مطمئنه

۲۷اردیبهشت سال ۸۸ برابر با ۲۲ جمادی الاول ۱۴۳۰ یکی از بزرگان عالم اخلاق، بهجت العرفا و مایه افتخار عالم تشیع دعوت حق را لبیک گفت و به دیار باقی شتافت، آیت‌الله جوادی آملی بر پیکر مطهرش نماز گزارد و بر شانه‌های خیل عظیمی از مؤمنان تشییع شد و در جوار حرم حضرت فاطمه معصومه آرام گرفت.

تایید این کتاب از سوی دفتر آیت الله بهجت(ره)

آنچه باعث شد این کتاب را مطالعه کنم تایید این کتاب از سوی دفتر آیت الله بهجت (ره) بود، این کتاب توسط آقای مهدی عباسی و با مقدمه آقای سید علی تهرانی توسط انتشارات تا ظهور در سال ۱۳۸۷ یعنی در زمان حیات آیت الله بهجت(ره) منتشر شده است، نکته مهمی که باعث شد این کتاب را بخوانم تایید محتوای این کتاب توسط دفتر آیت الله بهجت(ره) می باشد که در صفحه چهارم دست خط و مهر تایید دفتر آیت الله بجهت(ره) درج شده است.

این کتاب که در اختیار دارم چاپ اول و در ۱۴۴ صفحه می باشد که شامل هشت بخش به همراه فهرست تفصیلی و کتاب نامه است.

پشت جلد این کتاب گفته ای از آیت الله بهجت درج شده  که:اگر انسان یک گام در راه غیر رضای خدا بردارد. دیگر گامهای بعدی را نمیداند چه خواهد شد! همان گام اول، او را به جاهایی که نمیداند خواهد کشید.

در آستانه ششمین سالگرد بعجت العرفا کتاب نفس مطمئنه نوشته آقای مهدی عباسی پیرامون ناگفته هایی از آیت الله العظمی بهجت(ره) را مطالعه نمودم که نکات بسیار نابی از این عالم سفر کرده را در این کتاب مشاهده نمودم که در ادامه گزیده هایی از خلاصه نویسی ام از نکات ناب این کتاب را تقدیم شما همراهان عزیز می نمایم تا شما نیز از آن بی بهره نباشید.

همچنین توصیه می کنیم این کتاب را تهیه و مطالعه نماید که قطعا نکات بیشتری از ناگفته هایی از مرحوم آیت الله العظمی بهجت (ره) را در این کتاب مشاهده خواهید نمود.

آنچه در ادامه می آید خلاصه نویسی ام از نکات ناب این کتاب است:
 

بخش اول: یک سیره و دو کرامت

چکار داریم کدام یک بالاتر بود؟(کی بالاتر و کی پایین تر است) به خود بپردازیم.۱۴

همان گونه که برخی از آب ها پاک هستند اما پاک کننده نیستند،برخی از مردان خوب هم چنین هستند. ۱۶

نباید فراموش کرد که ما سر سفره ی اینها(فقیهان،عالمان دین) نشسته ایم،آیا باید این همه استفاده ای که از فرمایشهای این بزرگان برده ایم به صرف یک سهو علمی آنان از یاد ببریم؟ ۱۶

بخش دوم: پند های اخلاقی

گناه زهر است

هیچ ذکری بالاتر و مهم تر از عزم پیوسته و همیشگی بر ترک گناه نیست؛یعنی تصمیم داشته باشی اگر خداوند صد سال هم به تو عمر داد حتی یک گناه نکنی؛همچنان که اگر صد سال عمر کنی حاضر نخواهی شد یک بار به اندازه ی یک ته استکانی زهر بنوشی.۲۳

نخستین گناه شاید(انسان) را به ناکجا آباد بکشد

اگر انسان یک گام در راه غیر رضای خدا بردارد. دیگر گامهای بعدی را نمیداند چه خواهد شد! همان گام اول، او را به جاهایی که نمیداند خواهد کشید. ۲۴

