[box type=”shadow” ]آیت الله العظمی مدرسی در چهارمین شب ماه مبارک رمضان در جلسه تفسیر خود به تفسیر آیه سوم سوره حدید پرداختند و نکاتی در بحث خلقت اولین نور و سه شعبه آن پرداختند و در پایان نصایح و نکاتی اخلاقی درباره پرهیز از گناه و بهره از ماه رمضان بیان داشتند که در ادامه می آید.[/box]

بسم الله الرحمان الرحیم

محله امامزاده یحیی(ع) تهران هر ساله در ماه مبارک رمضان شاهد حضور آیت الله العظمی سید محمد تقی مدرسی، از مراجع معظم تقلید کشور عراق است که هر ساله برنامه تفسیر قرآن خود را در دفتر تهران خود برگزار می کند.

این جلسات که هر ساله با استقبال بیشتری روبرو است، از ساعت ۲۳:۳۰ دقیقه هر شب با تلاوت قرآن و مناجات خوانی آغاز می شود و در پایان آیت الله مدرسی به ایراد سخن می پردازند. تفسیر سوره مبارکه حدید، موضوع تفسیری امسال آیت الله مدرسی است که ایشان بحث تفسیری خود را با محوریت تفسیر و تدبر در این سوره قرار داده اند.

بامداد دوشنبه ۳۱ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ در چهارمین شب از ماه مبارک رمضان توفیق شد برای اولین بار از محضر این مجتهد عالیقدر بهره مند شوم و با حضور در دفتر معظم له پای منبر درس تفسیر ایشان نشستم. حضرت آیت الله مدرسی در این جلسه که چهارمین جلسه تفسیر خود در سال جدید بود به شرح و تفسیر آیه سوم سوره حدید رسیده بودند.

آیت الله مدرسی در این جلسه ابتدا با بحث اولین نور خلقت و سه شعبه شدن این نور سخن گفتند و در ادامه به شرح تفسیر آیه ۳ سوره حدید پرداختند و در بخش پایانی سخنانشان نصایح و مواعظی اخلاقی در بحث بهره بردن از ماه رمضان و پرهیز از گناه بیان فرمودند که در ادامه گزیده یاداشت هایم از این جلسه را تقدیم شما معارف جویان عزیزی می نمایم که امکان شرکت در این جلسه را نداشتید، امید که از این طریق شما نیز بهره مند از این جلسه شوید.

گزیده بیانات آیت الله مدرسی در چهارمین جلسه تفسیر سوره حدید / آیه سوم

آیت الله سید محمد تقی مدرسی در چهارمین شب ماه مبارک رمضان به شرح تفسیر و تدبر در آیه ۳ سوره حدید که خداوند می فرماید: « هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ وَهُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ ؛ اوّل و آخر هستی و پیدا و پنهان وجود همه اوست و او به همه امور عالم داناست.» پرداختند و فرمودند: در روایات آمده که سوره توحید و آیات اول سوره حدید برای کسانی که می خواهند عمیق خدا شناس شوند نازل شده است.

دیدن غیب با چشم باطن

این مجتهد عراقی در آغاز بحث شان به آگاهی در مورد غیب اشاره و گفتند: از یکی از آیات کریم قرآن این چنین استفاده می کنیم که خداوند غیب را همانند شهود برای بشر آزاد گذاشته است، کما اینکه شما به وسیله چشم ظاهر حقایق را می بینید و با چشم باطن هم می توانید غیب این حقایق را درک کنید. چشم صورت را بصیر و چشم باطن بصیرت است.

ایشان ادامه دادند: خدا بخیل نیست و غیب را هم می گوید اما هر که به راهش از راه صحیح حرکت کند این غیب را می تواند درک کند.

اولین نور خلقت

این عالم برجسته شیعه به خلق اولین نور خلقت توسط خدا اشاره و اظهار کردند: خداوند سبحان تعالی اولین چیزی را که خلق کرد یک نوری بود که گاها این نور را عقل و گاها آن را نور پیغمبر(ص) می گویند. و این اولین نور خلقت است که در این باره دو سلسله روایات معروفه داریم که جمع بین این روایات ما را به این مطلب می رساند که همان نور پیغمبر(ص) همان نور عقل است.

سه شعبه از نور خلقت و ارتباط آن ها با هم

این مجتهد شیعه افزودند: اولین نور خلقت دارای سه شعبه است. یک شعبه آن بعد از حد تکلیف و رشد به مقدار یک شعاع آن را به انسان می دهند تا خوب و بد، خیر و شر، منفعت و ضرر را تشخیص دهد. شعاع دیگر این نور را خداوند سبحان تعالی در کتاب های مقدس قرار داده استت که اکمل این کتاب ها قرآن مجید است که جامع کل کتاب های آسمانی است. و شعبه سوم این نور در نزد پیغمبر اکرم(ص) و آل پیغمبر(ص) است. بنابراین این سه شعبه نور خلقت هر سه یک حقیقت هستند و با هم هیچ تضادی هم ندارند.

