شب بابی برای سلوک/ علت بیداری شب

 «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ»

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دست‌نوشته‌های معارفی امیرمحسن سلطان احمدی مروج (امسا): جلسه ماهیانه شرح دعای کمیل و اهمیت شب جمعه توسط آیت الله روح الله قرهی بامداد جمعه ۱۱ آبان ماه ۱۴۰۱ در حسینیه ماه مدینه در جنوب تهران برگزار شد، که توفیق بهره از محضرشان را داشتیم.

ایشان در این جلسه در ادامه جلسات قبل نکاتی را درباره علت اهمیت بیداری و قیام شب و سحرخیزی را بیان نمودند و بیداری شب را کلیدی ورود به وادی سیر و سلوک و سیر الی الله دانستند.

در ادامه مشروح بیانات ایشان در این جلسه تقدیم شما معارف جویان عزیز می گردد تا شما نیز از این طریق بهره مند از این جلسه سحرگاهی شوید.

اخص بودن شب جمعه در طول هفته

اوقات و ایام عمر صورت ظاهرش یکی است ولی پروردگار عالم اوقات را برای بشر تقسیم کرده است و حالاتی را برای این ساعات و اوقات قرار داده است. یکی از تقسیم‌های ساعات عمر انسان، شب است، به خصوص نیمه شب و یکی از ساعات اخص نیمه شب، شب جمعه است. که در شب جمعه تمام ملائکة الله از باب رحمت و مغفرت بر انسان هبوط می‌کنند.

حالا سوالی مطرح می‌شود که این ساعات چه خصوصیاتی دارد که در این ساعات پروردگار عالم باب رحمت و مغفرت را باز می‌کند؟ اولا خدا نیمه شب را که به نماز صبح و طلوع برسد را گرامی داشته است و در این ساعات اوج برکات و رحمت و مغفرت و نزول خیرات برای انسان است، حالا این ساعات با بقیه ساعات چه خصوصیتی دارد؟

اهمیت به اختیار در آوردن خواب توسط سالک / مجاهد شب

اساس این است که نیمه شب به بعد چون انسان سر شب شروع به استراحت برای بدن می‌کند و خود خواب سباط است که پروردگار عالم برای بدن این خواب را قرار داده است، ولی خواب یک خصوصیتی هم دارد که ابن سینا یک اشاره‌ای راجع به خواب دارند که می‌گوید خواب اولش به غیر اختیار است و وسطش به غیر اختیار و نهایت آن به اتمام اختیار است.

خواب در صورت اول غیر اختیاری و انسان خوابش بیاید می‌خوابد و دست خودش نیست ولو نشسته باشید به خودی خود انسان خوابش می‌برد، اما با این که خواب بی‌اختیار است انسان آن را به اختیار در آورد و آن هم در اوج خواب، خواب را به اختیار در آورد و بیدار شود.

یعنی وقتی انسان خوابید دیگر بدن عادت کرده حالا اگر اول خواب کسی صدا کند از خواب بیدار می‌شود اما اگر خوابش رفت و در اوج خواب باشد و به انسان بگویند بلند شود این بیدار شدن مهم است و مجاهده است. آن هم بیدار شود برای خلوت کردن با پروردگار عالم در آن ساعاتی که همه خواب هستند!

حسب نظم پروردگار عالم، شب برای خواب و استراحت است و این نظم است در این نظم باز پروردگار عالم می‌گوید تو برای من هستی و بیدار شو و قیام کن. چون تو را برای خودم خلق کردم!

به دست آوردن شُکر بیشتر در عرفان حقیقی / لزوم شکر برای محب بودن

اگر کسی غرق عرفان حقیقی اهل بیت (ع) شود هر چه انسان جلو برود شاکر می‌شود که خدای متعال خلقت ما را از طینت حضرات قرار داده است. در روایت هم آمده است: «شِیعَتُنا خُلِقُوا مِنْ فاضِلِ طِینِتِنا». همین محب بودن هم جای شکر دارد. گاهی دو رکعت نماز شکر بخوانید که محب اهل بیت (ع) هستید و شکر کنید که خدا ما را محب اهل بیت (ع) قرار داده است.