شرط همه توسلات

شرط همه ی توسلات توبه است و غیر از توبه شرط دیگری ندارد. ۲۴

خدا را فراموش نکنید

در هر حال با خدا باشید و خدا را فراموش نکنید تا این که خودمان خودمان را فراموش نکینم.۲۵

گردنه ای که نمی توان از آن عبور کرد

در قیامت گردنه ای هست که کسی که حقی از مردم بر گردنش باشد نمی تواند از آن بگذرد،یا باید از حسناتش به کسی که حق او را پایمال کرده بدهد یا…بالاخره تا مردم در آن جا از همدیگر راضی نشوند،نمی تواند از آن جا بگذرد. ۲۶

شکرگزاری نعمت را زیاد می کند

اگر ما شکر گذار باشیم خدا می داند چه اندازه بر علوم حقیقی ما افزوده می شود،آیه ۷ سوره ابراهیم خداوند می فرماید:اگر سپاسگزاری کنید نعمت شما را افزون خواهم کرد.۲۷

به جای اشکال گیری از دیگر بیشتر بیندیش

بیشتر بشنود و بیندیشد و تنها دل مشغولی خود را اشکال کردن قرار ندهد.۲۷

توصیه به دانشجویان

دانشجویان و انسان مسلمان به هر مقامی نایل شوند،باید مطالعه ی اسلامی و دینی داشته باشند و از محرمات بپرهیزند.اگر دانشجو از مسایل دینی آگاه باشد،کار حرام انجام نمی دهد و گرفتار گناه نمی شود.۲۸

تاکید بر نماز اول وقت

آیت الله بهجت(ره) سپس با تاکید بر نماز اول وقت افزودند:یکی از استادان اخلاق نجف(مقصود عارف کامل آیت الله قاضی است)می فرمود:من ضامنم اگر کسی نمازهای پنج گانه را در اول وقت بخواند به مقامات عالیه می رسد،اگر کسی این کار را کرد و به مقامات عالیه نرسید بر من لعن بفرستد.۲۸

نکشتن حتی حیوان موذی

کاری کنید که نیاز به کشتن حیوانات موذی نباشد. ۳۰

درمان خشم بی جا

بر خودت خشمگین شو،اگر ذکر هم می خواهی بسیار صلوات بفرست.۳۰

بهترین صدقه

هر کار خوبی صدقه است.۳۲

دعا برای شیعیان گرفتار دیگر کشورها

روزی کسی از ایشان پرسید:وظیفه ما نسبت به کشتار شیعیان عراق به دست آمریکاییان چیست؟ حضرت آیت الله بهجت(ره) فرمود: اگر برای بر طرف شدن گرفتاری آنان دعا نکنیم نباید توقع داشته باشیم زمان گرفتار شدن ما هم شیعیان دیگر به یاد ما باشند و برایمان دعا کنند.۳۳

بخشی از سفارش های مهم آیت الله بهجت(ره) به دکتر قالیباف شهردار تهران۱۳۸۷/۲/۲۶

«یقینیات را از دست ندهید؛ راستگو باشید، باید طوری باشد که همیشه خدا را، بلکه ولی خدا را، ناظر و بصیر در جزئیات و کلیات کارتان بدانید، خدا موفقتان کند که شیاطین انس و جن نتوانند در شما تصرف کنند و نتوانند یقینیات شما را بگیرند.»

مراقبت کنید مردم را راهنمایی کنید گمراه ها را راهنمایی کنید مردم را گمراه نکنید.

چیزی که مختصر و کار کن و مفید باشد صلوات زیاد است و با آن خدا شما را بالا می برد.صلوات عاشقانه و محبانه.

کاری بکنید که پشیمانی نداشته باشد.

پشیمانی علامت این است که نباید این کار را بکنی.

کار آسان و کوچک بعد از ملاحظه ی واجبات و محرمات،صلوات فرستادن است.صلوات محبت آور است و محبت(انسان را) بالا می کشد. ۳۳ تا ۳۶

عمل به دانسته هایت

انسان باید اختیارا آن چه را می داند انجام دهد و گرنه عمر می گذرد و پشیمان می شود.درباره آنچه نمی داند به این و آن نگاه نکند بلکه به دفتر(شرع) نگاه کند و اگر پس از آن هم ندانست باید توقف و احتیاط کند تا زمانی که روشن شود.

