شرح فرازی از دعای مکارم الاخلاق توسط آیت الله کمیلی

[box type=”shadow” ]به مناسبت دهه سوم محرم ۱۳۹۷ شمسی، فقیه عارف آیت الله کمیلی خراسانی در مراسمی در مهر شهر کرج به شهر فرازی از دعای مکارم الاخلاق پرداختند که در ادامه می آید.[/box]

بسم رب المهدی(عج)

دست نوشته های معارفی امیرمحسن سلطان احمدی (سلطان احمدی دات آی آر): به مناسبت دهه سوم ماه محرم ۱۴۴۰ ه ق برابر با مهرماه ۱۳۹۷ فقیه عارف آیت الله «محمدصالح کمیلی خراسانی» از اساتید اخلاق و عرفان، به مدت سه شب در مهر شهر کرج در جمع سالکین به ایراد سخن پرداختند که یک بخش از سخنرانی معطم له در این سه شب به مناسبت سالروز شهادت امام سجاد(ع) شرح یکی از فرازهای دعای مکارم الاخلاق بود.

آیت الله کمیلی خراسانی در این جلسه به شرح این فراز از دعای مکارم الاخلاق پرداختند:

اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَی، وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَی، وَ وَفِّقْنِی لِلَّتِی هِی أَزْکی، وَ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا هُوَ أَرْضَی.

اللَّهُمَّ اسْلُک بی‌الطَّرِیقَهَ الْمُثْلَی، وَ اجْعَلْنِی عَلَی مِلَّتِک أَمُوتُ وَ أَحْیا.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ مَتِّعْنِی بِالاقْتِصَادِ، وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ السَّدَادِ، وَ مِنْ أَدِلَّهِ الرَّشَادِ، وَ مِنْ صَالِحِ الْعِبَادِ، وَ ارْزُقْنِی فَوْزَ الْمَعَادِ، وَ سلَامَهَ الْمِرْصَادِ.

الهی زبانم را به هدایت گویا ساز، و تقوا را بر قلبم الهام کن، و به پاکیزه‌ترین روشم توفیق ده، و مرا به کاری وادار که بیش از هر چیز به آن خشنودی.

الهی بهترین راه را پیش پایم گذار، و مرا بر آئین خود‌دار تا بر آن بمیرم و زنده شوم.

الهی بر محمد و آلش درود فرست، و مرا از نعمت میانه‌روی بهرهمند فرما، و از اهل درستی و استقامت، و راهنمایان به خیر، و بندگان شایسته‌ات قرار ده، و نجات و رستگاری در قیامت، و رهیدن از کمینگاه عذاب نصیبم کن.

بدین منظور در ادامه گزیده یاداشتهایم از این جلسات تقدیم شما معارف جویان عزیز می گردد تا شما عزیزان نیز بهره مند از این جلسه گردید.

بیانات آیت الله کمیلی خراسانی در این جلسات به شرح زیر است:

توصیه به خواندن دعای مکارم الاخلاق

آیت الله کمیلی خراسانی با توصیه به خواندن دعای مکارم الاخلاق امام سجاد(ع) گفت: این دعاهایی که ما می خوانیم یک نوع اشاره است که خود را خودسازی بدهیم و تنها دعا خواندن کار را درست نمی کند.

بیان مطالب در لفافه دعا توسط امام سجاد(ع)

این فقیه عارف بیان کرد: در زمان امام سجاد(ع) و خلافت خلفای جور حضرت نمی توانستند منبر بروند و مردم را جمع کنند و این احکام و سیاست و دین را بگویند و خلفای جور هم نمی گذاشتند، ولی اگر کسی می خواست دعایی بگوید کسی کارش نداشت و می گفتند دارد دعا می خواند. اما امام سجاد(ع) از راه همین دعاها آمد و مطالب خودش را در لفافه دعا بیان کرد.

این دعاها برای عمل کردن نه فقط خواندن و شنیدن

وی ادامه داد: اگر این دعاها را برای ما می گویند معنایش این نیست که بشینیم و فقط دعای خالی بخوانیم بلکه امام دارد ما را اینگونه راهنمایی می کند که برویم و به این دستورات عمل کنیم.

آیت الله محمد صالح کمیلی خراسانی در ادامه به شرح گزیده ای از فراز دعای مکارم الاخلاق از صحیفه سجادیه امام زین العابدین(ع) پرداخت و گفت: امام زین العابدین(ع) در این دعای شریف از خداوند این حاجات و مطالب را درخواست نموده اند.

دعا جهت پرهیز زبان از گناه کردن

این استاد حوزوی با اشاره به مطلب اول این فراز از دعای مکارم الاخلاق بیان کرد: در این فراز حضرت می فرماید: « اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَی »، یعنی خدایا این زبان من به سمت گناه نرود.

وی ادامه داد: برای زبان ۴۰ گناه قابل انجام است و انسان را به سمت این ۴۰ گناه می برد، و در اینجا حضرت از خدا درخواست می کند که این زبان من مرا به سمت گناه نبرد بلکه مرا به سمت سخنان هدایت آمیز ببرد که با آن نطق افراد گمراه هدایت شوند.