تاکید قرآن به بیداری شب / بیداری شب نوعی جهاد

قرآن نیز تاکید بر این بیدار شدن نموده و می‌فرماید: «وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً» حالا باید در دل شب بیدار شوید و قیام کنید. برای همین است که یک مجاهده می‌خواهد.

لذا برخی از عرفا تعبیری دارند از جمله ملا محسن فیض کاشانی می‌فرمایند خود فتهجد یک نوع جهاد است! یعنی یک نوع جهاد با نفس است که انسان بتواند برای خدا در اوج خواب برخیزد، این خوابی که الان بر من غلبه و احاطه کرده است و الان شیرینی خواب است و لذتی که الان در بستر دارد را رها کند و بیدار شود که این را مجاهدت می‌گویند.

علت قیام در دل شب / غلبه بر خواب غفلت با غلبه بر خواب ظاهر

حالا این دل شب که می‌فرمایند فتهجد این قیام در دل شب یک دلیلش این است که وقتی قیام می‌کنید یعنی بر خواب غلبه پیدا می‌کنید و به تعبیر ملا محسن و دیگر عرفای عظیم الشان دیگر – که هر کدام به یک مطلب ظریفی اشاره فرمودند – این است که یواش یواش به خواب غفلت هم غلبه پیدا می‌کنید.

این نکته خیلی مهمی است که از غلبه بر خواب ظاهری به خواب غفلت هم غلبه پیدا می‌کنید.

نکته‌ای از دعای روز اول ماه مبارک رمضان

بارها عرض کردم که در دعای روز اول ماه مبارک رمضان آمده است: «اللهمَ اجْعلْ صِیامی فیه صِیام الصّائِمینَ وقیامی فیهِ قیامَ القائِمینَ ونَبّهْنی فیهِ عن نَومَهِ الغافِلینَ وهَبْ لی جُرمی فیهِ یا الهَ العالَمینَ واعْفُ عنّی یا عافیاً عنِ المجْرمینَ.»، خدایا قرار بده روزه مرا در آن روزه داران واقعی و قیام و عبادتم در آن قیام شب زنده داران و بیدارم فرما در آن از خواب بی‌خبران و ببخش به من گناهم را در این روز‌ای معبود جهانیان و در گذر از من‌ای بخشنده گناهکاران.

این نبهنی یک سیلی زدن و تنبه است! مثلش مثل آن‌هایی است که بیماری‌های صرع دارند و غش می‌کنند که یک موقع آب می‌آورند و چند سیلی می‌زنند که این سیلی از عداوت نیست و می‌خواهد او را به هوش بیاورند و این هم از این نوع سیلی زدن است.

پس اصل نیمه شب قاعده‌اش این است که این خواب را وقتی بر آن غلبه پیدا کردید، این غلبه عامل شود که از خواب غفلت هم بیدار شوید، که اگر کسی از خواب غفلت بیدار شد کار تمام است، که بدترین خواب هم خواب غفلت است.

پس هدف اول در قیام در نیمه شب جهاد با نفس و هدف دوم از خواب غفلت بیدار شدن است.

به هر که هر چه دادند در دل شب بود

بعد به اوج آن می‌رسد که دیگر انسان اصلا می‌خواهد اعلام کند که خدایا من اصلا عشق بازی با تو را دوست دارم! این که اولیا و عرفا بیان کردند به هر کس هر چه دادند به خاطر شب خیری و در دل شب بوده است به خاطر همین است، گرچه به جایی میرسند که اصلا می‌گویند ما هیچ چیز نمی‌خواهیم! چون آن قدر عشق بازی با خدا در دل شب لذت دارد که انسان دیگر چیزی نمی‌خواهد.

رسیدن به اوج عاشقی با خدا در دل شب

وقتی یک چیزی خیلی برای شما لذت بخش باشد، دیگر چیزی نمی‌خواهید. در عشق‌های مجازی مثلا دیدید طرف عاشق کسی می‌شود و پدر و مادر به او می‌گویند اگر عاشق فلانی شوی از ارث محرومت میکنم! او نیز می‌گوید باشد ولی من فلانی را می‌خواهم! آن که در دل شب با خدا عشق بازی می‌کند دیگر به هر که هر چه در دل شب دادند اینها را هم نمی‌خواهد! اصلا دنبال چیز خواستن نیست و فقط خدا را می‌خواهد.