اگر به آن چیزهایی که می دانی عمل بکنی آنچه نمی دانی برایت معلوم خواهد شد.(امام صادق ع فرمودند:کسی که به دانسته های خود عمل کند همین جبران ندانسته هایش را می کند.کشف الغطاء ج ۲ ص۲۲۰) ۳۹

خدا خیالات را نیز می بیند

ما در محضر او هستیم،خیالات را هم می بیند.خدا خیالات را از تو بهتر می داند.

با این وضع آیا می شود باز انسان به دنبال گناه برود؟  ۴۱

تاکید بر محاسبه نفس هر شب

ای قاضی درباره ما داوری کن!ما میتوانیم مانند سلمان بشویم اما اختیارا نمی خواهیم بشویم!

چه کار بکنیم؟از دست خودمان به چه کسی شکایت بکنیم؟راهش به حسب ظاهر غیر از محاسبه نفس در شبها نیست،به این صورت که هر شب ببینیم امروز چه کار کردیم؟آیا عیبی در کارهایمان بود؟(اگر بود به خود بگوییم)دیگر خطا نکن،توبه بکن(که عاقبت این کارها)چیزی جز خسارت نیست.۴۵ -۴۶

بخش سوم: ذکرها و ظرافتها

در تشرف به زیارت امام رضا(ع) چه دعایی بخوانیم؟

من چیزی بیش از همین ها که در کتاب های معتبر مانند مفاتیح الجنان است بلد نیستم؛تنها چیزی که هست این است که همین دعاها را تنها با زبانتان نخوانید دلتان هم با زبانتان مطابق باشد.۴۹

نحوست ماه صفر
آیا ماه صفر آنچنان که مشهور است نحس و شوم است؟
پاسخ :«چطور ممکن است ماهی که حضرت رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در آن رحلت کرده اند نحس و شوم نباشد؟؛برای دفع نحوست وشرّ آن دعاهای ویژۀ این ماه را بخوانید.»۴۹

در پاسخ به کسی که ذکر خواسته بود

یکی از روحانیون پیر از آیت الله بهجت(ره) ذکر خواست و ایشان پاسخ داند: از قلبت بپرس آن ذکری را بگو که قلبت با توجه آن را می گوید. و روزی دیگر طلبه ی جوانی پرسید:آیا من ذکر حضرت یونس(ع) را بگویم؟و آیت الله بهجت(ره) پاسخ دادند: از خودت بپرس طلبه گفت:چگونه؟ و آقا فرمودند:به قلبت بنگر.

البته باید توجه به این که دستورهای مربوط به ذکر دقیق است باید گفت این پاسخ های آیت الله بهجت ویژه ی آن دو نفر و افرادی که حال و هوایی مانند آن دو را داشته باشند مناسب است و بهتر است دیگران ذکرهای غیرعمومی را با اذن و نظارت استائ کامل در این طمینه ها بگویند چرا که حضرت آیت الله بهجت در برهه ای یکی از شاگردان خود را از گفتن ذکر حضرت یونس(ع) پرهیز دادند. ۵۰

رام کردن فرزند سرکش

– پرسش:جوانی بیست ساله از پدر و مادرش حرف شنوی ندارد و آن دو را اذیت می کند چه دستوری به پدر و مادرش می دهید؟

-پاسخ:مقدار کمی از تربت مدفن سید الشهدا(ع) و آب زمزم را در غذایش بریزید و به خورد او بدهند و اگر نشد خودشان به همین نیت(سر به راه شدن او) بخورند و برایش دعا کنند.۵۱

علت انجام دستور و شفا نگرفتن

پرسش: برای شفا یافتن بیماری به سفارش شما که خوردن کمی از خاک مدفن سالار شهیدان(ع) با آب زمزم است عمل کردیم اما چرا بیمار خوب نشد؟

پاسخ:یا بر این کار مداومت نکرده اید یا آن را با اعتقاد کامل انجام نداده اید.

