اسرار شب جمعه و فضیلت ماه رمضان/منظور از جلال و جمال الهی

آرزوی اینکه کل سال ماه رمضان باشد!

یک روایتی خیلی شنیدیم و آن این است که پیامبر (ص) فرمودند: اگر می‌دانستید ماه مبارک رمضان چیست آرزو می‌کردید که کل سال ماه مبارک رمضان باشد! این یعنی چه؟ این یک صورت ظاهر و یک باطن دارد. اصلاً در معارف دین چه از آیات قرآن کریم و مجید الهی و چه از روایات شریفه ما ظواهری و همین‌طور بواطنی داریم، اجازه دهید که بالاتر بگویم کل خلقت عندالله تبارک‌وتعالی ظواهر و بواطنی دارند که ظاهرش متجلی به خلقش می‌شود.

حتی علم به ما هو علم که به‌واسطه تقوا در قلب مؤمن قرار دادند، نیز در شب جمعه به او دادند. این شمه‌ای از جایگاه شب جمعه است که عرض می‌کنم و شب جمعه خودش غوغا است، حالا این شب جمعه در ماه مبارک رمضان قرار گرفته است که تمام ابواب رحمت الهی در همان شب اول این ماه باز است. بنابراین شب جمعه شبی استثنایی است و این شب جمعه در ماه مبارک رمضان است یعنی نور علی نور و نور فوق کل نور است.

فضیلت ماه مبارک رمضان در کلام پیامبراکرم (ص)

پیامبراکرم (ص) درباره ماه مبارک رمضان فرمودند: «أیُّهَا النّاسُ، إنَّهُ قَد أقبَلَ إلَیکُم شَهرُ اللّهِ بِالبَرَکَةِ وَالرَّحمَةِ وَالمَغفِرَةِ، شَهرٌ هُوَ عِندَ اللّهِ أفضَلُ الشُّهورِ، وَأیّامُهُ أفضَلُ الأَیّامِ، ولَیالیهِ أفضَلُ اللَّیالی، وساعاتُهُ أفضَلُ السّاعاتِ. هُوَ شَهرٌ دُعیتُم فیهِ إلی ضِیافَةِ اللّه، وجُعِلتُم فیهِ مِن أهلِ کَرامَةِ اللّهِ، أنفاسُکُم فیهِ تَسبیحٌ، ونَومُکُم فیهِ عِبادَةٌ، وعَمَلُکُم فیهِ مَقبولٌ، ودُعاؤُکُم فیهِ مُستَجابٌ».

یعنی‌ای مردم! همانا ماه خدا، همراه با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روی آورده است؛ ماهی که نزد خدا برترینِ ماه هاست و روزهایش برترینِ روزها، شب‌هایش برترینِ شب‌ها و ساعاتش برترینِ ساعات است. ماهی است که در آن به میهمانی خدا دعوت شده‌اید و از شایستگانِ کرامت الهی قرار داده شده‌اید. نَفَس‌هایتان در آن، تسبیح است، خوابتان در آن، عبادت، عملتان در آن، پذیرفته و دعایتان در آن، مورد اجابت است. (فرازی از خطبه شعبانیه پیامبر(ص) )

ماه رمضان آغاز اتصال به پروردگار و مهمانی الهی

کسی که فهمید که ماه مبارک چیست می‌خواهد کل سال ماه مبارک باشد! این به این معنا نیست که کل سال صائم ظاهری باشید یعنی از اذان ظهر تا اذان مغرب نخورید و روزه باشید، نیست. چیست این معنا که اگر می‌فهمیدید ماه مبارک چیست نمی‌خواستید تمام شود و می‌خواستید کل سال ماه مبارک باشد!

دلیل دارد که یک دلیل این است که این ماه مبارک که فرمودند کل سال را انتظار ماه مبارک را می‌کشیدند، این عند العرفا آغاز اتصال به پروردگار عالم است.

چون پیامبر (ص) فرمودند: «هُوَ شَهرٌ دُعیتُم فیهِ إلی ضِیافَةِ اللّه» یک ماهی است که شما را به مهمانی خدا دعوت کردند، نفرمود شهر الی صیامه، ماهی برای روزه گرفتن! چون‌ ای بسا کسی مریض است و حرام است روزه بگیرد! همان‌طور که واجب است روزه بگیرد در اینجا به خاطر بیماری حرام است روزه بگیرد، منظور فقط صیام نیست، فرمود این مهمانی عند الاولیاء و عند العرفا آغازش ماه مبارک رمضان است.