کسی که عشق بازی و قیام در دل شب را فهمید دیگر هر چه هم در دل شب می‌دهند را هم نمی‌خواهد و می‌گوید خدایا این شب‌خیزی را از من نگیر!

ماجرای قضای شدن نماز شب آیت الله احمد طالقانی در نجف

مرحوم آیت الله سید عبدالاعلی سبزواری – آن عارف بالله که کم شناخته شد و این شخصیت عظیم الشان بعد از آیت الله خویی یک سالی هم مرجع تقلید بودند و قرین رحمت الهی شدند – ایشان در حالات آیت الله شیخ احمد طالقانی در نجف می‌گوید: در جوانی یک شب در حجره بودیم و ایشان نماز شبش قضا شد و زار می‌زد و تا ۴۰ روز خود را تنبیه کرد و روزه گرفت! اما ما چه می‌کنیم و غرق در دنیا و شکم هستیم.

بعد می‌گشت که چه شد خدا قهرش گرفت و با من قهر کرد که اگر قهر نمی‌کرد من بیدار می‌شدم. بعد ما به ایشان گفتیم چرا ۴۰ روز روزه گرفتید؟ گفت تصورم این است با اینکه مراقبه می‌کردم شاید یک لقمه شبهه‌ناک خورده بودم و آن شب نتوانستم بلند شوم و با این روزه آن لقمه از بدن من خارج شود.

اینها انسان واقعی هستند که در این حالات عرفانی بودند که خود و خدای خود را شناخته بودند.

مهم بیدار شدن در دل شب است / مقدمات بیدار شدن

مهم بیدار شدن در دل شب است، حتی اگر نماز شب هم نخواندید، قرآن یا دعا بخوانید، اما حتما از بستر بلند شوید و از این رختخواب دل بکنید و بیدار شوید که این بلند شدن از بستر موضوعیت بیداری شب است.

گرچه اولیا می‌گویند اوست که ما را بیدار می‌کند، اما باید یک مقدماتی فراهم کنیم که او ما را بیدار کند و عمده مقدمات هم لقمه حلال است. نکته بسیار مهم این است که چرا دل شب را انتخاب کرده‌اند که اگر در آن دقت کنید جدی خیلی چیزها را برنده هستیم!

به تعبیر دیگر هر چه روز تلاش کنید نمی‌شود ولی مقدمات دارد و اینکه در روز مراقب لقمه باشید، خیلی روز را راحت کردند که لقمه خود را در روز مراقب باشید. حرام که حرام است حتی شبهه‌ناک را هم نخورید. خیلی از وام‌ها شبهه دارد و ما را به بعضی لقمه‌های شبهه‌ناک مبتلا کردند! حرام که معلوم است و باید از آن دوری کنیم ولی از لقمه شبهه‌ناک دوری کنید که آن وقت راه سلوک باز می‌شود.

آغاز سلوک و سالک شدن از بیداری شب

یک نکته را بگویم و خیلی هم دلم نمی‌خواهد مطالب را هر کس بداند و فقط اهلش آن را بداند و در این دل شب شما اهلش هستید و سر این سفره معنوی نشسته اید.

یکی از چیزهایی که بیان می‌کنند این است که وجود مقدس پیامبر اکرم (ص) فرمود: عیسی بن مریم (ع) به حواریون خود گفتند: سلوک انسان از شب شروع می‌شود! پس اگر می‌خواهید اهل سلوک شوید از قیام شب شروع کنید که اساس اهل سلوک و سالک شدن در لیل است. اما سلوک ما اتصال به خداست و خیلی عجیب است اساس اهل سلوک و سالک شدن در لیل است.

قیام لیل عامل اهل سلوک شدن / منظور از اولیا الله

قیام به لیل عامل می‌شود که اهل سلوک شوید و شما هم اولیا خدا می‌شوید. اولیا الله به این معنا نیست که یک اسم باشد که فلانی ولی خدا است، بلکه به معنی این است که شما هم دوست خدا می‌شوید. که اتفاقا اکثر اولیا خدا هم مکتوم هستند اما خداوند می‌خواهد برخی از این اولیا خود را مثل آیت الله بهجت را جلوه دهد تا دیگران هم ببینند. هر چند که خودشان هم از این جلوه بدشان می‌آید که در مردم شهره شوند، و ایشان متنفر بودند کسی ایشان را بشناسد.