(معنای با اعتقاد کامل انجام ندادن این است که انسان با خود بگوید:حالا این کار را انجام می دهم اگر شد که چه بهتر و اگرم نشد ضرری نکرده ام. و با اعتقاد کامل انجام دادن یعنی انسان بداند و یقین داشته باشد که خداوند در آنها اثر قرار داده است و حتما به آن وسیله شفا خواهد داد.۵۲

اثر استغفار زیاد و کسب روزی و درآمد

پرسش:دست به هر شغلی می زنم ناکام میی شوم برای بهبود درآمد و زیاد شدن روزی چه کنم؟

پاسخ:زیاد استغفار کنید و اگر نتیجه ندیدید بدانید یا کم استغفار کرده اید یا با اعتقاد کامل استغفرالله نگفتیه اید.

در روایات با هر سه لفظ آمده است که اگر کسی ملازم استغفار شد یا پیوسته استغفار کرد یا زیاد استغفار کرد خداوند او را از هر هم و غمی رها می کند و از هر تنگنایی راه برون رفت برای وی قرار می دهد و از جایی که گمان نمی کرد روزی اش می دهد.۵۴

نجات بی گناه از زندان

پرسش:بی گناهی به زندان افتاده است چه کنم؟

پاسخ:هر صبح و شام سه بار بگو:أَللهُمَّ اجعَلِنی فِی دِرعِکَ الحَصینَهِ الّتی تَجعَلُ فیها مَن تُرید(این ذکر از امام صادق علیه السلام رسیده است.کافی ج۲ص۵۳۴)خدایا مرا در زره و دژ بی گزند خود که هر کس را بخواهی در آن قرار ممی دهی قرار بده.۵۵

نفی خواطر

پرسش: برای نفی خواطر( پاکیزه کردن دل و ذهن از هر چیز جز خدا) چه کنم؟

پاسخ:ضدش را انجام دهید،استغفار کنید و صلوات بفرستید که ضد آن خواطر هستند.(مفاد پاسخ دیگری که آیت الله بهجت به آن پرسش دادند،این است که با به دست آوردن معرفت خدا و انس به او خطوری غیر از او در دل نمی ماند که نیاز باشد برای نفی و طرد آن تلاش کنیم.به سوی محبوب ص۷۲) ۵۶

بخش چهارم:اهل البیت(علیه السلام)

یاد امام علی(ع) را زیور مجالستان کنید

نشستهای خود را با یاد امام علی(علیه السلام) زیور دهید.۶۱

با فضیلت بودن زیارت سید الشهدا(ع) از حج مستحبی

زیارت سید الشهدا(ع) از حج مستحبی با فضیلت تر است.(بلکه امام صادق ع فرموده اند: هر گامی به سوی زیارت  امام حسین ع پاداش یک حج و عمره دارد.) ۶۱

مامون ملعون امام جواد(ع) را قطعه قطعه کرد

مامون ملعون یک بار در حال مستی امام جواد(ع) را با شمشیر کشت و قطعه قطعه کرد اما (به خواست خدا)ایشان باز زنده ماندند تا جایی که خود مامون بعدا از تعجب لباس ایشان را به بهانه تبرک از ایشان خواست تا ببیند آیا اثری از ضربه های شمشیر خودش یا خون امام جواد(ع) بر آن بجا مانده یا نه.۶۷

جعفر تواب

حضرت صاحب الامر عج در پاسخ به پرسش اسحاق بن یعقوب نوشتند:فرجام عمویم جعفر و فرزندانش مانند عاقبت برادران یوسف بود کمال الدین ص۴۸۴٫ و جعفر توبه کرد و در روایت است که باید گفت جعفر تواب(نه جعفر کذاب) ۶۸

فهم روایات و احادیث نیاز به کمک خودشان دارد

واقعا که فهمیدن سخنان و احادیث معصومان ع نیز نیاز به یک عنایت و کمک از سوی خودشان دارد. ۶۸