شهوت و هوای نفس مقابل و ضد نور عقل

آیت الله مدرسی با این پرسش که حالا آیا کافی نبود خداوند این نور را به انسان ها الهام می کرد؟ پس چرا آن را به انسان الهام نکرد؟ گفتند: به این دلیل است که در کنار عقل انسان شهوت هم دارد، هوای نفس هم دارد، کنار این دو، وسوسه های شیطان هم هست و این ها باعث می شود که عقل گم شود و در شهوات و هوای نفس، عقل فرو رود.

ایشان ادامه دادند: لذا خداوند پیامبران را فرستاد تا این عقلی که در زیر شهوت گم شده است را مردم بیرون بیاورند. بنابراین ما باید هم از عقل استفاده کنیم و هم از آیات قرآن و احادیث و روایات بهره ببریم،  و این سه نور همه با هم و بدون تضاد با یکدیگر هستند.

این استاد حوزوی افزودند: عقلی که در درون ما است راه را به ما می فهماند اما اگر این عقل با شهوت قاطی شود و زیر هوای نفس با تربیت زشتی گم شود، دیگر نمی تواند راه را به انسان نشان دهد.

تدبر، پل ارتباطی بین قرآن و عقل

این مفسر قرآن کریم با اشاره به پل ارتباطی بین قرآن و وعقل گفتند: تدبر پل ارتباطی بین قرآن  و عقل است، این قفل هایی که بر دلها زده شده با تدبر باز می شود. و قرآن کریم هم در آیه ۲۴ سوره محمد(ص) می فرماید: «أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا ؛ آیا در قرآن نمی اندیشند تاحقایق را بفهمند یا بر دل هایشان قفل هایی قرار دارد؟».

۳۰ قول اختلافی در آیه ۳ سوره حدید

آیت الله مدرسی با اشاره به ۳۰ قول اختلافی درباره کلمه ظاهر و باطن در آیه ۳ سوره حدید گفتند: در آیه ۳ سوره حدید که خداوند می فرماید: « هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ وَهُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ» درباره اول و آخر، ظاهر و باطن جای اختلاف است، و در کلمه ظاهر و باطن ۳۰ قول اختلافی بیان شده است. حالا ما چطور مطلب صحیح از ناصحیح را تشخیص دهیم؟ که به وسیله عقل و آن نور واحدی که عرض شد می توان آن را تشخیص داد.

دو حجت خدا برای بشر

این مجتهد شهر کربلا به دو حجت خداوند برای بشر اشاره و اظهار کردند: خداوند دو حجت به بشر داده است که یکی حجت باطنی است که عقل انسان است و دیگری حجت ظاهری که پیامبران هستند. لذا عقل پیامبران را تایید می کند و پیامبران نیز عقل را تایید می کنند.

چرا خداوند اول و آخر است

این مفسر حوزوی به علت چرایی اول و آخر بودن خداوند در این آیه پرداختند و گفتند: حالا خدا اول است و ما درباره خداوند که اول است نمی توانیم چیزی را اثبات یا نفی کنیم. اول یعنی قبل از او چیزی نبوده و نیست و آخر هم کسی جزء او نخواهد بود. اگر بخواهیم خدا را بشناسید باید خدا را یکتا بشناسید و صفات خدا را هم با آن قاطی نکنید چون صفت جدا است و خدا هم جدا است، مثلا صفت علم، حلم، حکمت و دیگر صفات جزء ذات خداوند هستند و دو تا نیست که خدا جدا باشد و صفت هم جدا باشد هر دو یکی است و اگر به فرض کسی آن را دو تا بداند شرک است.

آیت الله مدرسی افزودند: ظاهر هم یعنی چیزی در عالم خلقت نیست که به خدا دلالت نکند، هر چیزی که در عالم خلقت می بینید دو جنبه دارد،هم هست و هم نیست؛ یعنی محدود است. مثلا می گویید آقای زید طول و قدس ۱۳۰ سانتی متر است، پس زید ۱۳۱ سانتی متر نیست.

وی با مثال دیگری در باب ظاهر و باطن به زمان مثال زدند و فرمودند: اصلا همین زمان را دقت کنید، گذشته رفت و آینده هم معلوم نیست و هر دو نیستند اما انسان بین این دو نیست در حرکت است و تمام ما در لحظه هستیم، زنده می شویم و می میریم و تمام مخلوقات نیز چنین هستند.

آیت الله مدرسی افزودند: بنابراین خدا ظاهر است؛ و هر چیزی که می گوید خدا هست چون می گوید نه کامل هستم که خدا باشم و از طرفی هم چون هستم این وجود و بودنم را خدا داده است.