اما خدا می‌خواهد بگوید که‌ ای بندگان بدانید در دوره شما هم هستند کسانی که سلمان مانند هستند و اباذر گونه زندگی می‌کنند و گرنه آیت الله بهجت‌ها دنبال اسم و عنوان نبودند و این سلوک از شب شروع می‌شود.

حقیقت دعا چیست؟ / چگونگی رسیدن به محضر الهی

عرفا حقیقت دعا را اینگونه بیان کردند که حقیقت دعا این است که شما در دعا چون درخواست از خدا است باید خودت را در محضر خدا ببینید که درخواست کنید، ما می‌دانیم خدا وجود دارد اما آیا خود را در محضر پروردگار عالم می‌دانیم و طوری هستم که بگویم خدا و خدا را ببینیم! ما نفخه او هستیم پس باید از حال روحانی محضر را درک کنیم.

یک تعبیر بسیار ظریف و لطیف و عجیبی آیت الله العظمی شاه آبادی در رشحات دارد، که در باب الوهیت می‌فرمایند: بعضی از اعازم حسب روایات به این نتیجه رسیدند که روح ما اگر اتصال به مرکزیت خودش پیدا کرد ما حضور در محضر خدا را ادراک میکنیم. پس اگر اتصال به روح شود دیگر در محضر خدا هستید و به انسان لذت می‌بخشد.

نکته‌ای درباره اتفاقات اخیر

نکته آخر اینکه عزیزان من اتفاقا من آن‌هایی که دیدم موحد بودند همه آن‌ها از این نظام و ولایت حمایت کردند.

یک یک نکته کوتاه اشاره کنم اولا اینهایی که می‌گویند مرگ بر دیکتاتور آیا می‌دانند دیکتاتور کیست؟ دیکتاتور کسی است که حرف اکثریت را نپذیرد و اتفاقا ما هم می‌گوییم مرگ بر دیکتاتور!

امام راحل که هیچ دانشگاه سیاسی نرفته بود، فرمود: سلاح تبلیغات برنده‌تر از سلاح جنگ است. و این را از علم الهی گفته است و هنوز مسئولین ما متوجه نمی‌شوند! اما الان تبلیغات دست دشمن است و فضای مجازی نیز دست آن‌ها است و فقط سلاح تبلیغات دارند و با هم در یک موضوع هجمه می‌آورند و کسی هم که متقی نباشد گرفتار می‌شود. اما خدا شاهد اگر اهل شب‌خیزی باشید از این فتنه‌ها در امان هستید.

نکته دوم ما بچه‌ها و جوانان را رها کردیم و آن آقای مسئول هم گفت من از هر چه بگذرم از این ۲۰۳۰ نمی‌گذرم! و این اتفاقات افتاد و همین است که جوانان را دست دشمن دادید. در روایات هم آمده که نوجوان و جوان مثل زمین آماده است که هر بذری بکارید همان را برداشت می‌کند.

اما جوانان عزیز دور هم جمع شوید و مباحث اخلاقی را گوش کنید و دعای کمیل بخوانید که خدا شاهد اینها برای جوان ایمنی می‌آورد.

یادم نمی‌رود از آیت الله بهاءالدینی پرسیدم که چه کاری برای جوان انجام دهیم که تاثیر گذار باشد؟ ایشان فرمود: آن‌ها را با اخلاق و شب آشنا کنید. ما آن زمان نفهمیدیم و الان متوجه می‌شوم که این دل شب خیلی مهم است.

بعضی شهرها مثلا در شهر بناب، حاج آقای بنابی آنجا یک حوزه دارند که جوانان آن اهل شب و نماز شب هستند و آنجا امن بوده و شلوغ نشده است، این شب افراد را در حص حصین قرار می‌دهد. شاما به شما مژده هم بدهم که اگر این نظام به باریکی مو برسد، پاره نخواهد شد و اصل این نظام به یقین عرض می‌کنم که این نظام و این پرچم به دست حضرت حجت (عج) می‌رسد.

پدیدآورنده:

به کوشش: امیرمحسن سلطان احمدی مروج

www.soltanahmadi.ir