چرا باید ابتدای قرائت قرآن اعوذبالله گفت

آیت الله قرهی در دهمین جلسه دور دوم تفسیر خود به علت چرایی پناه بردن از شیطان در ابتدای قرائت قرآن و گفتن «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» پرداختند که در ادامه یاداشت هایم از این جلسه می آید.

دهمین جلسه از دور دوم تفسیر حضرت استاد آیت الله روح الله قرهی، مدیر محترم حوزه علمیه امام مهدی (عج) تهران شب گذشته سوم اردیبهشت  ماه ۱۳۹۶در مسجد امام حسن مجتبی (ع) تهران برگزار شد.

در این جلسه استاد بعد از نه جلسه در شرح و توضیح علت اینکه چرا به تفسیر نیاز داریم در این جلسه وارد بحث جدید و علت گفتن «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» در ابتدای تلاوت قرائت پرداختند که در ادامه یاداشت هایم از این جلسه را تقدیمتان می نمایم.

اعوذ بالله گفتن در ابتدای سوره ها

وقتی قرآن می خوانند معمولا ابتدای آن  «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» گفته می شود. اما سوال است که این اعوذ بالله آیا جزء خواندن قرآن محسوب می شود یا خیر؟ و اگر جزء قرآن است پس چرا مثل بسم الله الرحمن الرحیم در همه سور به جزء سوره برائت نیامده است.

در خصوص اینکه شروع قرائت قرآن را با اعوذ بالله آغاز می کنیم سه سوال مطرح می شود و آن اینکه اول چرا قرائت را با اعوذ بالله شروع می کنیم؟ دوم معنایش چیست؟ و سوم اینکه حکمتش چیست؟

دلیل قرآنی گفتن اعوذ بالله در ابتدای تلاوت قرآن

در پاسخ به اینکه چرا قرائت قرآن را با اعوذ بالله شروع می کنیم، دستور پروردگار عالم است، و این امر صورت ظاهر نیست بلکه خود پروردگار عالم در سوره نحل می فرماید: «فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیم‏».

در این آیه پروردگار عالم فرمودند ای رسول ما پس به حقیقت آنگاه که می خواهی قرآن را تلاوت کنی، پس حقیقتا از آن شیطانی که رجمش کرده اند به پروردگار عالم پناه ببر.

منظور از رجم نمودن شیطان

رجم به معنی پرتاب شدن، رانده شدن است؛ یعنی کسی را  از جایگاه بالا به پایین بیندازند، یا اینکه او را بزنند از آنجا بیفتد. شیطان هم در ابتدا شیطان نبود بلکه ابلیس بود و وقتی از آن مقامی که داشت پایین افتاد شیطان شد.

بنابراین چیزی به عنوان اعوذ بالله گفتن در ابتدای تلاوت قرآن که به صورت یک آیه جزء سور نازل نشده اما گفتن آن در آغاز تلاوت قرآن وارد شده است و علت وارد شدن هم همین آیه سوره نحل است.

دستور حضرات معصومین به گفتن اعوذبالله در ابتدای تلاوت

از طرف دیگر گفتن اعوذ بالله دستور قرآن ناطق ، مفسرین حقیقی قرآن حضرات معصومین است که در جلد دهم بحار بدین تعبیر آمده که اگر شما می دانستید برای قرائت قرآن ، برای فهم و عظمت قرآن نیاز است که از شیطان در امان باشید. و آن موقع که قرآن می خوانید فراموش نکنید و این گفتن اعوذ بالله من الشیطان الرجیم را برای خود واجب می دانستید.

با گفتن اعوذبالله در ابتدای تلاوت دیگری از شیطان وحشتی نیست

علامه امینی می فرمایند من دیدم که بعضی از بزرگان ما از جمله میرزای نائینی می فرمود وحشتی نیست از قرائت قرآن وقتی که اعوذ بالله من الشیطان الرجیم می گویید. منظور از وحشت هم این است که چون قرآن هدایتگر است و وقتی انسان می خواهد بخواند شیطان نمی گذارد.

نظر علامه طباطبایی در این خصوص

در این خصوص علّامه طباطبایی می‌فرمایند: پروردگار عالم دستور داده که وقتی قرآن می‌خوانید، فاستعذ بالله، به خدا پناه ببرید؛ چون قرآن، باب هدایت برای بشر است و وقتی کسی، می‌خواهد هدایت ‌شود، شیطان، جلوی هدایت او را می‌گیرد. پس دستور به قرائت اعوذبالله دادند تا شیطان، موقع خواندن قرآن، حضور پیدا نکند (مانند همین أَعُوذُ بِاللَّهِ‏ أَنْ یَحْضُرُونِ که در اذکار طلوع و غروب آفتاب بیان می‌کنیم) که فکر انسان، به جای دیگری برود. زیرا گاه انسان، قرائت قرآن می‌کند، امّا تأمّل به آنچه می‌خواند، نمی‌کند.

علت توصیه به خواندن ۵۰ آیه در روز

امام صادق (ع) توصیه نموده اند روزی ۵۰ آیه خوانده شود و از ما نیست کسی که در روز ۵۰ آیه نخواند. فردی در این خصوص از امام رضا (ع) سوال کرد که چرا امام صادق (ع) دستور به خواندن فقط ۵۰ آیه را داده اند چرا نگفتند یک جزء را بخوانید،که حضرت در پاسخ فرمودند برای اینکه در آن تدبر کند که چه می خواند. یعنی فقط نخوانید و جلو بروید بلکه به آنچه می خوانید تدبر کنید.

چرا ابتدای قرائت باید اعوذبالله گفت

اعوذ بالله گفتن ابتدای قرائت برای این است که شیطان نیاید و حواس ما را پرت نکند چون قرآن هدایتگر است و ما وقتی می خوانیم شیطان می آید تا حواس ما را پرت کند و ما قرآن را درست متوجه نشویم و اجازه تدبر در قرآن را از ما بگیرد. و ما با گفتن اعوذ بالله در ابتدای تلاوت اجازه مسلط شدن شیطان را نمی دهیم.

آیت الله قرهی در پایان سخنانش با بیان اینکه کلام اثر دارد، اظهار کرد: عالم، عالم اثر و موثر است، کلام هم اثر دارد. دقت کنید چگونه وقتی کسی لطیفه ای بیان می کند بدون اینکه کسی شما را قلقلک بدهد می خندید یا اینکه وقتی خبری خوشحال کننده می شنوید خوشحال می شود. علت این خنده و خوشحالی اثر گذار بودن آن کلام بوده است ،پس فکر نکنید این اعوذبالله گفتن فقط لقلقه زبان است و اثری ندارد.

پدیدآورنده:

به قلم: امیرمحسن سلطان احمدی