با آب ولرم افطار کنید

با توجه به اینکه امسال و چند سال آینده ماه مبارک رمضان با روزهای طولانی و گرم تابستان مقارن شده است و روزه در گرما از ثوابی مضاعف برخوردار است  تا جایی که امام صادق (ع) در خصوص ثواب روزه در گرما فرمودند:قال الصادق علیه السلام:من صام لله عزوجل یوما فی شده الحر فاصابه ظما و کل الله به الف ملک یمسحون وجهه و یبشرونه حتی اذا افطر.امام صادق علیه السلام فرمودندهر کس که در روز بسیار گرم برای خدا روزه بگیرد و تشنه شود خداوند هزار فرشته را می گمارد تا دست به چهره او بکشند و او را بشارت دهند تا هنگامی که افطار کند.( الکافی، ج ۴ ص ۶۴ ح ۸; بحار الانوار ج ۹۳ ص ۲۴۷٫)

لذا باید روزه داران نحوه و اصول تغذیه صحیح خصوصا در سحری و افطاری خوردن را رعایت کنند که ضمن بهره مندی از فیوضات معنوی این ماه، سلامت خود را نیز حفظ کنند،بنابراین افطاری یکی از وعده های غذایی در ماه رمضان برای روزه داران است که نحوه چگونه افطار کردن و چه  چیزی خوردن در لحظه افطار از نکات مهم  سلامت جسم خصوصا سیستم گوارش می باشد.

علت نفح معده روزه داران بعد افطار
وعده افطاری، شروع تغذیه بعد از ساعات طولانی گرسنگی و تشنگی است و در این ساعات سطح قند خون به حداقل خود رسیده لذا تمایل زیادی برای مصرف مواد شیرین وجود دارد که پیروی از این امر رویه ای اشتباه بوده و پر نمودن ناگهانی معده آن هم بعد از چندین ساعت خالی بودن باعث مشکلی برای روزه داران می شود که علم پزشکی نیز بر این موضوع تاکید دارد که افطاری سنگین و ناگهان پر نمودن معده باعث نفخ معده می شود زیرا معده ظرفیت تحمل چنین حجم ناگهانی غذا را ندارد برهمین اساس مهمترین توصیه دین و حتی علم پزشکی باز کردن روزه با مایعات گرم است. پس از نوشیدن مایعات گرم استفاده از غذاهای آبکی مثل سوپ، همچنین نان، خرما، پنیر و سبزی به علت حجم کم و انرژی مناسب مفید می‌باشد

به طور مستند احادیثی معتبر را از امام صادق(ع) که به صورت امر و دستور به ما مبنی بر افطار نمودن با آب ولرم بود را مطالعه کردم که افطار با آب ولرم چقدر در سلامتی انسان موثر است و علاوه بر سلامتی جسم باعث آمرزش گناهان نیز می شود، که اگر کسی زرنگ باشد و به این احادیث با دقت نگاه کند می بیند با یک تیر دو نشان را می زند هم جسمش سالم است و هم روحش از گناه پاک می شود که این دستور صریح امام صادق(ع) در این احادیث می باشد.

احادیثی از امام صادق(ع) مبنی بر افطار با آب ولرم

در یکی از این احادیث امام صادق(ع) در اهمیت افطار با آب ولرم می فرماید:عَنْ أَبِی عَبْدِ الله (علیه‌السلام) قَالَ: «إِذَا أَفْطَرَ الرَّجُلُ عَلَى الْمَاءِ الْفَاتِرِ نَقَّى کَبِدَهُ وَ غَسَلَ الذُّنُوبَ مِنَ الْقَلْبِ وَ قَوَّى الْبَصَرَ وَ الْحَدَقَ»امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: هر گاه مرد(۱) بر آب ولرم افطار کند، کبدش پاک می‌شود و گناهان از قلبش شسته می‌گردد و بینایی و مردمک چشمش تقویت می‌شود(کافی، محدث کلینی، جلد ۴، صفحه‌ی ۱۵۲، باب ما یستحب أن یفطر علیه).

و در حدیثی دیگر فرمودند:عَنْ أَبِی عَبْدِ الله (علیه‌السلام) قَالَ: «الْإِفْطَارُ عَلَى الْمَاءِ یغْسِلُ الذُّنُوبَ مِنَ الْقَلْبِ» امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: افطار کردن بر آب، گناهان را از قلب می‌شوید.(۵کافی، محدث کلینی، جلد ۴، صفحه‌ی ۱۵۲، باب ما یستحب أن یفطر علیه)

و همچنین در حدیثی دیگری فرمودند:عَنْ أَبِی عَبْدِ الله (علیه‌السلام) قَالَ: «لَوْ أَنَّ النَّاسَ تَسَحَّرُوا ثُمَّ لَمْ یُفْطِرُوا إِلَّا عَلَى الْمَاءِ لَقَدَرُوا عَلَى أَنْ یَصُومُوا الدَّهْرَر.امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: اگر مردم سحری می‌خوردند و جز بر آب افطار نمی‌کردند، می‌توانستند تمام روزگار را روزه بگیرند.(من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، جلد ۲، صفحه‌ی ۱۳۶، باب ثواب السحور)