بخش پنجم: احتجاج ها  و نکوهش ها

صد و بیست سند برای حدیث غدیر

صد و بیست سند برای حدیث غدیر یافت شده است و حتی صحیح مسلم هم آن را نقل کرده است.۷۲

در سقیفه اجبار و زور بود نه مشورت سالم

اگر امر خلافت باید با مشورت سامان می گرفت چرا رسول الله(ص) هیچ گاه نفرمودند:پس از من با مشورت خلیفه انتخاب کنید؟ بلکه اساسا در سقیفه زور و فشار در کار بود نه مشورت سالم.

عمر گفت:مردم را برای بیعت کردن بیرون بکشید و اگر کسی سرپیچی کرد گردنش را بزنید.الجمل ص۱۱۹٫ ۷۳

بخشی از پیام کتبی آیت الله بهجت(ره) در پی تخریب بارگاه امامان عسکریین(ع)

جاهل ها گمان می کنند که با تخریبات قبور ایمه صلوات الله علیهم می توانند تشیه را ریشه کن کنند.شیعه و سادات و بزرگان آنها بالاتر از تخریبات را در زمان ایمه ی ایشان دیده اند و آن که پس از تبدیل تخریب به تعمیر بر قوه ی ایمان ایشان در صورت و معنی افزوده گردیده است.۸۶

همه ی اهل حق باید تشخیص و وظیفه ی عملی بدهند از جمله مسارعت در تعمیر کامل تخریبات ظالمین و فاسقین و تاکید در اقامه ی مجالس درس و تدریس احکام ثانیه ی اهل البیت و مجالس روضه و بیان فضایل آنان و انشاء مدایح و مراثی و رسیدگی به ضعفاء شیعیان و دوستان آنها به نحوی که علمای شیعه تصویب فرمایند. و با بکاء با سوزش دل اگر چه جاهلها فواید آن و تظاهرات مشروعه ی موجبه ی آن را نفهمیده اند.۸۸

بخشش ششم:داستانهایی از زبان حضرت آیت الله بهجت(ره)

تشرف طلبه ای مبتدی محضر امام زمان عج در مسجد جمکران

طلبه ای مبتدی به نام سید حسین یزدی در مسجد جمکران به خدمت حضرت امام مهدی(عج) مشرف می شود و امام زمان خانه ای که می خواست به او می دهند و مطالبی نیز به او می فرمایند از جمله این که سفارش کردند آن سید رفتن به مجلس دعای ندبه ای که انجام می داد ادامه دهد و آن را ترک نکند.همچنین سفارش فرمودند که مصیبتهای عمه شان حضرت زینب(س) را در آن مجلس و مجالس دیگر یادآور شود.۹۷

بخش هفتم:نکته های گوناگون

عقل،راهنمای ما با قرآن و عترت

تمسک به عقل موجب تمسک به دو ثقل(قرآن و عترت) است اگر از عقلیات دست برداریم از کتاب و سنت نمی توان استفاده کرد.۱۰۷

اهمیت تقیه

در روایات است که ” دوست ندارم یک نفر از شما شیعیان در برابر هزار نفر از دشمنانتان کشته شوید”( نزدیک به مضمون از امام صادق علیه السلام در تفصیل وسایل الشیعه ج۱۵) شیعیان از شدت ستم دشمنانشان کتاب های خود را گاهی دفن می کردند و حتی از امام معصوم نام نمی بردند و می گفتند: سالت العبد الصالح(از بنده صالح یعنی امام معصوم) پرسیدم و ایشان چنین فرمودند…۱۰۷

حکمت اشتباه بزرگان

بزرگان هر چه قدر هم بزرگ باشند معصوم نیستند و اشتباهاتشان هم بزرگ است و بزرگی اشتباهاتشان برای این است که همه بفهمند آنان معصوم نیستند. ۱۰۸

پیاده روی بهترین درمان

افضل ما تداویتم به المشی(بهترین چیزی که می توانید بیماری ها را با آن درمان کنید پیاده روی است).۱۱۰

