مراتب عصمت و صدق در قرآن/ بالاترین مرتبه صدق چیست؟

به گزارش کلینیک روح درمانی،آیت‌الله رضا استادی، دیشب ۲۳ آذرماه در ادامه جلسه تفسیر خود در دارالقرآن علامه طباطبایی(ره) به معرفی کتاب «مصباح الهدایه فی اثبات الولایه» پرداخت و گفت: نویسنده این اثر گرانقدر آیت الله العظمی سیدعلی بهبهانی از مراجع تقلید در دوره‌های گذشته است.

وی ادامه داد: از ویژگی‌های این اثر آن است که این عالم گرانقدر ۴۰ آیه از قرآن را در اثبات امامت و ولایت به کار برده است و تنها از ۴۰ روایت نیز برای تایید آن بهره برده و ثابت کرده است که امامت بدون اتکاء به روایات نیز از آیات قرآن قابل اثبات است.

اثبات امامت از آیات

استادی با تاکید بر اینکه اثبات امامت از این منظر کاری است که باید فضلا و طلاب در مجالس و منابری که پیروان مذاهب دیگر حضور دارند به کار برند اظهار کرد: ما ائمه(ع) را حجت می‌دانیم و سخنان آنان در تفسیر قرآن کریم را ولو اینکه با ظاهر آیات مخالف هم باشد می‌پذیریم.

وی با بیان اینکه این دیدگاه متعلق به شیعه و مورد پذیرش ما است ادامه داد: اما دیگران ممکن است این مطلب را قبول نداشته باشند اگرچه آن ها هم باید به عنوان یک عالم یا دیدگاه یک مفسر سخنان ائمه(ع) را قبول داشته باشند و از این جهت فرقی میان شیعه و سنی نیست.

استاد برجسته حوزه علمیه با استناد به آیه شریفه «یا ایها الذین آمنوا اتقوالله و کونوا مع الصادقین» بیان کرد:  آیت الله بهبهانی از این آیه به عنوان یکی از آیات ۴۰ گانه در اثبات امامت استفاده کرده و چند مقدمه برای این مطلب بیان فرموده است.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه گفت: اولین مقدمه موضوع صادقین است که به چه کسانی اطلاق می‌شود زیرا همان طور که عصمت مراتبی دارد صادقین نیز دارای مرتبه است و ۱۴ معصوم مصداق تام و اکمل و بالاترین مرتبه صادقین هستند نه صادقین بالنسبه بنابراین مراد از صادقین در آیه شریفه صداقت تام و تمام است.

ذومراتب بودن عصمت و صدق

وی ادامه داد: عصمت دارای مراتبی است و حتی من و شما هم نسبت به برخی از گناهان یا زشتی‌ها عصمت داریم ولی کل مراتب آن را فقط ۱۴ معصوم دارند اگرچه تمامی انبیاء نیز معصوم‌اند ولی از موضوع بحث آیه خارج هستند.

استادی با بیان اینکه حتی علمای تالی تلو معصوم نیز مصداق اکمل صادقین نیستند تصریح کرد: صدق چیزی است که مطابق واقع باشد نه مطابق ذهن ما و چون صدق مراتب دارد صادق مطلق کسی است که از این جهت نیز چیز خلاف واقعی نداشته باشد.

عضو شورای عالی حوزه ادامه داد: فتاوای مراجع ما هیچکدام دروغ نیست ولی گاهی خلاف واقع است و ممکن است دیدگاه تمامی مراجع در یک مسئله در زمان ظهور خلاف واقع تشخیص داده شود در حالی که مجتهد تلاش خود را کرده است و به نتیجه خلاف واقع رسیده ولی صادق مطلق هیچ چیز خلاف واقعی ندارد.

وی با تاکید مجدد بر اینکه تنها ۱۴ معصوم در قول، فعل، ذهن و عقیده صادق مطلق هستند اظهار کرد: صادق مطلق حتی از روی ظاهرشان نیز مشخص است که صادق هستند بر خلاف برخی افراد منافق که در ظاهر ممکن است طوری نشان دهند که دلسوز و صادق هستند اما در عمل این طور نباشند.

معیت نشان دهنده تبعیت است

استادی تاکید کرد: با این توضیحات درباره صادقین مطلق سراغ مقدمه دوم می رویم که بحث معیت است و در «مع الصادقین» تعین یافته است زیرا اگر خداوند معیت را مراد نکرده بود از «مِن» استفاده می فرمود مانند «من المصلین» و … ولی معیت نشان دهنده تبعیت است و اطاعت را می‌رساند.