ضیافت بدون خروج

این نکته توجه شود که بعد از ورود به این ضیافت الهی و مهمانی دیگر خروجی ندارد که از این مهمانی خارج شوید! یعنی اگر کسی به حقیقت وارد به ضیافت الله شد نه میزبان او را از مهمانی بیرون می‌کند، چون اکرم الاکرمین است و در این مضیف خانه کمبودی نیست و مهمان وقتی فهمید این مهمانی چیست دیگر از این ضیافت بیرون نمی‌رود. این یک نکته مهم است.

قلب مومن در بین دو انگشت خداوند!

منظور از دو انگشت

ماه رمضان جامع بین جلال و جمال خداوند

حالا جلالیت و جمالیت چیست؟ ساده بیان کنم گرچه مع الاسف نمی‌توانم و زبانم الکن است اما سعی می‌کنم ساده شرح دهم. یک نکته‌ای را به نظرم رسید که عرض کنم؛ اولا عرض کنم جلال الهی با جمال الهی چیست؟ قبل از آن این نکته را بگویم ماه رمضان به قول آن مرد الهی و عظیم الشان آن عارف بالله و آن موحد علامه حسن زاده آملی اعلی الله مقام شریف، که ایشان می‌گفتند: ماه رمضان ماهی است که جامع بین جلال و جمال است.

من یک موقعی سال ۷۸ یا ۷۹ کتاب معرفت النفس علامه را شرح می‌دادیم؛ ایشان نکته عالی بیان می‌کنند و خودشان به معرفت النفس رسیده بودند. ما آن را می‌گوییم ولی یک عده رسیدند آن که رسید و مقام پیدا کرد و به این معرفت رسید طبیعی است به نفس خودش غالب است.

چرا بر نفس خود غالب نیسیتم؟ و از ماه رمضان فراری!

چرا ما بر نفس غالب نیستیم و دمدم مزاجی هستیم؟ چرا ما گاهی خوب و گاهی بد هستیم؟ چرا گاهی حال خوشی داریم و گاهی نداریم؟ یک دلیلش این است که واقعا معرفت پیدا نکردیم، کسی معرفت پیدا کند عاشق می‌شود. اگر کسی به معرفت رسید دیگر محب می‌شود و قلب او حرم الله می‌شود. حالا علامه می‌گویند ماه رمضان جامع بین جلال و جمال است.

اگر کسی معرفت پیدا کرد دیگر نمی‌خواهد از ماه رمضان بیرون بیاید. یک دلیلش این است چون ماه رمضان مظهر رجوع جلال به جمال است یعنی شما جلالی و جمالی دارید.

منظور از جلالیت و جمالیت پروردگار

جلال و جمال چیست؟ در فرازی از دعای سحر می‌خوانید: «اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مِنْ جَمالِکَ بِأَجْمَلِهِ وَکُلُّ جَمالِکَ جَمِیلٌ، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق نیکوترین مرتبه از جمالت و همه مراتب جمال تو نیکوست، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب جمالت.» بعد می‌گوید: «اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِجَمالِکَ کُلِّهِ. اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مِنْ جَلالِکَ بِأَجَلِّهِ وَکُلُّ جَلالِکَ جَلِیلٌ، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق برجسته‌ترین مرتبه از جلالت و همه مراتب جلال تو برجسته است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به‌حق همه مراتب جلالت.»

ماجرای تجربه گران مرگ در برنامه زندگی پس از زندگی / برزخ اولیه

ظاهر و باطن نماز

مثلا نماز می‌خوانیم که در دل و ذهن هم نیت کنید کافی است و تمام می‌شود، اما بعد در آن عالم می‌بینند که نماز چیست؟ و باطن نماز را آنجا می‌بیند و تازه این باطن اولیه نماز است که در قیامت باز بواطن را نشان می‌دهند. اعمالی که شما انجام می‌دهید این اعمال باطن‌هایی دارد که شما الان آن را مشاهده نمی‌کنید.

مگر اینکه فردای قیامت متوجه شوید. یک نماز یک ظاهر و چندین باطن دارد که در روایت برخی بیان شده که ۷۰ باطن و حقیقت دارد که در قیامت این بواطن را مکشوف می‌کنند که آنجا است انسان تازه متوجه این باطن نماز می‌شود.

چرا در قیامت مومن و غیر مومن می‌خواهد به دنیا برگردند؟!

سال ۷۰ یا ۷۱ یک دفعه به ذهنم رسید که می‌گویند شما اعمالتان را فردای قیامت می‌بینید و بعد می‌گویند هم مومن و غیر مومن می‌خواهد به دنیا برگردد، چرا؟ بعد فهمیدم به خاطر این بواطن است! خدا گواه است این موضوع آن روز نگذاشت من شب بخوابم! چون اینها در قیامت تازه بواطن اعمال را دیده‌اند و به خاطر بواطن اعمال می‌خواهند به دنیا برگردند.