درمانی برای درد قلب

پرسش:مدتی است قلبم درد می کند…

پاسخ:(ناحیه ی) قلبت را زیر شیر آب بشوی و صلوات هم زیاد بفرست.۱۱۰

کتاب اخلاقی شیخ حسین بحرانی کتاب خوبی است

هنگامی که حضرت آیت الله بهجت(ره) کتاب اخلاقی مرحوم شیخ حسین بحرانی را در دست یکی از ارادتمندان دیدند،آن را کتاب خوبی شمرده و خواندن آن را سفارش کردند و نظر مرحوم سید حسن صدر درباره آن را که گفته بود: ” در زمینه ی مسایل اخلاقی کلامی نیکوتر از کلام مرحوم بحرانی نیافتم مگر گفته های سید بن طاووس را” تایید کردند.۱۱۳

بخش هشتم:یافته ها و اصلاح ها

احتمال شیعه شدن محیی الدین ابن عربی

از حضرت آیت الله بهجت(ره) نقل شده است که ایشان گفته اند: احتمال شیعه بودن محیی الدین ابن عربی را هم بدهید،زمان وی زمان تقیه بوده است.

اما پس از انتشار آن سخن وقتی از درستی و نادرستی آن از ایشان پرسیدند،آیت الله بهجت اشاره ای به این معنا فرمودند که: یادم نمی آید گفته باشم”شاید تقیه کرده است” اما احتمال دارد در اواخر عمرش شیعه شده باشد زیر با آن همه غلط هایی که در الفتوحات المکیه دارد کتابی به نام الصلوات الاثنا عشریه نیز دارد که اگر واقعا این کتاب از او باشد نشان می دهد که در اواخر عمرش شیعه شده است.

در آن کتاب تعبیرهایی درباره ی امامان شیعه دارد که معلوم نیست خود شیعیان چنان تعابیر(بلندی) از امامان کرده باشند و بعید هم نیست خدا توبه ی او و امثال او(مانند غزالی که شیعه شد یا جلال الدین سیوطی که احتمال دارد شیعه شده باشد) بپذیرد.۱۲۰

زمان ظهور و اصلاح نقلها

شخی نوشته است:آقا بهجت می گوید: ما تا کنون به جوانان مژده می دادیم که ظهور امام زمان(عج) را درک خواهند کرد اما اکنون به پیرها هم بشارت می دهیم که دوران ظهور را خواهند دید.

اما وقتی از درستی و نادرستی انتساب این جمله از حضرت آیت الله بهجت پرسیده شده فرمودند: بنده چنین چیزی نگفته ام.

اما روایت درست آنچه آیت الله بهجت فرمودند چنین است: ” یک آقای میان سالی که بنده او را ندیده بودم و می گفت اهل بروجن هستند بعد از نماز در مسجد نقل کرد اخیرا تشرفی خدمت امام زمان(عج) یافته و از ایشان پرسیده آیا احتمال دارد خودش ظهور ایشان را درک کند؟ و آقا فرموده بودند: فلان پیر هم درک می کند.

بار دیگر از ایشان پرسیدند: در برخی کتاب ها از قول حضرت عالی نوشته شده که زمان ظهور نزدیک است آیا این را تایید می فرمایید؟ حضرت آیت الله بهجت فرمودند:در این زمینه دو قول هست یک قول آن را نزدیک می داند و قول دیگر دور.۱۲۲

رابطه راستگویی و رویاهای صادقانه

آیت الله بهجت فرموده اند: راستگویی در دیدن رویاهای صادقانه و صفای روح خیلی موثر است. و در روایتی منسوب به رسول الله(ص) وارد شده است: اصدقکم رویا اصدقکم حدیثا(الرساله القشیریه ص۵۲۷)آن کس از شما که خوابهای راست تری می بیند همان کسی است که راستگوتر است. ۱۲۴

در پایان شادی روح مرحوم آیت الله محمد تقی بهجت(ره) صلوات

به کوشش: امیرمحسن سلطان احمدی

https://soltanahmadi.ir