این فقیه عارف افزود: این که حرفی با این زبان بزنیم که معصیت باشد و آبروی کسی برود، گناهی برای ما محسوب می شود.

شکایت دیگر اعضای بدن از زبان

مولف کتاب مطالب السلوکیه با اشاره به روایتی درباره شکایت اعضای بدن از زبان اظهار کرد: در روایت هست که تمام اعضای بدن از این زبان شکایت می کنند و زبان را التماس می کنند که اگر تو راحت باشی و گناه نکنی ما هم راحت هستیم و مرتکب گناه نمی شویم.

وی ادامه داد: گناه زبان باعث گناه کردن دیگر اعضای بدن نیز می شود، بنابراین وقتی زبان گناه کرد دیگر اعضای بدن نیز مجبور به گناه می شوند.

درخواست تقوا و الهام آن به قلب

آیت الله کمیلی خراسانی به مطلب دیگر این فراز از دعای مکارم الاخلاق اشاره و بیان کرد: در ادامه این فراز حضرت می فرماید: « وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَی »، اینجا حضرت درخواست تقوایی می نماید که بر قلب الهام شود.

وی در توضیح این بخش از فراز این دعا گفت: یک وقت انسان درباره تقوا کتاب می خواند و یا اینکه کلاس اخلاق می رود و از این استاد اخلاق به آن استاد اخلاق رجوع می کند اما در عمل او اهل عمل کردن نیست، و کسی که اهل عمل کردن نیست این کتاب خواندن و درس اخلاق رفتن چه فایده ای دارد.

این استاد اخلاق و عرفان تصریح کرد: اما اگر شما سعی کنید که این تقوا را از راه دل نه از راه کتاب و کلاس به قلب وارد کنید و آن را از خدا بخواهید و خدا هم به شما بدهد این تقوا به شما الهام خواهد شد، و در اصل و ریشه و دل شما اجین خواهد شد.

وی ادامه داد: بنابراین دیگر با این تقوایی که بر شما الهام شده و آن را از خدا گرفته اید، دیگر شما آن را از دست نمی دهید و اینجا حضرت یاد ما می دهد و نمی گوید که درس تقوا بلکه می فرمایند خداوندا این تقوا را بر دل من بیاور و آن را الهام کن.

درخواست پاکیزه ترین روش و کارها

آیت الله کمیلی خراسانی در ادامه به مطلب دیگری از این فراز دعای مکارم الاخلاق اشاره و بیان کرد: در ادامه حضرت می فرماید: « وَ وَفِّقْنِی لِلَّتِی هِی أَزْکی »، در اینجا حضرت از خدا می خواهد که مرا موفق به کارها و اعمالی گرداند که از هر عملی برتری دارد.

وی ادامه داد: گاهی چند کار جلوی انسان قرار می گیرد و او مردد می شود کدام یک را انجام دهد، یا اینکه وقتش را ندارد که چند کار را در عرض هم انجام دهد؛ حالا اینجا باید دید کدام کار پاک تر و رشدش بیشتر است و همچنین آثار معنوی آن می ماند. چون ازکا دو معنای دارد یکی پاک شدن و دیگری رشد و نمو کردن است، پس انسان در چنین موقعی که در مقابل انجام دادن چند کار قرار می گیرد بایید ببیند کدام کار از بین این چند کار اثر رشد و نمو و معنوی بیشتری دارد، پس آن را انجام دهد.

درخواست انجام برترین کارهای پسندیده

آیت الله کمیلی خراسانی به مطلب دیگری از این دعای مکارم الاخلاق اشاره و گفت: بعد حضرت فرموده « وَ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا هُوَ أَرْضَی »، یعنی خداوندا، پروردگارا مرا در کارها، رفتار و گفتاری که مورد پسند تو می باشد بکار بگیر.

وی ادامه داد: ببینید اینجا ارضی در ادبیات عرب می گویند بر وزن افعل است یعنی فضیلت و برتری در چیزهای دیگر داشتن است، و اینجا می گوید خدایا تو ممکن است از این اعمال من راضی بشوی و مورد پسند تو باشد اما من می خواهم آن پسندهای تو این پسنده ای باشد که این بیشتر تو را راضی می کند.

وی ادامه داد: همین طور بین ما هم این طور معمول است یک کار بهتر و برتر وجود دارد و آن کار بهتر را انجام می دهیم، پس در دستگاه خدا هم همین طور است، و کیفیت عمل گاهی معمولی، متوسط و گاهی بالا می رود .

این استاد حوزوی افزود: شما دارید مثلا نماز شب می خوانید و در قنوت وتر گاهی یک صلوات می فرستید و می روید به رکوع، اما گاهی یک ساعت می ایستید و در قنوت وتر یک ساعت اشک می ریزید و ۳۰۰ تا العفو می گویید و ۴۰ نفر مومن را دعا می کنید و دعاهای قنوت را می خوانید، حالا کدام یک خدا را بهتر راضی می کند؟

درخواست زندگی اقتصادی میانه رو / نه فقر و نه ولخرجی

آیت الله کمیلی خراسانی در ادامه شرح این فراز از دعای مکارم الاخلاق گفت: در ادامه حضرت می فرماید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ مَتِّعْنِی بِالاقْتِصَادِ»؛ یعنی پروردگارا درودت را بر محمد و آل او بفرست و زندگی مرا زندگی اقتصادی قرار بده. و من از اقتصاد با میانه روی بتوانم بهره ببرم.

