چرایی نیاز به تفسیر/جوابگو نبودن تفسیر قرآن به قرآن

شب گذشته یکشنبه اول اسفند ماه ۱۳۹۵ توفیق شد در ششمین جلسه هفتگی درس تفسیر حضرت آیت الله روح الله قرهی ، موسس و مدیر حوزه علمیه امام مهدی (عج) در مسجد امام حسن مجتبی (ع) تهران شرکت کنم که استاد در این جلسه به چرایی نیاز به تفسیر پاسخ دادند و در ادامه به جوابگو نبودن تفسیر قرآن به قرآن ، نکاتی که یک تفسیر گوینده باید رعایت کند و همچنین تفسیر قرآن و روایات بیاناتی فرمودند که در ادامه گزیده ای از یاداشت هایم از این جلسه را تقیدمتان می نمایم.
انسان اگر بخواهد در این دنیا هدایت بشود تنها راهش اتصال به کلام الله قرآن است.صورت ظاهر قرآن صامت است اما در حقیقت آن پر از معنا و محتوا وجود دارد.
راه هدایت انسان ها
روایتی از امام علی(ع) که می فرماید:« مَنِ اتَّخَذَ قَولَ اللهَ دَلیلًا ، هُدِیَ اِلَی الَّتی هِیَ اَقوَم»  هر کس که سخن پروردگار عالم را راهنمای خودش قرار داد به استوارترین راه ها هدایت می شود.
چرا به تفسیر نیاز داریم؟
اگر جدی کسی سخن خداوند را راهنمای خودش بگیرد به استوار ترین راه ها هدایت می شود که در حقیقت دیگر در دنیا خوفی ندارد و دنیا و آخرتش حسنه می شود.
پس به خاطر اینکه ظاهر قرآن نمی تواند معنا و مفهومی به انسان برساند و قرآن حقیقتی در باطن خود دارد که در ظاهر آن نمی توان بدان رسید ما نیاز به تفسیر داریم.
ویژگی های تفسیر قرآن به قرآن
تفسیر قرآن به قرآن یکی از انواع تفسیر است که در این نوع تفسیر خود آیات قرآن نسبت به آیات دیگر مطلبی دارد.
پروردگار عالم در قرآن عنوان « هدایت » را مطرح نموده است؛ در جایی می فرماید: « هُدىً لِلنَّاسِ » یعنی هدایت برای همه مردم است.اما از یک طرف در آیه ای دیگر می فرماید: « ذَلِکَ الْکِتَابُ لَا رَیْبَ فِیهِ هُدًى لِلْمُتَّقِینَ» یعنی بدون هیچ ریبی این هدایت برای متقین است. حال سوالی که پیش می آید این است که اگر هدایت للناس است پس چرا در آیه دیگر فرموده فقط متقین.
در این خصوص وقتی آیات الهی را بررسی می کنیم متوجه می شویم که چرا اینها به عنوان فقط متقین ذکر شده است از جمله در آیه ۳۶ سوره نحل خداوند می فرماید:« وَ لَقَدْ بَعَثْنا فی‏ کُلِّ أُمَّهٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَی اللَّهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَیْهِ الضَّلالَهُ فَسیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ کانَ عاقِبَهُ الْمُکَذِّبینَ، و البته ما در میان هر امتی فرستاده ای برانگیختیم که خدا را عبادت کنید و از طاغوت ( شیطانی و انسانی ) دوری جویید ، پس خداوند برخی از آنها را ( که اصول دعوت را پذیرفتند به مراحل کمال ) هدایت کرد و بر برخی از آنها ( که دعوت را رد کردند ) ضلالت و گمراهی حتمی شد. پس در روی زمین بگردید و بنگرید که عاقبت تکذیب کنندگان چگونه بود».
تفسیر قرآن به قرآن به تنهایی جوابگو نیست
این استاد درس خارج حوزه علمیه با جوابگو نبودن تفسیر قرآن به قرآن گفت: از یک طرف می خوانیم که قرآن هدایت گر است اما از طرف دیگر می فرماید هدایت برای متقین است و در جایی دیگر می فرماید خدا هر کس را خواست هدایت می کند.پس معلوم می شود تفسیر قرآن به قرآن به خوبی نمی تواند جواب بدهد.

