اهمیت تشخیص مصلحت و مفسده توسط عقل و راه تقویت آن

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دست نوشته‌های معارفی امیرمحسن سلطان‌ احمدی مروج:عصر شنبه ۲۹ مردادماه ۱۴۰۱ در دومین جلسه مراسم دهه سوم ماه محرم حسینه فاطمه زهرا (س) گردان عمار در چهارراه آبسردار توفیق بهره از محضر استاد محمدحسن الهی را داشتم که ایشان در این جلسه نکاتی را درباره اهمیت عقل در قدرت تشخیص مصلحت و مفسده نکاتی را بیان نمودند و در پایان راه تقویت آن را نیز گفتند.

اینک در ادامه گزیده یادداشت‌هایم از بیانات این استاد اخلاق حوزه علمیه قم را تقدیم شما معارف جویان عزیز می‌نمایم تا از این طریق شما نیز بهره‌مند از این جلسه شوید.

برتری انسان با سایر مخلوقات با داشتن عقل

همه مخلوق هستند ولی مخلوقات با هم تفاوت دارند و خداوند فقط در خلقت انسان تصرف می‌کند و انسان را در یک برنامه رشد قرار می‌دهد و در آیه ۴ سوره تین می‌فرماید: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ؛ که ما انسان را در نیکوترین نظم و اعتدال و ارزش آفریدیم.»

اما اگر انسان بخواهد در مرحله کمال خود را ببیند باید خصوصیاتی در او برای این کمال باشد و کمال انسان در خوب خوردن و پولدار بودن نیست، بلکه انسان با کمال یک انسان با نظم و منظم و با ادب و اهل تقوا است.

خداوند بساط کمال را با پیامبر (ص) آورد و یک کمال جدید هم در روز غدیر آورد و با عدیر امر عوض شد و با ولایت قرار شد انسان‌ها تغییر کنند و رشد نمایند.

سه لازمه تغییر برای رسیدن به کمال

برای این تغییر سه کار باید انجام شود که اول باید عقل ما تغییر کند و دوم قلب است و سوم رفتار است. مثلا اگر شما دیدید کسی چیزی به شما داد که از او چنین انتظاری را نداشتید معلوم می‌شود که عقل و قلب این فرد تغییر کرده است.

عقل باید تغییر کند اما در این عقل دو چیز است که یکی تشخیص مصلحت و دومی تشخیص مفسده است.

مثلا اگر کسی در نشستن تشخیص بدهد که به خاطر درد پا در این مجلس روی صندلی بنشیند و دیگری روی زمین می‌نشیند، این انتخاب در نشستن بر اساس تشخیص مصلحت عقل او بوده است. پس اگر در کارهایتان تشخیص مصلحت در عقل نیامد کارتان لنگ است.

درخواست عقل مهمترین خواسته از خداوند

از امام صادق (ع) پرسیدند در حرم‌ها از خدا چه بخواهیم، حضرت فرمودند از خدا عقل بخواهید. پس داشتن عقل خیلی مهم است.

کسی که در امورات زندگی چه در کار و چه در سایر اموراتش ورودی و خروجی او یکی نیست، این فرد مصلحت خود را نمی‌فهمد و قدرت تشخیص مصلحت خود را ندارد.

تشخیص مفسده توسط عقل

اما چیز دومی که در عقل وجود دارد تشخیص مفسده است. مثلا تشخیص بدهد به این مجلس یا این سفر برود یا نرود، اگر دید در آن مفسده و گناهی است تشخیص بدهد آنجا نرود.

بنابراین اگر تشخیص مصلحت و مفسده ما درست باشد ما به موقع می‌خوابیم و به موقع هم غذا می‌خوریم و عبادت می‌کنیم و دیگر آشفته زندگی نمی‌کنیم.

برخی می‌گوبد به حرم امام رضا (ع) رفتیم اما مشکل ما حل نشد! این حل نشدن به خاطر این آشفتگی در زندگی است.

مگر ما ۱۴ معصوم را نداریم پس چرا با داشتن آن‌ها خوب زندگی نمیکنید و مشکل دارید؟! پس سعی کنید عاقل باشید و زندگی خود را با ۱۴ معصوم تطبیق دهید.

راه تقویت تشخیص مصلحت و مفسده توسط عقل

برای تقویت تشخیص مصلحت و مفسده باید قرآن زیاد بخوانید که قرآن کتاب عقل است. قرآن قدرت تشخیص مصلحت و مفسده را زیاد می‌کند، پس زیاد قرآن بخوانید.

تفسیر قرآن و همینطور فهم تدبر در آن سر جای خود اما روخوانی قرآن خیلی مهم است که سفارش شده این قدر قرآن بخوانید و ختم کنید تا ریزه کاری‌های آن به شما منتقل شود، بدانید که قرآن همه‌اش نور است و شما را در تشخیص مصلحت و مفسده کمک می‌کند.