درس اخلاق آیت الله ضیاءآبادی در شب شهادت امام صادق(ع)

جلسه هفتگی اخلاق  آیت الله سید محمد ضیاءآبادی شامگاه دوشنبه ۱۹ مرداد ماه ۱۳۹۴ در شب شهادت امام صادق(ع) در مسجد علی ابن الحسین (ع) شمیرانات برگزار شد که در ادامه یاداشت هایم از این جلسه را تقدیمتان می نمایم:

ادامه شرح و تفسیر آیات ۱۲۴ تا ۱۲۶ طاها

آیت الله ضیاءآبادی  در ادامه بحث جلسه قبل در این جلسه نیز به آیات ۱۲۴ تا ۱۲۶ سوره طاها که خداوند می‌فرماید: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَهً ضَنْکاً وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیامَهِ أَعْمی‏؛ قالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنی‏ أَعْمی‏ وَ قَدْ کُنْتُ بَصیراً؛ قالَ کَذلِکَ أَتَتْکَ آیاتُنا فَنَسیتَها وَ کَذلِکَ الْیَوْمَ تُنْسی‏» اشاره نمود و به شرح آن پرداخت.

مراد از ذکر در این آیه

هفته قبل همین آیه مورد بحث واقع شد و توضیحاتی ذیل این کلمات داده شد که مراد از ذکر چیست؟ که خداوند فرمود:«وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنکًا»هر کس از ذکر من اعراض کند و رو برگرداند زندگیش غرق در مشکلات و سختی ها می شود دشواری ها در زندگیش پیش می آید و در آخرت هم نابینا محشور می شود که توضیحات ذیل کلمه ذکر و اعراض داده شد.

هدف اصلی خلقت

با دقت و مطالعه در آیات قرآن کریم این حقیقت استفاده می شود که مقصود اصلی از خلقت انسان و آوردنش به این دنیا این بوده که با خدا مانوس شود و با آن کسی که عالم و آدم را آفریده است با او مرتبط و آشنا شود،در خانه او سر فرود بیاورد و دستورات او را اجابت کند و هدف اصلی از خلقت این بوده است. که خداوند نیز با قاطعیت فرموده است:وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ؛قاطعا فرموده که من تمام هدفم از آفریدن جن و انس این بوده که مرا عبادت کنند.

منظور از عبادت چیست؟

منظور از عبادتی که مقبول درگاه الهی است چه عبادتی می باشد؟یعنی همین نمازی که می خوانید؟و روزه ای که میگیریم منظور این است؟رکوع کنند و سجده کنند،همین مکه بروند و برگردند ؛خیر هدف این نبوده است بلکه  فرموده که عبادتم کنید یعنی انسان خودش را برده و بنده مطیع خدا بدانند و غرق در گفتار خدا بشود و آنچه او خواسته انجام بدهم و بنده ی مطیع خداوند باشد تا جایی که کاملا در مقابل فرمان خدا بدون چون و چرا خاضع و خاشع باشد که آنچه را گفته انجام بدهد و آنچه را خدا نگفته انجام ندهد که عبادت این است و چنین عبادتی معرفت می خواهد.بی معرفت نمی تواند عبادت کند باید خدا را بشناسد تا د رمقابلش خاشع و خاضع باشد تا انسان کسی را با کمال نشناسد پیش او خاضع و خاشع نیست؛وقتی به کمال شناخت که او چه کمالی دارد آنگاه معرفت به او دارد.

حدیثی از امام علی(ع) پیرامون کسب معرفت و شناخت معبود

استاد برجسته اخلاق شهر تهران به حدیثی از امام علی(ع) پیراون معرفت و شناخت نسبت به خدا اشاره و بیان کرد:امام علی(ع) در این باره می فرماید:سَکِّنُوا فی اَنْفُسِکُمْ مَعْرِفَهَ ما تَعْبُدُونَ حَتّی یَنْفَعَکُمْ ما تُحَرِّکُونَ مِنَ الْجَوارِحِ بِعِبادَهِ مَنْ تَعْرِفُون؛شما اول معرفت معبود را در جان خود بنشانید چه کسی را عبادت می کنید بشناسید معبودی که عبادت می کنید تا این اعمال که انجام می دهید این رکوع و سجود،این مکه و کربلا رفتنتان ارزش پیدا کند آنگاه که معبود را شناختید این ارزش را بدست می آورید.

در زمان غیبت این دعا را زیاد بخوانید

تا معرفت نداشته باشید بی ارزش خواهد بود،اینقدر معرفت عمیق است حتی در دعاهای زمان غیبت که داریم و فرموده اند که این دعا را زیاد بخواند وجود دارد.و آن اینکه اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی نَفْسَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ لَمْ أَعْرِفْ رَسُولَکَ‏ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی رَسُولَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی رَسُولَکَ لَمْ أَعْرِفْ حُجَّتَکَ‏ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی حُجَّتَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دِینِی‏.