موقع وسوسه و گناه خدا را ناظر بدانید

آیت الله مدرسی با تذکر اینکه موقع گناه کردن خدا را بر خود ناظر ببینید، گفتند: زلیخا وقتی در را بست و خود را محیا کرد، لحظه آخر یک پرده روی بت انداخت و آنجا یوسف گفت چکار میکنی؟ گفت بت می بیند، بعد یوسف گفت چگونه در برابر بت گناه نمی کنی ولی در برابر خدا می خواهی گناه کنی! لذا هر وقت شیطان شما را وسوسه کرد بگویید خدا مرا می بیند.

یک نصیحت

معظم له به درخواست نصیحت جوانی از ایشان اشاره و فرمودند: در فرودگاه مهرآباد جوانی دنبالم آمد و از من درخواست کرد یک کلمه نصیحت به من بگویید، من هم گفتم: « چیزی که به مردم می گویی همان باشد که به خدا می گویی ». ده سال بعد در حرم حضرت زینب(س) باز او را دیدم پیشم آمد و گفت: انجام آن خیلی سخت بود.

خود را در تجلی گاه اسماء الحسنی قرار دهید

آیت الله مدرسی با توصیه اینکه همیشه خود را تجلی گاه اسماء الهی قرار دهید، گفتند: ما باید همیشه خود را تجلی گاه اسماء الحسنی خدا قرار دهیم،  در دعای مناجات شعبانیه کلمه مراقباٌ است، یعنی خدایا مرا مراقب خودم قرار بده.

ایشان ادامه دادند: بدانید همه اسماء الهی تجلی گاه خداوند هستند. به خدا بگویید ای کسی که حلیم هستی و می توانی هر کاری بکنی کار مرا راه بینداز.

این استاد حوزوی اظهار کردند: روایات درباره ادعیه زیاد آمده است،  سعی کنید با خدای خودتان ساده حرف بزنید، دلتان را به خدا بدهید تا این دل نورانی بشود. ما را این دعاها به اوج می رساند که خداگونه فکر کنیم و از آناوج به همه به خوبی بنگریم.

ماه رمضان حتما با خدا خلوت داشته باشید

آیت الله مدرسی با توصیه به خلوت و انس با خدا در ماه رمضان اظهار کردند: مراقب باشید ماه رمضان نگذرد و دست خالی باشید، در این ماه مبارک حتی یک لحظه هم شده با خدا خلوت داشته باشید، اگر این یک لحظه هم در این ۳۰ شبانه روز نداشتید، بدانید از این ماه مبارک محروم شده اید.

وی در ادامه نصایاح خود درباره بهره از ماه رمضان افزودند: این ماه، ماه معرفت خدا است؛ معرفت خدا را کسب کنید، این که خدا شما را هدایت کند و به او برسید که اگر به خدا رسیدید به همه چیز رسیده اید. همین قرآن شما را به خدا می رساند، لا به لای قرآن جستجو کنید و خدا را بیابید، بودند کسانی که قرآن می خواندند و در حین قرآن گریه می کردند، غش می کردند، اوج می گرفتند.

چگونه بدانیم به خدا رسیدیم

آیت الله مدرسی به راه شناخت رسیدن به خدا اشاره و بیان کردند: اگر یک شب بلند شدید که نماز شب بخوانید اما در آن لحظه دیدید از همه راضی هستید و همه چیز را هم دوست دارید بدانید که به خدا رسیده اید.

دل خود را پاک کنید بدون کینه

وی در ادامه متذکر شدند: تا چه وقت می خواهید به یکدیگر کینه داشته باشید؟ این مردمی دسته همدیگر را می درند، به هم کینه دارند و بدخواه یکدیگر هستند. زن و شوهر، پسر و پدر ظاهر سازی می کنند که با هم خوب هستند اما در دل خوب نیستند. این دل ها را پاک کنید، حداقل از خودتان شروع کنید و دل خودتان را نسبت به دیگران پاک کنید؛ صبح عاشورا دیدند امام حسین(ع) دارند بلند بلند گریه می کنند، سوال شد چرا گریه می کنید، امام فرمود دلم برای این لشکر می سوزد که دارند خود را جهنمی می کنند.

گفتنی است، آیت الله العظمی سیدمحمدتقی مدرسی از مراجع تقلید تشیع در کربلای معلی، ساکن است . معظم له علاوه بر شهرت مقام مرجعیت و تفسیر قرآن مجید، از مبارزین و مجاهدین مشهور علیه استبداد و استکبار است. این مرجع تقلید، همه ساله در ماه مبارک رمضان، با حضور در دفتر تهران به نشانی خیابان شهید مصطفی خمینی، کوچه امام زاده یحیی، کوچه شهید حمید تین نژاد، تفسیر قرآن کریم می‌گوید که امسال به تفسیر و تدبر در سوره حدید می پردازد

پدیدآورنده:

به قلم: امیرمحسن سلطان احمدی

انتشار این مطلب در:
خبرگزاری مهر
خبرگزاری بسیج
پرس شیعه