و در جایی دیگر امام صادق (ع) به نقل از پیامبر اعظم(ص) می فرمایند:عَنْ أَبِی عَبْدِ الله (علیه‌السلام) قَالَ: «کانَ رَسُولُ الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) إِذَا أَفْطَرَ بَدَأَ بِحَلْوَاءَ یفْطِرُ عَلَیهَا فَإِنْ لَمْ یجِدْ فَسُکرَهٍ أَوْ تَمَرَاتٍ فَإِذَا أَعْوَزَ ذَلِک کُلُّهُ فَمَاءٍ فَاتِرٍ وَ کانَ یقُولُ ینَقِّی الْمَعِدَهَ وَ الْکبِدَ وَ یطَیبُ النَّکهَهَ وَ الْفَمَ وَ یقَوِّی الْأَضْرَاسَ وَ یقَوِّی الْحَدَقَ وَ یجْلُو النَّاظِرَ وَ یغْسِلُ الذُّنُوبَ غَسْلًا وَ یسَکنُ الْعُرُوقَ الْهَائِجَهَ وَ الْمِرَّهَ الْغَالِبَهَ وَ یقْطَعُ الْبَلْغَمَ وَ یطْفِئُ الْحَرَارَهَ عَنِ الْمَعِدَهِ وَ یذْهَبُ بِالصُّدَاعِ»
 امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) هر گاه افطار می‌کردند، به شیرینی آغاز می‌کردند و اگر نمی‌یافتند،‌ شکر یا خرما و اگر هیچکدام نمی‌بود، با آب ولرم افطار می‌کردند و می‌فرمودند: معده و کبد را پاکسازی می‌کند، دهان را خوشبو می‌سازد، دندان‌ها را محکم می‌نماید، مردمک را تقویت کرده و بینایی را جلا می‌بخشد، گناهان را یکباره می‌شوید. عروق به هیجان آمده و تلخه‌ی غلبه‌کرده را آرام می‌سازد، بلغم را قطع می‌کند، حرارت معده را خاموش نموده و سردرد را از بین می‌برد.(کافی، محدث کلینی، جلد ۴، صفحه‌ی ۱۵۳، باب ما یستحب أن یفطر علیه)

چگونگی افطار کردن با آب

اما منظور از افطار کردن با آب این است که ابتدای افطارتان با آب ولرم باشد بدین صورت که ابتدا یک یا دو لیوان آب یا آب نیمه گرم بدون شکر ، خرما و امثال آن را بنوشید و بگذارید یک فاصله ای ایجاد شود یا اگر نماز مغربتان را نخوانده اید مشغول نماز شوید و بعد از آن که فاصله ای شد به ادامه افطارتان بپردازید.

استجابت دعا در لحظه افطار

از طرفی در احادیث لحظه افطار را لحظه استجابت دعای روزه دار نیز نامیده اند که یکی از زمان هایی که دعا مستجاب می شود دعای روزه دار در لحظه افطار است که در این زمینه امام کاظم(ع) می فرماید:قال الکاظم (علیه السلام)دعوه الصائم تستجاب عند افطاره.امام کاظم (علیه السلام) فرمود:دعای شخص روزه دار هنگام افطار مستجاب می شود.(بحار الانوار ج ۹۲ ص ۲۵۵ ح ۳۳٫)پس بهتر است این لحظه نورانی افطار بهره معنوی هم برد و در این لحظه مهمترین دعایمان دعا در تعجیل فرج قطب عالم امکان امام زمان(عج) باشد.

همچنین برای لحظه افطار ادعیه ای نیز وارد شده است از جمله خواندن سوره قدر که امام زین العابدین(ع) در این خصوص فرمودند: هر کس سوره قدر را هنگام افطار و سحرش(قبل از افطار و قبل از خوردن سحری) بخواند، بین سحر و افطار (هنگام روز) ثواب کسی را دارد که، در راه خدا، در خون خود غوطه ور باشد. (وسائل ۱۰ / ۱۴۹٫) و همچنین این ادعیه، قبل از افطار، خوانده می شود: بِاسمِ اللّهِ، اللّهُمَّ لَکَ صُمنا و عَلى رِزقِکَ أفطَرنا، فَتَقَبَّل مِنّا إنَّکَ أنتَ السَّمیعُ العَلیمُ. (بحار الأنوار: ۴۰/ ۳۳۹/ ۲۴٫) . اللّهُمَّ لَکَ صُمتُ و عَلى رِزقِکَ أفطَرتُ و عَلَیکَ تَوَکَّلتُ. (بحار الأنوار: ۹۸/ ۱۵/ ۲٫). بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیم‏ یا واسِعَ المَغفِرَهِ اغفِر لی. (بحار الأنوار: ۹۸/ ۱۴/ ۲٫)

بنا بر این طبق احادیث وارده، بعد از چند دقیقه از شنیدن و اتمام اذان مغرب، ابتدا دعا کنید که دعای روزه دار هنگام اذان و قبل از افطار، مستجاب است، آنگاه، ادعیه وارده و سوره قدر را بخوانید و سپس با آب ولرم با توضیحی که داده شد افطار نمایید.

به قلم: امیرمحسن سلطان احمدی

۱-  در این حدیث با توجه به اینکه امام خطابش رجل است دو احتمال وجود دارد: که «رجل» در این سخن نورانی، بر اثر غلبه‌ی مخاطبین استخدام شده باشد، ولی در حقیقت، منظور آن حضرت، انسان (اعم از زن و مرد) باشد. این احتمال با توجه به سایر روایاتی که در زمینه‌ی افطار با آب آمده، تقویت می‌شود. زیرا در آن روایات، از کلمه‌ی «الناس» یعنی مردم استفاده شده که اعم از مرد و زن می‌باشد. و احتمال دوم این است که منظور از «رجل»، جنس مرد باشد و این فواید، شامل زنان نشود. اگر این احتمال ضعیف را برگزینیم، باز هم زنان می‌توانند به امید این که از ثمرات و فواید دنیوی و اخروی افطار با آب ولرم بهره‌مند شوند، با آب ولرم افطار کنند و منع شرعی ندارد.