وی ادامه داد: بعضی ها امروز در اقتصاد ولخرجی دارند و ای کاش این ولخرجی هم در راه صحیح بود پول دارند دست رفیق خود را می گیرند و می برند پای دریا و آنجا ولخرجی می کنند آن هم رفیقی که اصلا خوب هم نیست اینجور خرجهای بی جا خوب نیست حتی اگر خرج به موردی باشد و آن مورد هم مناسب باشد اما تو وقتی خرج زن و بچه ات را به زور در می آوری چرا خرج بی جا می کند.

ایشان افزود: باید بدانید چقدر دخل و چقدر خرج دارید لذا در بعضی از روایات مدح شده کسی را که تدبیر در معیشت داشته باشد که یک راه آن همین است که ببیند درآمدش چقدر است و زندگی خود را بر اساس همان درآمد برنامه ریزی کند نه اینکه برود از هر جا قرض و وام بگیرد و بعد در پرداخت قرض های خود بماند.
این که امام می فرماید خدایا نه آنجور خسیس و نه آنجور ولخرج باشم بلکه یک حال میانه رو در اقتصاد داشته باشم که بتوانم زندگی ام را اداره کنم.

خدایا مرا جز تاییدکنندگان خودت قرار بده

این استاد حوزوی بیان کرد: در این فراز دعای مکارم الاخلاق حضرت می فرماید: « وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ السَّدَادِ »، مرا از کسانی که مورد تسدید و تایید تو هستند قرار بده. آنها کسانی هستند که به تعهدات دینی معتقد و پا را از شریعت بیرون نمی گذارند هستند.

مرا راهنمای به راه قرار بده

آیت الله کمیلی گفت: در ادامه این فراز حضرت می فرماید: «وَ مِنْ أَدِلَّهِ الرَّشَادِ»، یعنی خدایا از راهنمایان به راه راست مرا قرار بده که اگر کسی را خواستم راهنمایی کنم او را به راه صحیح راهنمایی کنم نه اینکه او را به بیراهه راهنمایی و منحرف کنم.

وی ادامه داد: بعضی ها هنوز خودشان چیزی بلد نیستند و راه را هم بلد نیستند ولی می خواهد به دیگران یاد بدهند اینجور نمی شود بنابراین در این دعا می فرماید خدایا تا زمانی که من دلیل و راهنمای صحیح نشده ام مرا مبتلا به هدایت کسی نکن. و بعد اگر هم شدم آنجا هم دست مرا بگیر که توفیق هدایت دیگران را داشته باشم.

درخواست قرار گیری در گروه صالحین

آیت الله کمیلی افزود: در جمله بعد می خوانیم « وَ مِنْ صَالِحِ الْعِبَادِ »، می دانید که عبادالله بندگان خدا اینها به دو گروه تقسیم می شوند صالحین و فاسقین، مسلمان هستند اما فاسق هستند شما در این دعا از خدا درخواست می کنید که از گروه صالحین و اهل صلاح باشم.

درخواست پیروزی در محشر

این فقیه عارف بیان کرد: در فراز بعد این دعا آمده «وَ ارْزُقْنِی فَوْزَ الْمَعَادِ»، خدایا در معاد بعد از مرگ و صحرای محشر پیروز و سربلند شوم و جلوی ائمه سربلند شوم حالا زشت نیست اینجا نتوانیم در جلوی انوار مقدسه سر بلند کنیم جایی که همه اهل بیت(ع) هستند لذا وقتی هنوز فرصت دارید باید به خود برسید.

درخواست عبور سالم از مرصاد

آیت الله کمیلی خراسانی افزود:  در ادامه می خوانیم: «وَ سلَامَهَ الْمِرْصَادِ» مرصاد همان عذاب خدا است و کمینگاه را هم مرصاد می گویند و خداوند در کمینگاه فاسقان هست آنهایی که تجاوز می کنند به حقوق الهی به حق الله به حق الناس خدا در کمین آنها است.

وی در پایان گفت: بنابراین جمع بندی این فراز دعا اینکه ما باید هم خودمان را از جنبه اقتصادی خودسازی کنیم و هم از جنبه مددهای الهی و غیبی خود را در یک وضعیت مقبول قرار بدهیم و همین اینکه بتوانیم راهنمای دیگران باشیم و هم اینکه جز بنده صالح خدا قرار بگیرم و هم اینکه بتوانیم در روز عظیم قیامت پیروزانه راه بهشت را جلو برویم و همچنین از جهنم و عذاب خدا نیز در امان باشیم و اینها مطالبی بود که در این فراز دعا بیان شد.

پدیدآورنده:
به قلم: امیرمحسن سلطان احمدی

www.soltanahmadi.ir