این استاد حوزه علمیه گفت: هر جا اطاعت مطلق واجب شد می‌رساند که اطاعت مطلق تنها از کسی جایز است که صادق مطلق است وگرنه کسی صادق نسبی هم باشد نمی تواند ضرورتا مورد تبعیت قرار گیرد حتی در مورد مراجع تقلید نیز اطاعت مطلق مطرح نیست زیرا ممکن است مرجعی چند دهه مورد تقلید مردم باشد ولی بعدا منحرف شود پس خداوند زمانی ما را به اطاعت بی قید دعوت می کند که امام و رهبر معصوم باشند.

صادقان مطلق

استادی اظهار کرد: مقدمه سوم این است که خداوند مردم را به دو دسته تقسیم کرده است در ابتدا فرموده است ای کسانی که ایمان آورده اید تقوا پیشه کنید و با صادقین باشید یعنی ابتدا مومنان غیر معصوم را خطاب قرار داده است و در انتها معیت صادقین را مطرح فرموده که صادقین از مومنان جدا محسوب شده اند بنابراین همه مومنان غیرمعصوم باید از مومنان معصوم که صادقین هستند تبیعت کنند و این اطاعت واجب است.

این استاد برجسته حوزه علمیه تصریح کرد: تعبیر یا «ایها الذین آمنوا» نشان می‌دهد که مراد مورد خطاب همه مومنان هستند و کسی استثنا نشده است بنابراین تبعیت از صادقین بر خلفا نیز واجب بوده است.

وی با بیان اینکه فخررازی از بزرگان علمی اهل سنت نیز در این آیه حق را به شیعیان داده است افزود: این آیه به ضمیمه آیه تطهیر اثبات‌کننده ولایت و امامت است.

استادی با بیان اینکه امر قرآن در این آیه به داشتن تقوا مویدی بر این است که تقوا همزاد با تبعیت از صادقین است ادامه داد: ۱۴ معصوم(ع) کسانی هستند که لفظا، عملا، نیتا و به لحاظ اعتقادی و حتی ذهنی در کاملترین مرتبه صدق هستند.

صدق اعتقادی بالاترین مرتبه صدق است

وی تاکید کرد: صدق در اعتقاد مهمترین مرحله صدق است که هیچ کس جز معصومین به این مرتبه نمی‌رسند و حتی مراجع تقلید نیز این طور نیستند زیرا دیدگاه‌های متفاوتی در یک مسئله دارند که به هر حال یکی از این نظرات درست است و مابقی خلاف واقع.

عضو شورای عالی حوزه با طرح این سؤال که ممکن است فردی از ما بپرسد که این آیه تبعیت از صادقین را واجب کرده است اما مصداق آن را تعیین نفرموده گفت: در پاسخ می‌گوئیم همان طور که گفته شد این آیه با آیه تطهیر اثبات کننده امامت است.

وی افزود: برخی گفته‌اند شما می‌گویید که از صادقین تبعیت کنید، تبعیت فرزند از والدین و زن از شوهر نیز گفته شده است آیا این به معنای آن است که آنها هم صادقین هستند که آیت الله بهبهانی در جواب، این مسئله را مطرح فرموده‌اند که تبعیت از والدین و شوهر نسبی است و تا جایی واجب که خلاف دستور خدا نباشد ولی اطاعت مطلق از صادقین به معنای عصمت آنان است.

اطاعت مطلق از صادقین تا روز قیامت

وی تاکید کرد: براساس آنچه آیت الله بهبهانی آورده است از این آیه می‌فهمیم که دامنه امامت و تبعیت از صادقین تا روز قیامت ادامه دارد زیرا تا روز قیامت مومنان وجود دارند که به آنان امر به تقوا شده و صادقین نیز هستند که اطاعت از آنان بر مومنان غیرمعصوم واجب شده است.۳۴۶۳۳۰۰/.

استادی در خاتمه گفت: آیت الله بهبهانی در ذیل این آیه، روایتی از امام باقر(ع) نیز آورده است که موید مطالب گفته شده است و آن این است که مراد از صادقین ما اهل بیت(ع) هستیم ولی نویسنده ابتدا بدون تکیه بر روایت، از آیه قرآن امامت را ثابت می کند و بعد به عنوان موید این روایت را می‌آورد که اتخاذ چنین روشی تاثیر بیشتری بر مخاطب مخالف عقیده ما دارد.

*ایکنا