امر به معروف و نهی از منکر در مراقبه و مراتب آن

حجت الاسلام و المسلمین سالک در پنجمین جلسه درس اخلاق حوزه های علمیه امام محمد تقی(ع) و مکتب الولایه به نقش مهم امر به معروف و نهی از منکر در مراقبه اشاره و مراتب آن را بیان کرد.

بسم رب المهدی(عج)

به گزارش پایگاه اینترنتی دست نوشته های معارفی امیرمحسن سلطان احمدی (سلطان احمدی دات آی آر): حجت الاسلام و المسلمین شیخ مهدی سالک، مدیر حوزه علمیه مکتب الولایه صبح شنبه ۲۸ مهر ماه ۱۳۹۷ در پنجمین جلسه درس اخلاق حوزه های علمیه امام محمد تقی(ع) و مکتب الولایه در سال جدید تحصیلی به نقش مهم امر به معروف و نهی از منکر در مراقبه اشاره و مراتب آن را بیان کرد.

در ادامه گزیده یاداشت هایم از این جلسه را تقدیم شما معارف جویان عزیز می نمایم تا از این طریق شما نیز بهره مند از این جلسه گردید.

گزیده بیانات حجت الاسلام سالک به شرح زیر است:

بیان شد که محاسبه جزء واجبات است و انسان هر شب باید اعمال و رفتار روزانه خود را محاسبه کند. و تاکید بر محاسبه اعمال صحبت علماء نیست بلکه این صحبت و تاکید ائمه اطهار(ع) است. همانطور که بیان شد قبل از محاسبه انسان باید ابتدای روز موقع اذان صبح مشارطه و در طی روز مراقبه و در پایان محاسبه داشته باشد.

خسته نشدن از طولانی شدن بحث

از طولانی بودن بحث هم خسته نشوید، گاهی یک چیزهایی طول می کشد مثلا می گویند یک برنامه ۵ ساله اما این برنامه به ترتیب و حساب شده جلو بروید موفق خواهید شد.

انواع مراقبه

بحث امروز ما مراقبه است؛ مراقبه دو نوع است مراقبه درونی و مراقبه برونی که مراقبه درونی برنامه ای است که عرض شد هر روز صبح انسان با خودش صحبت می کند و از نفس خود می خواهد که ای نفس، ای اعضا و جوارح من امروز مرا به گناه نکشانید و اگر خدایی نکرده مرتکب خطایی شد او از گناه و خطای خویش ناراحت است و خود را سرزنش می کند.

ندامت انسان خاطی و دوست داشتنش توسط خدا

فرد خاطی با ارتکاب این خطا و گناه نادم و پشیمان است و حرص می خورد که چرا مرتکب این خطا شده است، و خداوند این حرص خوردن و ناراحتی خطا  کار را دوست دارد. خدا می داند این بنده اش دارد بر می گردد و از خطایی هم که کرده خوشحال نیست و نادم است به این دلیل این بنده را دوست دارد.

مراقبه برونی

اما مراقبه برونی این است که شما به دیگران این اجازه را می دهید که دیگران هم متوجه رفتار و اعمال شما باشند و اگر خطایی از شما سر زد آنها به شما تذکر بدهند، و این به نوعی غرور شکستن است که انسان خود را پایین می آورد و انتقاد پذیر می شود که خودش به دیگران بگوید خطاهای او را بگویند.

امر معروف و نهی از منکر بهترین نوع مراقبه

درباره مراقبه برونی، امر به معروف و نهی از منکر یکی از بهترین مراقبه های درونی و برونی است. امربه معروف و نهی از منکر از واجبات دین هم هست و خدا متعال درباره این مطلب تشویق هم نموده است و در آیه ۱۱۰ سوره آل عمران به این امر تشویق نموده است و این تشویق قرآنی نیز هست.

اما ما راه های امر به معروف و نهی از منکر را خوب بلد نیستیم در صورتی که راه دارد و این امر به معروف و نهی از منکر به نحوی نظارت اسلامی جامعه هم هست،

امر به معروف یعنی امر نمودن به واجبات و نهی از منکر نهی نمودن از محرمات و انتقاد مربوط به آداب و رسوم عرفی است.

آیت الله مجتهدی تهرانی و نکته ای از عرف طلبگی

مرحوم آیت الله مجتهدی تهرانی در کتاب آداب الطلاب فرمودند که ساندویچ خوردن حرام نیست اما برای عرف طلبگی خوب نیست، لذا اگر طلبه را اینجور دیدید که دارد در اجتماع در حال ساندویچ خوردن است باید به او انتقاد کنید، چون در عرف طلبگی خوب نیست.