همه اش معرفت خدا است اول خودت را به من بشناس تا تو را نشناسم پیغمبر(ص) را هم نمی توانم بشناسم پس اول باید خدا شناسی بعد پیامبر شناسی و سپس امام شناسی باشد.

انگیزه عبادت امام علی(ع) چه بود؟

امام علی(علیه السلام) درباره ی انگیزه عبادی خویش می فرماید: «اِلهى ما عَبَدْتُکَ خَوْفاً مِنْ عِقابِکَ وَ لا طَمَعاً فى جَنَّتِکَ وَ لکِنْ وَجَدْتُکَ اَهْلا لِلْعِبادَهِ فَعَبَدْتُکَ‏»خدایا تو را پرستش نکردم به طمع بهشتت و نه از ترس جهنمت، بلکه تو را چون شایسته عبادت یافتم، پرستش کردم.

امام خدا را شناخته است و چون او را شناخته است عبادت می کند بنابراین انگیزه امام ترس از جهنم یا رفتن به بهشت نیست از این هم بالاتر است و آن اینکه خدا را شناخته و او را شایسته عبادت می داند.

خدا شناسی با عقل خودمان

آیت الله ضیاءآبادی بیان کرد:حالا ما چقدر خدا را می شناسیم خدا شناسی بعد هم خدا پرستی است،از کسی بپرسیم اینقدر می گویید خدا خدا منظورتان از این خدا چیست؟ اصلا خدا یعنی چه؟ روزه برای خدا نماز برای خدا خوب خدا یعنی چه؟پس باید بشناسیم ما با عقل خودمان می دانیم که یک صانع و خالقی داریم که ما را آفریده است مثلا من که عقل دارم با همین عقل خودم فهمیده ام هر ساختمانی بنا دارد هر نقشه ای نقاش دارد این را فهمیده ام پس این ساختمان بدن من یک سازنده ای دارد خودم که همینجور از زمین نرویده ام!

پس کسی ما را ساخته است پدر و مادر هم که مثل ما هستند آنها را هم کسی ساخته که گوش داده ،چشم داده بنابراین چه کسی ما را ساخته این چشم و گوش و دهان را چه کسی ساخته است؟ در درون این معده و قلب را چه کسی ساخته ،حتی در بیرون هم آب و هوا این ها را چه کسی داده است این را می دانم و عقلم آن را می داند که خالق من این ها را داده است و می دانم آن کسی که این ها را داده یک برنامه هم به من داده است که با گوش چه چیز را بشنوم یا با چشم چه چیز را ببینم پس بیهوده مرا رها نکرده و این را عقل می گوید بعد هم این برنامه من را کسی که اطاعت کند بهشتی خواهد شد و اگر اطاعت نکنم جهنمی خواهم شد پس بهشت و جهنم هم دارم .

عقل می گوید باید مطیع خالقی باشیم که ما را خلق کرده

عقل می گوید من فهمیدم که خالق برنامه داده و مطیع آن بهشتی و غیر مطیع آن جهنمی و عقل هم می گوید بنابراین کسی که ما را با این کیفیت حکیمانه ساخته است اگر دستوری داده باید اطاعت کنیم ومطیع او باشیم.برای آنکه کسی که ما را حکیمانه ساخته پس دستورش نیز حکیمانه است و خطا نکرده همانطور در ساختمان وجودی ما حتی یک مویرگ هم خطا و بیهوده ساخته نشده است چون خالق طبیعت همان شارع شریعت است و دو زبان دارد زبان شریعت و زبان طبیعت و هر دو حکیم است .

کسی که نافرمانی می کند بنده نیست

حالا فهمیده که باید بنده او باشد حال اگر او نافرمانی می کند این فرد بنده نیست بنده کسی است که نوکر باشد هرچه گفتند بگو می گوید چشم و مطیع است پس وقتی اطاعت نمی کند و بنده نیست خدا را نشناخته است و خدا شناس نیست  اسمش را گذاشته خدا ولی اوهام میپرستد کسی که نافرمانی خدا را می کند دیگر بنده نیست و آن چیزی را که پرستیده خدا نبوده است،هدف خدا این بوده که او را بشناسید بعد هم بنده مطیع خدا باشید.

عواقب نافرمانی خدا در دنیا و آخرت

با توجه به شرح آیه ۱۲۴ سوره طاها؛حالا که خدا را شناختید اگر از دستور خدا اعراض کنید و دستور خدا را انجام ندهید در دنیا زندگیتان را با مشکل قرار می دهم و آخرت هم نابینا محشورتان می کند،عقل ما را تا در خانه وحی آورده است که خالق داریم و او ما را آفریده است پس حالا باید تسلیم و بنده خالق باشیم.