صبح که شد بعد از نماز صبح محضر علامه حسن زاده رفتم و موضوع را عرض کردم و ایشان فرمود: همین است! می‌بینند بواطن را و هم مومن و هم غیر مومن می‌خواهد برگردد که عجب نماز بواطنی داشته پس برگردد بهتر بخواند و کسی که نخوانده می‌خواهد برود بخواند.

پس در قیامت آنجا این باطن نماز را می‌بینند و می‌خواهند برگردند. شما آنجا همه حقایق را می‌بینید که چه خبر است.

توصیه مطالعاتی

سعی کنید مخصوصا جوانان کتاب صلاة الخاشعین آیت الله دستغیب را بخوانید که غوغا است و همینطور یک کتاب صلاه هم علامه طهرانی دارد آن را هم بخوانید.

لذت از اعمال با رسیدن به بواطن آن / ظواهر راه رسیدن به جمال

وقتی بواطن اعمال را فهمیدید و دیدید که چه خبر است آن وقت است که از عبادت لذت می‌برید، برای همین است که وقتی اگر تیر هم از پا در نماز بکشند او نمی‌فهمد، چون کسی که بواطن و جمال را دید جذب جمال است.

منتهی راه جمال از همین ظواهر است. چون بعضی می‌گویند ما خدا را قلبا دوست داریم خصوصا این دراویش و عرفان‌های کاذب که می‌گویند به مقامی رسیدیم که نیاز به نماز نداریم! در صورتی که دروغ می‌گویند و اصلا چیزی از مقام نمی‌فهمند.

یک مثال می‌زنم؛ مثلا شما می‌خواهید آب بخورید، راه آب چیست؟ یا کف دست را زیر شیر آب میگیرید یا یک لیوان زیر شیر آب می‌گیرید، پس ظرف وجودی لازم است و ظرف وجودی همین ظواهر اعمال است، پس اشتباه نشود و اینها عنوان جلالیت دارد و جلال و جمال در اینجا تمام میشود.

چرا حضرت مریم (س) میخواست مجدد به دنیا برگردد؟!

وقتی حضرت مریم (س) از دنیا رفت و حضرت عیسی (ع) او را درون قبر گذاشت، می‌خواست از باب احترام به والده مکرمه حیات بدهد، به مادر می‌گوید می‌خواهید به دنیا برگردید؟ حالا مریم قدیسه که از دنیا رفته است بواطن را دیده است می‌گوید می‌خواهم به دنیا برگردم تا روزه‌های گرم را روزه بگیرم و شبهای سرد و طولانی زمستان وضو بگیرم و نماز شب بخوانم! یعنی جلال و جمال در این ماه کمال پیدا می‌کند از جلال به جمال می‌رسد.

بانو امین نمونه‌ای از بانوان عارف در زمان کنونی

معرفت بابی است که زن و مرد ندارد و در زمان ما نیز در بین زنان بانو امین از عرفای معاصر بودند که استادمان مرحوم آیت الله مرعشی نجفی درباره ایشان گفتند: از ایشان اجازه روایت گرفتم و ایشان در معرفت ما فوق بعضی از رجال بود و او رجل قوی در عرفان بود. سعی کنید در اصفهان به زیارت این بانو بروید و من هم مقید هستم و میروم که این زیارت برکات به انسان می‌دهد.

یک نکته بگوییم ولی آن را را تایید نمی‌کنم بلکه از باب مثال بیان می‌کنم؛ مثال می‌زنم، دیدید مرتاض‌های هندی را گاهی با یک خرما به سر می‌کنند! اگر کسی رنج بکشد به جایی می‌رسد و این یک قاعده است.

عظمت ماه رمضان و دیدن بواطن

گفتن و شنیدن‌های عرفانی که گاهی روزنه می‌شود!

حالا از خدا بخواهیم. گفتند که حداقل وصف العیش، نصف العیش است بنا نیست اینها را ما نشنویم و بگوییم این حرف‌ها مال بزرگان است! من که نوار هستم و ان شاءالله شما متوجه می‌شوید. گاهی همین گفتن‌ها برای بعضی‌ها روزنه‌ای باز می‌کند و بعضی‌ها را به اوج می‌کشاند و جوان را به جایی می‌برد که بعضی‌ها نمی‌فهمند، پس این یک شمه از ماه رمضان است.

اما شب جمعه یک خصوصیت دارد که دعا و مناجات در آن توصیه شده است که این همه دعا و مناجات برای شب جمعه وارد شده است.

پیامبر (ص) شب‌های ماه رمضان را نمی‌خوابیدند

توصیه آیت الله مرعشی نجفی در لحظات آخر عمرشان

پدیدآورنده:

به کوشش: امیرمحسن سلطان احمدی

www.soltanahmadi.ir