اما در همه اینها باید نیت خیرخواهانه وجود داشته باشد، نه اینکه قصد زخم زبان داشته باشیم، که این زخم زبان خودش از آفات است.

عواقب ترک امر به معروف و نهی از منکر در جامعه

بعضی می گویند فساد زیاد شده است و راه امر به معروف و نهی از منکر را بلد نیستیم، اما حدیث از آقا امیرالمومنین(ع) است که هر کس امر به معروف و نهی از از منکر و محرمات را ترک کند، آدم های بد بر سر خوبان مسلط می شوند و هر چه خوب ها هم دعا کنند، دعای آنها بالا نمی رود و مستجاب نمی شود. بنابراین درباره امر به معروف و نهی از منکر خیلی سفارش شده است و همه نسبت به انجام آن وظیفه دارند.

شرایط و مراتب امر به معروف و نهی از منکر نمودن

امر به معروف و نهی از منکر چهار مرتبه دارد. که سه مرتبه آن توسط فرد فرد افراد جامعه انجام می شود و یک مرتبه آن توسط قانون است.

اولین مرتبه: قیافه ناراحت و اخم کردم

اولین مرتبه امر به معروف و نهی از منکر فهماندن است؛ یعنی اینکه به شخص بفهمانند که از کار این شخص ناراحت هستند و این ناراحتی را در چهره ابراز کنند. مثلا فردی دارد غیبت می کند یا اسراف می کند، در اولین مرتبه باید بفهمانید و نشان دهید که از این کار او خوشتان نیامده است و حداقل باید قیافه ای ناراحت داشته باشید و اظهار ناراحتی کنید.

دومین مرتبه: با نرمی و زبان خوش

دومین مرتبه امر به معروف و نهی از منکر این است که با زبان خوش و همراه با چهره ناراحت به او تذکر دهید.

سومین مرتبه: با تندی و زبانی خشن

بعد از این دو مرتبه که اول با چهره ناراحت بعد با زبان خوش امر به معروف و نهی از منکر کردید و تاثیری نداشت اینک مرتبه سوم با زبانی خشن است. گفتیم در اول بار نباید داد زد، اول اخم می کنید بعد با چهره ای ناراحت سپس با زبانی خوش اگر نتیجه نداد در مرتبه سوم با زبانی تند و خشن برخورد می کنید. مثلا مجلس غیبت است و شما با تندی می گویید مگر نمی گویم غیبت نکنید.

مرتبه چهارم: برخورد قانون

و اما آخرین مرتبه کتک کاری است و این مرحله چهارم دیگر دست ما نیست و دست قانون و حاکمیت است، چون باید حرمت مومن نیز حفظ شود مجری اجرا کننده آن قانون است و از ما ساقط شده است و وظیفه ما در همان سه مرتبه اول است.

نکته ای از یک خادم استاد اخلاق به این استاد

مرحوم حاج آقا جمالی از اساتید بنده بودند که درس اخلاق داشتند و وی یک خادمی داشتند که به شدت از مریدان ایشان بود؛ به حدی این خادم مرید ایشان بود که همیشه کفش های ایشان را جفت می کرد و نمی گذاشت خودشان کفش ها را جفت کنند و بسیار با ایشان اظهار ادب می نمود.

اما یک روز دیدند این خادم بسیار عصبانی است و با عصبانیت گفت این چه طلبه هایی است که اخلاق یادشان می دهید، بعد گفت رفتار بدتر از گفتن است؛ این طلبه ها که دستشویی می روند چرا می آیند و آفتابه را در حوض می کشند، این حوض مطهر است با آن وضو می گیریم، چرا اینها را یاد نداید. بعد حاج آقا کمالی گفتند من از شما عذرخواهی می کنم و دیدم این خادم چگونه ریزبینانه به چه نکاتی توجه و دقت نموده است.

نگذارید اعتقادات مردم ضعیف شود

الان اعتقادات مردم ضعیف شده است، وقتی یک نان در زمین افتاده است شما طلبه هستید چرا آن را برنمی دارید که به آن بی احترامی نشود؛ اصلا چرا باید نان این قدر اسراف شود، چرا غذا به اندازه کافی که می خواهید بر نمی دارید که اضافه بیاید و اسراف شود. امام خمینی(ره) با یک لیوان آب وضو می گرفت و آن هم کنار باغچه که آب آن هم اسراف نشود.

پدیدآورنده:

به قلم: امیرمحسن سلطان احمدی

(احمدی سیرجانی)

www.soltanahmadi.ir