فقر هست اما فقر بی پولی هم نیست

حال اگر نافرمانی کردید خدا هم با قاطعیت فرموده:«وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَهً ضَنْکاً وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیامَهِ أَعْمی‏» در دنیا زندگی پر مشکلی خواهید داشت و زجر می کشید هر کاری بکنید روی شما بسته می شود فقر است و گاهی هم فقر بی پولی نیست،چه بسیاری از پولدارها ،زوردار ها با اینکه همه چیز دارند اما گرفتار هستند و آرامش روحی ندارد و از دست هم دق می کنند این هم نوعی از زجر است پس حتما نباید زجر با فقر باشد.

مسمان ظاهری هستیم

ما می گوییم مسلمان هستیم نماز میخوانیم اما در یک خانه و خانواده با هم نمی سازید اولاد با والدین،زن با شوهر از دست هم در فشار هستند و زندگیشان دشوار شده است که این هم نوعی از زجر می باشد چون خدا را نادیده گرفته اند خداوند فرموده زن و شوهر با هم ،اولاد و والدین با هم بسازید عفو داشته باشید گذشت کنید خودتان را برای خدا بشکنید و عفو کنید چون نکردی زندگی دشواری دارید.متاسفانه زندگی ها آب و برق و نان شده و خدا کنار رفته است دیگر خدا در متن زندگی ها قرار ندارد و به حاشیه رفته است و متن زندگی ما میدان تاخت و تاز پول و ثروت،جولانگاه مقام و ریاست شده است و گاهی هم در حاشیه به مسجد می رویم و نماز می خوانیم.

با گناه از خدا دور می شوید

حال خدا اینقدر در قرآن بحث می کند که مراقب باشید گناه نکنید،با گناه شما از خدا دور می شوید از زندگی آرام دور می کند و  آخرت هم گرفتار می گردید،یک گناه کوچک را نگویید چیزی نیست خداوند خیلی سریع الحساب و دقیق است و به هر کار کوچک پاداش و کیفر می دهد خیلی قاطع فرموده:مَنْ یَعْمَلْ سُوءاً یُجْزَ بِهِ، هر کس عمل بد بکند کیفر خواهد دید نگویید خدا کریم است و علی شفیع است اینها را شما خودتان درست کرده اید قرآن می فرماید:مَنْ یَعْمَلْ سُوءاً یُجْزَ بِهِ؛هر کس بد عملی کند کیفر می بیند.

درخواست دستور عبادی مرد بیابان نشین از پیامبر(ص)

 مرد عرب خدمت پیامبر(ص) رسید و گفت: من در بیابان زندگی می‌کنم و نمی‌شود همیشه پیش شما بیایم، دستوری به من بدهید که همیشه برایم فایده داشته باشد.پیامبر(ص) به او نفرمود برو روزی ده بار یا چند بار بگو سبحان الله،یا هزار بار فلان ذکر را بگو بعضی ها اینجور هستند دنبال عدد می گردند که چند تا صلوات بگویم اما پیامبر(ص) در جواب فرمود:« فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ خَیْرًا یَرَهُ ،وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ شَرًّا یَرَهُ» بدان که اندک عمل بد تو کیفر دارد و آن فرد هم گفت همینقدر برایم کافی است و پیامبر (ص) فرمود این آدم آمد و فقیه شد و رفت چون دانست باید چکار بکند عمده این است اما ما دنبال عدد می گردیم چند تا سبحان الله بگویم باید عمل داشته باشید .

فراوانی اعمال خوب و داشتن یک عمل بد

سعد معاذ از اصحاب پیامبر اکرم(ص) که مورد احترام مردم و علاقه پیامبر(ص) بود، حتی وقتی از دنیا رفت او را تشیع باشکوهی نمودند و خود پیامبر(ص) جنازه اش را روی دوش گرفت و وقتی او را دفن کردند مادرش آمد و گفت: خوشا به حال تو فرزندم  تو خوشبخت هستی که پیامبر(ص) به تشیع تو آمد،وقتی پیامبر(ص) این صحنه را دید برای اینکه مردم را بیدار کند و خیلی مغرور نباشند فرمود:مادر خیلی خوش بین نباش همین الان قبر فشارش داد.مردم تعجب کردند و گفتند او خیلی مرد خوبی بود و مردم را کمک می کرد و مادرش هم از او راضی است اما پیامبر (ص) گفت: همین مرد شریف وضع خانوادگی اش بد بود در خانواده بد خلق بود همه کارش خوب بود عابد و زاهد و اهل نماز بود اما د رخانواده بد خلق بود و این فشار قبر به خاطر بد خلقی اش بود