تفسیر قرآن و روایات
دومین تفسیر ، تفسیر قرآن و روایات است، در این تفسیر عنوان روایات معصومین با خود آیات قرآن بیان می شود.
شما می گویید تفسیر قرآن به قرآن جواب نمی دهد پس نیاز به کسی دارید که خودش تسلط بر قرآن داشه باشد و او خود تفسیر را بگوید.در تفسیر روایی ما به صاحب تفسیر قرآن مراجعه می کنیم به کسی مراجعه می کنیم که این قرآن کریم بر قلب او نازل شده و کسانی که بعد از او انسان کامل هستند.
آیه شریفه که می فرماید: « لا یَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ  » در صفحه اول اکثر قرآن ها این آیه درج شده که کسی جز پاکان نمی تواند به آن دست بزند.
تفسیر کننده باید چه نکاتی را رعایت کند
نکاتی در باب تفسیر که توسط کسی که می خواهد تفسیر بگوید باید رعایت کند، اولین چیزی که باید فردی که می خواهد تفسیر بگوید رعایت کند تسلط داشتن بر ادبیات عرب است چنین فردی باید به ادبیات عرب مسلط باشد و گرنه در ترجمه اشتباه می کند.
در مدتی برخی از ترجمه های قرآن را بررسی کردم که دیدم تعدادی در اصل اشکال ترجمه داشتند، کسی که تفسیر می گوید باید مراقب باشد که بار سنگینی بردوش دارد.
بعد از تسلط بر ادبیات عرب کسی که تفسیر می گوید باید لغت شناس هم باشد. بداند این لغات چیست؟ معنایش چیست؟ در این خصوص در ترجمه « بسم الله الرحمن الرحیم » به ظاهر ترجمه شده به نام خداوند بخشنده مهربان.پس اگر « رحمان » و « رحیم » از یک ریشه است چرا یکی را بخشنده و دیگری را مهربان می گویید این یک بحث در ترجمه است که باید فرد تفسیر کننده بر آن مسلط باشد.
تازه  تسلط بر ادبیات عرب ، صرف و نحو، کلمه شناسی ، لغت شناسی ، اینها مقدمه و ابزار است و فرد با داشتن و تسلط بر آن نمی تواند تفسیر بگوید.
در روش تحقیق ما چیزی به اسم « جمله » داریم حالا آیا در آیات الهی هم همین جمله است؟ آیا این آیه به آیه قبل و بعد ارتباط دارد یا ندارد؟ پس مسئله بعدی در تفسیر گفتن تخصص در جمله شناسی است.

علت حروف مقطعه در قرآن
مرحوم ملا محسن فیض کاشانی بیان می فرماید که در بحث تفسیر چرا حروف مقطعه راآورده اند؟ دلیلش این است که پروردگار عالم می خواهد بگوید من گاهی بر سر کلمات حروفی آورده ام که اگر شما حروف شناس نباشید معنای آن کلمه را درک نمی کنید.
اتصال به اهل بیت (ع) خصوصا حضرت زهرا(س)
آیت الله قرهی در پایان  به مناسبت ایام فاطمیه فرمودند: هر کس هر چیز با ارزشی بدست آورد در اتصالش به اهل بیت (ع) بوده است.انسان بدون این بزرگواران پوچ و هیچ است گاهی حتی لکنت زبان هم میگرد اما همه چیز در اتصال به حضرات معصومین خصوصا مادرشان حضرت زهرای عطهر (س) است.
شیخ مفید و دیدن صحیفه حضرت فاطمه(س)
شیخ الاعظم شیخ مفید آن کسی که لقب مفید را آقا جان امام زمان (عج) به او مرحمت کردند بیان می کند که من سطری از صحیفه حضرت فاطمه(س) را دید و با عنایت آقا جان این گونه شدم.
حضرت زهرا(س) بدون صلب و اعجاز خداوند

همه چیز به اذن آن بانوی مکرمه است، کوثر فقط سادات نیستند. خداوند همه چیز و هر چه را داشته تبدیل به این جسم خانم نموده است و حضرت زهرا (س)بدون صلب هستند خود پیامبر (ص) فرمود من و علی (ع) از یک صلب بودیم که آمدیم و در عبدالمطلب دو نیم شدیم من در عبدالله و علی در ابوطالب اما بی بی عالم حضرت زهرا (س) صلب ندید وقتی هم خداوند می خواست او را به پیامبر (ص) عطا کند مثل اینکه پیامبر (ص) می خواهد مبعوث شود پروردگار عالم میگوید ۴۰ شبانه روز از خدیجه دوری کند این خیلی عجیب ست و شب آخر هم تحفه بهشتی را عطا کردند بنابراین فاطمه(س) اعجاز خداست.

پدیدآورنده:

به قلم: امیرمحسن سلطان احمدی