فشار قبر آدم خوب به خاطر بد اخلاقیش در منزل

این که یک آدم همه چیزش خوب باشد اما یک جایش حتی کوچک بد باشد این حساب دارد و خدا سریع الحساب است و این یک مورد بد در قبر به او فشار می دهند بعضی ها در بیرون خانواده و منزل خیلی خوب هستند خوش رو و خوش اخلاق هستند اما همین که به خانه بروند مانند یک شعله آتش در انبار باروت هستند و فضای خانه را برای خانواده تنگ و تاریک کرده باید بداند فردا که روح از تنش در آمد فضای قبرش تنگ و تاریک می شود عمل بد کیفر خواهد دید هرچند بقیه اعمالش خیلی خوب باشد خیال نکنید آدم بسیار خوبی است ما گرفتاری و هوسرانی داریم میل ما چه گونه است بعضی ها در خانواده می گویند باید فرمان من باشید باید دید که فرمان خدا چه بوده است؟سعد بن معاذ آدم به آن خوبی چون بد خلق در خانواده بوده  فشار قبر دیده است.

نفرین امام صادق(ع)

آیت الله ضیاءآبادی شاگرد مکتب جعفری به مناسبت شهادت امام صادق(ع) در بخش پایانی سخنانشان به حدیثی از رئیس مذهب شیعه که امام متذکر برخی از افراد شدند که این ها در مسجد می نشینند و خود را منتسب به امام می کنند و برای خود شهرتی فراهم می آورند ولی از ناحیه آن حضرت پذیرفته شده نیستند،اشاره و بیان کرد:شب شهادت امام صادق (ع) است و یک جمله نزدیک به این آیه شریفه وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَهً ضَنْکاً وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیامَهِ أَعْمی‏؛ عرض می کنم و امام صادق (ع) هم در این خصوص قسم خورده و فرموده اند: چرا یک عده دور هم جمع می شوند و می گویند ما شیعه هستیم و امام صادق(ع) امام ما است؟ من با اینها دوست نیستم امام قسم میخورد که وَ اللهِ مَا أنَا بِإمَامٍ إلاّ لِمَنْ أطَاعَنِی فَأمَّا مَنْ عَصَانِی فَلَسْتُ لَهُ بِإمَامٍ؛ به خدا قسم من امام کسی نیستم مگر مطیع من باشد من دین را دستور داده ام به خدا قسم امام کسی که با من همرنگی ندارد نیستم من دروغ نمی گویم اما او دروغگو است من غیبت نمیکنم اما او غیبت می کند من عادل هستم اما او ظالم است مگر من امام ظالمان ،دروغگویان هستم این ها آبروی من را هم می برند من کفتم زینت من باشید وقتی شما بد هستید می گوید مکتب امام صادق(ع) گناه پرور بوده است.

چرا اینها دست از سر من بر نمی دارند و می گویند امام جعفرصادق(ع) امام ما است من راضی نیستم اسم مرا شما که همراه من نیستید ببرید من کی امام شما بوده ام این نیست که هر کس برای من سینه زد اما مطیع نبود من امامش باشم،مطیعان من تنها سینه زنان و نوحه خوانان نیست باید مطیع خدا باشید

در ادامه این حدیث امام صادق(ع) آن جماعت را نفرین کرد که خدا نیاورد آن روزی را که شما با من یک جا باشید،عجب تا حالا ما دعا می کردیم خدایا ما را با امام صادق(ع) امام حسین(ع) محشور کند اما امام می گوید خدا نیارد روزی را که من با شما باشم.شوخی و تعارف نیست قرآن با آن کیفیت گفته است هر کس از من اعراض کند من از او روی برمیگردانم اینجا هم امام صادق ع همین را گفته است :هچرا همرنگ من نیستید شما که خاین هستید چرا مرا امام خود معرفی میکنید.

امام از دست اینها خون دل خورد اما آن روزی که جنازه امام بیرون آمد همین ها روی دوش گرفتند و با ناله و افغان بردند و شیون می کردند اما تا امام زنده بود خون دل از دست اینها خورد.

ذکر مصیبت شهادت امام صادق(ع)

هیچ خبر داری چه بدنی را به قبرستان میبرید که دفنش کنید،یعنی امروز خاک ریختند روی بدن مطهرش ای کاش این خاک را بر سر عالمیان می ریختند در کربلا هم روز عاشورا یک زن خواهر غمدیده کنار تن بی سر برادر نشسته بود صدا میزد یا رسوالل الله این پیکر اغشته به خون حسین توست

در ادامه مراسم عزاداری و مرثیه خوانی شهادت امام صادق(ع) با حضور آیت الله ضیاءآبادی توسط مداح اهل بیت(ع) حاج محمد محجور برگزار گردید.

به قلم: امیرمحسن سلطان احمدی